Klasik dönem Arap edebî tenkidinde gelenekçi ve yenilikçi yönelimler
Traditionalist and innovative tendencies in classical Arabic literary criticism
- Tez No: 697191
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SULTAN ŞİMŞEK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Arap, Edeb, Tenkit, Gelenek, Yenilik, Tartışma, Arab, Literature, Criticism, Tradition, Innovation, Discussion
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arap Dili ve Belagatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 333
Özet
Hicri dördüncü yüzyılda Arap edebi tenkidinde gelenekçi ve yenilikçi yönelimler ortaya çıkmış ve bu yönelimler etrafında edebi tenkit tartışmaları yapılmıştır. Bu yüzyıldaki edebi tenkit tartışmalarıyla Arap edebi tenkidi önemli aşamalar kat etmiştir. Câhiliye döneminde objektif kriterlerden uzak, herhangi bir gerekçelendirme gösterilmeden doğaçlama bir şekilde genellemeler ve cüzi kriterlerle yapılan edebî tenkit, daha çok şiirler ve şairler merkeze alınarak olmuştur. İslam'ın gelmesiyle lafız, anlam, üslup ve hayal olgusu yönünden değişen Arap dilinde daha önce Câhiliye döneminde ikinci planda olan nesir yazısı gelişim göstermiş ve Arap edebî tenkidinde İslam'ın ortaya koymuş olduğu prensipler ve kurallar esas alınmıştır. Bu çalışmanın ilk bölümünde Arap edebî tenkidinin bilinen en eski tarihi olan Câhiliye ve Sadru'l-İslam dönemlerindeki durumu incelenmiş ve ardından Emeviler döneminde edebiyatta Câhiliye ve İslam etkisi üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde Abbasilerin ilk döneminde edebî tenkidin durumu ele alınmış, özellikle hicri III. yüzyılda Arap edebî tenkidi üzerine yazılan kitaplar ve bu kitaplarda ortaya konan kriterlerin ve en yaygın edebî tenkitlerin çerçevesi çizilmeye çalışılmıştır. Bu yüzyılda ilmi faaliyetlerin çoğalması, Abbasi halifelerinin desteğiyle Farsça, Yunanca ve Hintçe başta olmak üzere farklı dillerden tercüme hareketlerinin artması, Arapların diğer toplumlarla içli dışlı olarak onlara karışmasının etkisiyle Arap dilinde ikinci sefer lafız, anlam, üslup ve hayal olgusu yönüyle değişim göstermesi, Arap edebî tenkidinde yeni ve eski tartışmalarını beraberinde getirmiştir. Üçüncü bölümde hicri IV. yüzyılda yukarıdaki değişime paralel olarak Arap edebî tenkidinde ortaya çıkan gelenekçi ve yenilikçi yaklaşımlar ve bu yaklaşımlar içinde gelenekçileri temsil eden şair Buhturî ile yenilikçileri temsil eden Ebû Temmâm arasındaki tartışmalara, bu yüzyılın ikinci yarısında Mütenebbî etrafında kümelenen yeni ve eski tartışmalarına ve her iki yaklaşımı birleştirmeye çalışan uzlaşmacı bakış açısına değinilmiştir. Bu dönemdeki tenkitçiler şiirlere ve şairlere odaklanarak Arap edebî tenkidine dair belirli kriterler ve farklı bakış açıları ortaya koymuşlar ve yaptıkları tartışmalar ve tahlillerle aynı zamanda belâgat ilminin teşekkülüne önemli katkılar sunmuşlardır. Bu çalışmada, çoğunlukla şiirler ve şairler üzerinden yapılan edebi tartışmalarda değinilen konular üzerinde durulmuş, bu tartışmaların Arap edebi tenkidine olan etkisi ele alınmıştır.
Özet (Çeviri)
In the fourth century Hijri, traditionalist and innovative approaches emerged in Arabic literary criticism and literary criticism debates were made around these orientations. With the literary criticism debates in this century, Arab literary criticism has made significant progress. In the period of Jahiliyyah, literary criticism, which was far from objective criteria, without showing any justification and with improvisational generalizations and minor criteria, was made mostly by focusing on poems and poets. With Islam, prose, which was in the second place in the period of Jahiliyyah, developed in the Arabic language in terms of wording, meaning, style and imagination, and the principles and rules revealed by Islam in Arabic literary criticism were taken as basis. In the first part of this study, the situation of literary criticism in the period of the Jahiliyyah, the oldest known history of Arabic literary criticism, and then the Prophet Muhammed and the Rashidun caliphs was examined, and then the influence of the period of Jahiliyyah and Islam in literature in the Umayyad period was investigated. In the second part of this study, the situation of literary criticism in the first period of the Abbasids is discussed, especially the books written on Arab literary criticism in the third century AH and the criteria, and the most common literary criticisms set forth in these books are drawn. The increase in scientific activities in this century, the increase in translation movements from different languages, especially Persian, Greek, and Hindi with the support of the Abbasid caliphs, the change of the Arabic language in terms of wording, meaning, style and imagination for the second time with the effect of the intermingling of the Arabs with other societies has caused new and old debates in Arabic literary criticism. In the third part, the traditionalist and innovative tendencies that emerged in Arabic literary criticism in parallel with the above change in the fourth century AH, and the debates between the poet Buhturi, who represents the traditionalists, and Abu Temmâm, who represents the innovators, in the second half of this century, the new and old ones clustered around Mutanebbi. In addition, the conciliatory approach, which tried to unite both, was also mentioned. The critics of this period focused on poems and poets, put forward certain criteria and different perspectives on Arabic literary criticism, and made important contributions to the formation of the science of rhetoric with their discussions and analyzes. In this study, the subjects mentioned in the literary discussions mostly on poems and poets are emphasized, and the effect of these discussions on the Arabic literary criticism is explained.
Benzer Tezler
- Kudâme bin Ca?fer ve Nakdu'n-Nesr isimli eserinin incelenmesi
Kudâme bin Ca?fer and examining his book named his Nakd al-Nasr
MUSTAFA ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
DinÇukurova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FERHAT YILMAZ
- Klasik dönem Arap edebiyatında bedevilere dair mensur rivayetler ve üslup değerlendirmesi
Prose narrations about eloquent bedouins in classical Arabic literature and review of its literary style
MUSTAFA ALTUNBAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimFırat ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE MEYDANOĞLU
- Klasik Dönem Arap edebiyatında nesir
The prose in Classical Period of the Arab literature
MUHAMMET SELİM İPEK
Doktora
Türkçe
2012
Doğu Dilleri ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAMİ BAKIRCI
- Klasik dönem Arap edebiyatında otobiyografi: İbn Haldûn örneği
An autobiography in classical Arabic literature: The case of İbn Khaldun
ÖMER FARUK DEĞİRMENCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Doğu Dilleri ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖMER İSHAKOĞLU
- Nâsihuddîn Ebû Bekir Ahmed b. Muhammed el-Errecânî'nin hayatı ve divanının incelenmesi belâgat ve metinlerarasılık bağlamında bir inceleme
Arrajānī's life and divan analysis; A study in the framework of relation and intertextuality (An analysis within the framework of rhetoric and intertextuality)
MÜFİDE AĞIRKAN
Doktora
Türkçe
2023
Doğu Dilleri ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİM ÖZNURHAN