Bir auteur yönetmen olarak Aktan Arym Kubat sineması ve ideoloji
Артхаус режиссеру Актан Арым Кубаттын киносу жана идеология
- Tez No: 693248
- Danışmanlar: PROF. DR. ASLI YURDİGÜL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İletişim Bilimleri, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: Kırgız Sineması, Auteur kuramı, İdeoloji, Aktan Arym Kubat
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İletişim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 145
Özet
Başlangıçta sinema, toplum tarafından bir teknoloji mucizesi olarak algılanmış, sonradan bir endüstri, zamanla propaganda aracı ve en son bir sanat dalı olmuştur. İlk başta resimleri harekete geçiren filmler olsa, sinemanın gelişmesiyle bağımsız, kendine özgün tekniği, üslubu, görüşü olan yönetmenler binlerce kitleleri etkileyen filmleri çekmeye başlamışlardır. Sinemanın bir dil, bir ifade aracı olarak görüldüğü bu dönemlerde bir filmin yaratıcısının kim olduğu üzerinde durulmuş ve yönetmenin film üzerindeki önemini vurgulayan yaklaşımlar ortaya çıkmıştır. Bir filmin sanat düzeyine yükselmesinde ve yönetmenin de onun yaratıcısı konumuna getirmesinde auteur kuramının payı daha önemli hale gelmiştir. Sinema sanatının etkili olduğunu fark eden iktidar sahipleri tarihin farklı dönemlerinde sinemayı kitleleri etkileyen bir ideolojik araç olarak kullanmışlardır. Her toplumun, her siyasi sistemin bir ideolojisi var olduğu gibi ideoloji olmadan bir film düşünülemezdir. Günümüzde ise sinema, türün özgüllüğü nedeniyle, ideolojinin yayılması için ideal bir araç olarak nitelendirilebilmektedir. Dünya sinemasında olduğu gibi Kırgız sinemasında da ideolojik unsurlar, işlevler kullanılmaktadır. Çalışmanın amacı bir auteur yönetmen olarak Aktan ARYM KUBAT sinemasında ideolojinin nasıl ve ne şekilde kullanıldığı ve gösterildiğini incelemektir. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümünde sinema, bağımsızlık sonrası Kırgız sineması, sinemada auteur kuramı ve kırgız auteur yönetmenler ile ilğili bilgiler literatür taraması yöntemiyle ele alınmıştır. Tezin ikinci bölümünde ideoloji, ideoloji kavramına kuramsal yaklaşımlar, ideolojinin işlevleri, ideoloji ve kitle iletişim araçları, egemen ideoloji ve sinema adlı başlıklar altında genel bilgiler verilmiştir. Tezin uygulama kısmında Kırgız sinemasındaki bir auteur yönetmeni Aktan ARYM KUBAT'ın filmlerinde ideolojinin nasıl ve ne şekilde kullanıldığı analiz edilmiştir. Çalışmada nitel araştırma modeli kullanılmış, örneklemde yer alan ''Beşkempir'' (1998), ''Maymun'' (2001), ''Svet-Ake'' (2010), ''Centaur'' (2016) filmleri ideolojik film çözümleme yöntemiyle incelenmiştir. İdeolojik analiz sinemada çok temel bir yaklaşımdır. İdeolojik film eleştirisi, filmleri toplumun ve çekildikleri dönemin bir yansıması olarak görür ve altyapının sosyo-ekonomik temellerle ilişkisinin filmleri üstyapının ürünleri olarak nasıl tanımladığını araştırmaktadır. İdeolojik film eleştirisi, filmlere çok geniş bir perspektifle yaklaşmaktadır. Filmler bir kültür uygulama alanı, estetik, sosyoekonomik ve tarihsel bir boyut olarak yorumlama ve yönlendirme aracı olarak kabul edilmektedir. Örneklemde yer alan filmler incelendiğinde yönetmenin filmlerde en çok hiyerarşik hâkim ilişkilere, egemen ideolojiye, din ve ulusal kimlik konularına yer verdiği anlaşılmaktadır. Elde edilen sonuçlara göre yönetmen filmlerinde ulusal kimlik, kültür, gelenek konularını her zaman açmaktadır. Aktan ARYM KUBAT'ın filmlerindeki baş kahramanlar geçmişe dair, onunla beraber geleneklere saygı gösteren, ulusal kimliğin tekrar kazanmasıyla kırgızların bir ideoloji altında toplanacağından emindir. Eğer böyle olmazsa, kırgızlar kendi köklerini bulamazsa, batılılaşma, siyasallaştırma ve islamlaştırma gibi ideolojik eylemlerin kurbanları olacaklarını filmlerinde göstermektedir.
Özet (Çeviri)
Кинематографтын алгачкы кадамдары коомдо технологиялык керемет катары кабыл алынган. Кийинчерээк кино индустрияга, үгүттөө куралына, акыры көркөм өнөрдүн бир багытына айланган. Эң алгачкы кинотасмалар кыймылдуу сүрөттөр болсо, кинематографтын өнүгүүсү менен режиссерлор миңдеген көрүүчүлөргө таасир эте турган тасмаларды жаратышкан. Бул мезгилде кино тил жана көргөзмө каражаты катары каралып, режиссердун тасмадагы маанилүүлүгүн баса белгилеген эрежелер, теориялар пайда болгон. Кинонун көркөм деңгээлге көтөрүлүшү жана анын режиссерун анын жаратуучусу кылыш үчүн автордук теориянын ролу маанилүү боло баштаган. Кино искусствонун натыйжалуу жана таасирдүү болгонун түшүнгөн башкаруучу класс кинону тарыхтын ар кайсы мезгилдеринде массага таасир эткен идеологиялык курал катары колдонушкан. Ар бир коомдун жана ар бир саясий системанын идеологиясы болгондой эле, идеологиясыз кинону элестетүү кыйынга турат. Бүгүнкү күндө жанрдын өзгөчөлүгүнө байланыштуу, кинону идеологияны жайылтуунун идеалдуу куралы катары кароого болот. Дүйнөлүк кинематографта колдонулган идеологиялык элементтер жана функциялар кыргыз киносунда да колдонулуп келет. Бул изилдөөнүн максаты - көзкарандысыздыкка жеткенден кийинки кыргыз кинолорунда идеология кандайча колдонулганын изилдөө болуп саналат. Изилдөө үч бөлүктөн турат. Биринчи бөлүктө кинематографтын кыскача тарыхы, эгемендик алгандан кийинки кыргыз киносу, кинодогу автордук теория жана кыргыз автордук режиссёрлору жөнүндө маалымат берилген. Магистрдик иштин экинчи бөлүгүндө идеология, идеологиянын теориялык аныктамалары, функциялары, идеология жана массалык маалымат каражаттары, үстөмдүк кылган идеология жана кино туурасында кенен маалыматтар берилген. Тезистин практикалык бөлүгүндө кыргыз киносундагы автор-режиссер Актан Арым Кубаттын тасмаларындагы идеологиянын колдонулушу изилденген. Изилдөөнүн жүрүшүндө сапаттуу изилдөө модели колдонулуп, '' Бешкемпир '' (1998), '' Маймыл '' (2001), '' Свет-Аке '' (2010), '' Кентавр '' (2016) тасмаларына кинодогу идеологиялык талдоо ыкмасы менен анализ жасалды. Идеологиялык талдоо кинодогу эң негизги ыкма болуп саналат. Бул метод тасмаларды коомдун жана алар тартылган доордун чагылышы катары карайт. Ошондой эле, инфраструктуранын социалдык-экономикалык негиздер менен өз ара байланышы тасмаларды үстүнкү түзүлүштүн продуктусу катары кандайча аныктагандыгын изилдейт. Идеологиялык талдоо методу кинолорго өтө кеңири көз караштан карайт. Фильмдер маданий колдонуу чөйрөсү, эстетикалык, социалдык-экономикалык жана тарыхый чен-өлчөмдөрдү чечмелөө жана багыттоо каражаты катары кабыл алынат. Изилдөөнүн натыйжасында, Актан Арым Кубат тасмаларында көбүнчө иерархиялык мамилелерди, үстөмдүк кылган идеологияны, динди, маданиятты жана улуттук иденттүүлүктү камтыганы белгилүү болду. Ошондой эле, режиссер өзүнүн тасмаларында улуттук өзгөчөлүк, маданият жана салт темаларын ар дайым ачып берет. Актан Арым Кубаттын кинодогу каармандары, кыргыздар тарыхы менен кошо каада-салтты урматтап, улуттук иденттүүлүктү, баалуулуктарды калыбына келтирүү менен бир идеологиянын астында чогулушат деп ишенет. Эгер андай эмес болсо, кыргыздар батышташуу, саясатташтыруу жана исламдаштыруу сыяктуу идеологиялык аракеттердин курмандыгы болорун көрсөтөт. Ачкыч сөздөр: Кыргыз киносу, Автордук теория, Идеология, Актан Арым Кубат.
Benzer Tezler
- A study on Wes Anderson's style
Wes Anderson'un tarzı üzerine bir araştırma
AYAH. AL FAHEL.
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
İletişim BilimleriBahçeşehir ÜniversitesiSinema Televizyon Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DENİZ GÜRGEN ATALAY
- 'Yeni sinemanın' dört kurucu yönetmeni: Yeşim Ustaoğlu, Zeki Demirkubuz, Derviş Zaim, Nuri Bilge Ceylan
The four founders of 'new cinema': Yeşim Ustaoğlu, Zeki Demirkubuz, Derviş Zaim, Nuri Bilge Ceylan
ZAHİT ATAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Sanat TarihiMarmara Üniversitesiİletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEM PEKMAN
- Lütfi Akad'ın İstanbul'u
Lütfi Akad's İstanbul
VURAL ORHAN
Doktora
Türkçe
2008
İletişim BilimleriMarmara Üniversitesiİletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞÜKRAN ESEN
- Türk güldürü sinemasında eleştirel bakış: Yavuz Turgul sineması
Critical view in Turkish comedy movies: Yavuz Turgul's cinema
MURAT ÜNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Radyo-TelevizyonEge ÜniversitesiRadyo Televizyon Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ZAFER ÖZDEN
- Sinema sosyolojisinde Flaneuryen bir gezinti: jim Jarmusch sineması
A Flaneuryen trip in cinema sociology: Jim jarmusch's Cinema
BİLGE İŞİYOK
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Sahne ve Görüntü SanatlarıMardin Artuklu ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SITKI KARADENİZ