Ortaöğretimde okutulan Türkiye Cumhuriyeti Tarihi ders kitaplarında kadın imgesi (1931-1960)
The image of women in the History of the Republic of Turkey lesson books in secondary education (1931-1960)
- Tez No: 694770
- Danışmanlar: PROF. DR. YÜCEL GELİŞLİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitimin Sosyal ve Tarihi Temelleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 127
Özet
Osmanlı İmparatorluğu'nun XIX. Yy' ın ikinci yarısından itibaren yaşadığı büyük değişimler; bir yandan toprak kayıplarını engelleme bir yandan da eşitlik, adalet, özgürlük ve milliyetçilik kavramlarının özümsenerek yeni bir toplum modeli oluşturma çabası olarak kendini göstermekteydi. XX. yy başlarında II. Meşrutiyet'in ilanı ile devletin yeniden anayasal düzene geçişini sağlanmış, Meşrutiyet'le birlikte kadınlar da, toplumdaki değişimde kendilerini göstermeye, seslerini daha yüksek tondan duyurmaya başlamışlardı. Ancak Birinci Dünya Savaşı sonrası Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılması, Mondros Ateşkesi ile Anadolu'nun işgal edilmesi Türk kadını açısından II. Meşrutiyet'le başlayan haklarını elde etme mücadelesinin bir süre ertelenmesine, Türk Yurdu'nun varoluş mücadelesine dönüşmesine sebep olmuştur. Yeni Türk Devleti'nin kurulması, ülkenin işgalden kurtarılması ve sonrasında başlayan devrimler süreci ile Türk kadınının Cumhuriyet'in ilanına giden yolda büyük roller üstlenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti'nin değerlerini taşıyan, aktaran ve koruyan bireyler olmanın yanında aynı zamanda bu özelliklere sahip bireyler yetiştirme rolü ile Cumhuriyet'in de öznelerinden biri olmuştur. Kuşkusuz Cumhuriyet'in değerlerinin sonraki nesillere aktarılmasında eğitim ve öğretimin de başat rolü göz önünde bulundurularak yeni kurulan Türkiye'nin okullarında eğitim ve öğretim programları da yeniden düzenlenmiştir. Tarih öğretim programları ve ders kitapları da bu çerçevede yeniden düzenlenmiştir. Tarih öğretiminde değişen amaçlar doğrultusunda Genç Cumhuriyet'in ilk yıllarından itibaren devletin en önemli kurucu unsurlarından biri olan Türk kadını da toplum yapısında olduğu gibi ders kitaplarında da yerini almaya başlamıştır. Bu çerçevede araştırmanın amacı; 1932 ve 1960 yılları arasında ortaöğretimde okutulan Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Ders kitaplarında kadın imgesini ve ders kitaplarına yansımasını incelemektir.1931 yılında Atatürk'ün isteği ile Türk Tarihini Tetkik Cemiyeti tarafından hazırlanan dört ciltlik ortaöğretim tarih ders kitapları arasında olan Tarih IV ders kitabından başlanarak; 1960 yılına kadar ortaöğretimde okutulmuş olan Enver Ziya Karal, Enver Behnan Şapolyo, Mükerrem Su ve Mükerrem Kamil Su, Neriman Serdarlar ve Fahriye Yazgan'a ait Türkiye Cumhuriyeti Tarihi ders kitaplarında“kadın imgesi”nin nasıl yer aldığı incelenmiştir. Araştırma, Nitel Araştırma Yöntemlerinden tarihsel modelle desenlenmiştir. Veri toplamada doküman analizi tekniği kullanılmış, veriler betimsel analiz yöntemi ile temalar belirlenerek analiz edilmiştir. İncelemede devrimlerin yapıldığı siyasi, toplumsal, ekonomik ve askeri alanlar temalar belirlenmiş, ders kitapları incelenerek bu temalar üzerinden kodlar çıkarılarak verilere ulaşılmıştır. Araştırmada elde edilen verilen 1931-1950 arası ve 1950-1960 arası olmak üzere iki döneme ayrılarak incelenmiştir. Her iki döneme ait veriler karşılaştırmalar yapılarak değerlendirilmiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarında okutulan ortaöğretim Türkiye Cumhuriyeti Tarihi ders kitaplarında kadını imgesinin“eşit, güçlü, iyi eğitim almış, iyi eğitim vererek çocuklar yetiştiren, modern, cumhuriyetle birlikte her alanda varlık göstermesi istenen”bir şekilde verildiği görülmüştür. Kadın imgesinin yer aldığı konuların işlenişinde ağırlıklı olarak Atatürk'ün farklı zamanlarda ve yurt gezilerinde konuşmaları üzerinden alıntılar yapılmıştır. Kendine güvenen, güçlü ve eşit haklarla donatılmış, Türk kadını imgesinin toplumun geneline yaygınlaştırılmasının büyük önem taşıması ve ortaöğretim ders kitabına yansıması son derece belirgindir. İş yaşamında, ev yaşamında ayrı ayrı roller üstlenen kadının bu durumun altından başarı ile kalktığı da dile getirilmiştir. Ancak 1945'li yıllardan başlayarak ders kitaplarında değişimler yapılmasıyla farklılaşma başlamış, 1950'li yıllarda kadın imgesinin daha sınırlı, daha az verilmeye başlanması ile de kendini daha çok göstermiştir. Türk kadınının Cumhuriyet'le gelen özne olma özelliği yavaş yavaş silikleşmeye başlamıştır. Cumhuriyet'in ilk yıllarında her alanda her meslekte Türk kadının var olması gerekliliği ve önemi vurgusu Atatürk'ün konuşmalarından alıntılarla verilirken ders kitaplarındaki bu alıntılar, kadının toplumdaki eşit konumu vurgusu 1950 sonrası giderek azalmış,1960'lı yıllara doğru daha da hafiflemiştir. Günümüzde Türk kadınının toplumsal olarak eşit, güçlü toplumun her alanında varlık gösteren konumunun güçlendirilmesi için tarihsel olarak kadın imgesinin geçirdiği sürecin incelenmesinin bu nedenle daha fazla önem taşıdığı ve yol gösterici olacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
The great changes the Ottoman Empire experienced during the second half of the 19th century resulted on the one hand, as an effort to prevent the loss of land and on the other hand, as an attempt to create a new society model by adopting the concepts of equality, justice, freedom and nationalism. At the beginning of the 20th century, with the proclamation of the 2nd Constitutional Monarchy, the transition of the state to the constitutional order was ensured, and in the wake of the Constitutional Monarchy, women began to show themselves in the change of the society and to make their voices heard in a higher tone. However, the dissolution of the Ottoman Empire after the First World War and the occupation of Anatolia as a result of the Armistice of Mudros caused the struggle of Turkish women to obtain their rights, which started with the 2nd Constitutional Monarchy, to be delayed for some time, and turned into a struggle for existence of Turkish land. During the establishment of the new Turkish State, the liberation of the country from the occupation, and the revolutions that started afterwards, Turkish women played a major role in the path to the proclamation of the Republic. While being individuals who adopt, spread and protect the values of the Republic of Turkey, they have also become one of the subjects of the Republic with their role of raising individuals with these characteristics. Considering the dominant role of education and training in transferring the values of the Republic to the next generations, the education and training programs in the newly established schools of Turkey were also restructured. History teaching programs and textbooks were also rearranged within this framework. In line with the changing purposes in history teaching, Turkish women, one of the most important founding elements of the state since the early years of the Young Republic, began to take their place in the textbooks as well as in the social structure. In this context, the purpose of this study is; to examine the image of women in the History of the Republic of Turkey textbooks taught in secondary education between 1932 and 1960. It has been examined how the“image of woman”took place in the Turkish Republic History textbooks starting from the History IV textbook, which is among the four-volume secondary school history textbooks prepared in 1931 by the Association for the Study of Turkish History at the instigation of Atatürk; as well as textbooks written by Enver Ziya Karal, Enver Behnan Şapolyo, Mükerrem Su and Mükerrem Kamil Su, Neriman Serdarlar and Fahriye Yazgan, which were taught in secondary education until 1960. The research was designed with the historical model which is one of Qualitative Research Methods. The document analysis technique was used in data collection, and the data were analyzed by determining the themes employing the descriptive analysis method. In the study, the political, social, economic and military fields where the revolutions were made were determined as the themes, and the data were reached by examining the textbooks and extracting the codes from these themes. The data obtained in the research were analyzed by dividing into two periods, between 1931-1950 and between 1950-1960. The data of both periods were evaluated by making comparisons. In the secondary school“History of the Turkish Republic”textbooks taught in the first years of the Republic, it was seen that the image of woman was“equal, strong, well-educated, raising children with qualified education, modern, existing in every field together with the republic”. While examining the subjects with the image of women, it was observed that quotations were made frequently from the speeches of Atatürk at different times during his nationwide tours. In the secondary school textbooks, it is seen that it is a matter of upmost importance to spread the“self-confident, strong and equipped with equal rights”image of the Turkish woman. It has also been stated that women, who undertake separate roles in professional and domestic lives, successfully overcome this situation. However, starting from the year 1945 -but more significantly in 1950s- with the changes made in the textbooks, the female image began to take less place. The Turkish woman's feature as a subject of the Republic began to fade gradually. While the emphasis on the necessity and importance of the existence of Turkish women in every field and profession was given with quotations from Atatürk's speeches in the first years of the Republic, these quotations in the textbooks, the emphasis on the equal position of women in the society gradually decreased after 1950 and became less visible towards the 1960s. For this reason, it is thought that examining the historical process of women's image will be more important and instructive nowadays in order to strengthen the position of Turkish women in all areas of a socially equal and strong society.
Benzer Tezler
- 1960-1980 darbeleri arasında Türkiye'de ortaöğretimde tarih eğitimi
Education of history in secondary education between 1960-1980 military coups
NESLİHAN DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimErciyes ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HİKMET ZEKİ KAPCI
- Ortaöğretim Türkiye Cumhuriyeti Tarihi ders kitaplarında dönüşüm: İstiklal Harbi örneği (1960-1980)
Transformation of secondary education the republic of Turkey history textbooks: The case of war of independence (1960-1980)
MEDİNE NUR KILINÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEJLA GÜNAY
- Ortaöğretim Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük ders kitaplarında materyal kullanımı (1931-2008)
History of the Republic of Turkey and Kemalism secondary textbooks material usage (1931-2008)
HİKMET YURTERİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Eğitim ve ÖğretimÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NURİ KAVAK
- Liselerde okutulan 'Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük' ders kitaplarında ulus, ulusçuluk ve ulus-devlet kavramları (1944-2007) (bir içerik analizi çalışması)
Nation, nationalism and nation-state terms in the books of 'Republic of Turkiye Revolution History and Kemalism' which teached at high schools (1944-2007) (An content analyses)
MELİH ÖZHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Türk İnkılap TarihiDicle ÜniversitesiTarih Bölümü
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA SARIBIYIK
- Tarih ders kitaplarında milli kimlik ile ilişkili görsellerin incelenmesi: 1930 - 2014
Investigation of the visuals associated with the national identity in the history textbooks: 1930 - 2014
MEHMET ELBAN
Doktora
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURİ YAVUZ