Âşık Nuri Çırağı'nın farklı anlatım ortamlarında derlenen halk hikâyelerinin incelenmesi
An examination of Aşık Nuri Çırağı's folk stories collected in different narration place
- Tez No: 697363
- Danışmanlar: PROF. DR. IŞIL ALTUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Âşıklık geleneği, Âşık Nuri Çırağı, Halk hikâyesi, Benzer metin, Karşılaştırma, Minstrel tradition, Âşık Nuri Çırağı, Folk story, Equivalent text, Comparison
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 395
Özet
Âşıklık geleneği kökleri İslamiyet öncesi dönemlere dayanan“Kam, Baksı, Şaman, Ozan”adlı kişilerce icra edilen bir gelenektir. Klasik haline ise 16. yüzyılda ulaştığı kabul edilen bu gelenek günümüzde“Âşık, Halk Ozanı, Saz Şairi, Halk Şairi”denilen sanatçılarca icra edilmektedir. Çalışmamızın odak noktası olan Âşık Nuri Çırağı âşıklık geleneği içerisinde altmış yıla yakın tecrübesiyle gelenek içerisinde önemli bir yere sahip olan âşıklık geleneğinin temsilcileri ve araştırmacıları tarafından kabul görmüş bir“Üstat Âşık”tır. Âşık Nuri Çırağı halk hikâyesi anlatabilen âşıklardandır. Araştırmacılar Türk halk hikâyelerinin kökeninin 15. yüzyıla kadar uzandığını ifade etmektedir. Destan anlatma geleneğinden hikâye ve roman türüne uzanan bu yolda halk hikâyeleri geçiş dönemi eserleri olarak kabul görmüş ve âşıklık geleneği içinde önemli bir yer tutmuştur. Türkiye'de halk hikâyeleri üzerine yapılan çalışmaları incelendiğinde farklı âşıklar tarafından anlatılan halk hikâyelerinin varyantları üzerinde durulup bu varyantlar üzerinden mukayeseli çalışmalar yapıldığı ya da bir âşığın repertuvarında yer alan hikâyelerin farklı metodolojilerle incelendiği görülmektedir. Bu açıdan bakıldığında bir halk hikâyesinin tek bir âşık tarafından anlatılan versiyonlarının mukayesesi üzerine yapılan çalışma sayısının az olduğu ortaya çıkmaktadır. Performans teoriye göre bir anlatı anı tek ve özeldir. Bu anın tekrarlanması mümkün değildir. Bu sebeple bir halk hikâyesinin tek bir âşık tarafından farklı ortamlarda anlatılmış versiyonlarının her biri ayrı bir performans ortaya koymaktadır. Bu hikâyeler bir varyant olmamakla birlikte incelenmeye değer kıymetli halk edebiyatı ürünleri olarak görülmektedir. Bu amaçla Âşık Nuri Çırağı'dan“Ülker Sultan, Böyle Bağlar, Köroğlu Silistre Kolu, Dadaloğlu, Âşık Nihânî, Sefil Baykuş”adlı usta malı halk hikâyeleri derlendi. Bu hikâyelerin farklı yönlendirilmiş görüşme ortamlarında tarafımızca derlenen on iki benzer metni kayıt altına alındı. Bu çalışmada derlenen hikâyeler“Âşık Mevlüt İhsanî'nin Aşk Konulu Hikâyeleri Üzerine Bir Araştırma (Doğu Kütüphanesi, 2.baskı, 2007, İstanbul)”adlı kitapta yer alan hikâye inceleme yöntemine göre incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
The tradition of minstrelsy is a tradition performed by people named“Kam, Baksı, Şaman, Ozan”whose roots go back to pre-Islamic times. This tradition, which is considered to have reached its classic form in the 16th century, is today performed by the artists called“ Âşık, Halk Ozanı, Saz Şairi, Halk Şairi ”. Âşık Nuri Çırağı , who is the focal point of our study, is a“Üstat Âşık ”who is accepted by the representatives and researchers of the minstrelsy tradition, which has an important place in the tradition of minstrelsy with nearly sixty years of experience. Âşık Nuri Çırağı is one of the minstrels who can tell a folk story. Researchers state that the roots of Turkish folk tales date back to the 15th century. On this path from the tradition of telling epics to the tradition of writing stories and novels, folk tales have been accepted as transitional works and have an important place in the tradition of minstrelsy. When we examine the studies on folk tales in Turkey, we see that the variants of a folk story told by different minstrels are emphasized and comparative studies are carried out on these variants or the stories in a minstrels' repertoire are analyzed with different methodologies. From this point of view, it is revealed that the number of studies on the comparison of the versions of a folk tale told by a single minstrel is small. According to performance theory, a narrative moment is unique and special. This moment cannot be repeated. For this reason, each version of a folk tale told by a single lover in different mediums reveals a different performance. We consider these stories as valuable folk literature products that are worth studying, although they are not a variant. For this purpose, we have compiled master-made folk tales named“ Ülker Sultan, Böyle Bağlar, Köroğlu Silistre Kolu, Dadaloğlu, Âşık Nihânî, Sefil Baykuş ”from Âşık Nuri Çırağı. We recorded twelve versions of these stories, which were recorded at the minstrel's house and compiled in different directed interview environments. The stories we have compiled in this study will be analyzed according to the comparison method in the book“ A Research on the Love Stories of Âşık Mevlüt İhsanî (Eastern Library, 2nd edition, 2007, Istanbul) ”.
Benzer Tezler
- Âşık Nuri Çırağı'nın hikâyeleri (İnceleme - metin)
The stories of the Aşik Nuri Çiraği (Examination- text)
ZEYNEP EKİNCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Balıkesir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ DUYMAZ
- Âşık Nuri Çırağı'nın hayatı, sanatı ve şiirleri üzerine bir inceleme
A study on Aşik Nuri Çırağı's life, performance and poems
ORHAN UTKU ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Halk Bilimi (Folklor)Kocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. IŞIL ALTUN
- Âşık Firkatî (Hayatı-sanatı- şiirleri ve hikâyeleri)
Âşik Firkatî /His life-art-poems and stories
HALİT ÜNEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Halk Bilimi (Folklor)Fırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ESMA ŞİMŞEK
- Âşık Rüstem Alyansoğlu Hayatı, sanatı ve şiirleri
The Life, the Art and the poetry of minstrel Rüstem Alyansoğlu
YİĞİT ALPKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Manisa Celal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUZAFFER ÇANDIR
- Âşık Yaşar Demir'in hayatı, eserleri ve eserlerinin analizi
The life of Yaşar Demir, the works of his and the analysis of his works desriation
AYŞE ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PAKİZE AYTAÇ