Tefsirde maḳāṣıd yaklaşımlarının öznellik sorunu
The problem of subjectivity of maqasid approaches in tafsir
- Tez No: 700006
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET AKİF KOÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Tefsir, Maḳāṣıd, Yorum, İhtilaf, Öznellik, Nesnellik, Tafsir, Maqasid, Interpretation, Controversy, Subjectivity, Objectivity
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 104
Özet
Bu çalışma, maḳāṣıd mevzusunda öne çıkan isimlerin tefsire yansıyan öznel yaklaşımlarını ve bu bakış açılarının arka planında yatan temel amilleri ortaya koymaya çalışmaktadır. İki bölümden oluşan araştırmanın birinci bölümünde ilk olarak öznellik ve nesnellikle ilgili kavramsal çerçeve ortaya konulmuş, ardından Batı ve İslam düşüncesinde öznellik ve nesnelliğin tarihsel gelişimleri ile yorumda öznelliğe sebep olan temel etmenler ele alınmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde ise, maḳāṣıd ile ilgili temel kavramlardan bahsedildikten sonra maḳāṣıd yaklaşımlarındaki öznelliğin tefsire etkisi incelenmiştir. Bu bağlamda ilk olarak Şāṭıbī'nin ummīlik teorisi ve bunun ilmî tefsirle ilgili yaklaşımına etkisi sunulmuş, sonrasında ise bu hususla ilgili İbn 'Āşūr'un Şāṭıbī'ye olan eleştirisi ortaya konulmuştur. İlk muhatapların ummī bir topluluk olup, Kur'an'ın onların idrak ve seviyelerine göre bir hitapta bulunduğunu bildiren Şāṭıbī, o dönemdeki Arapların bilgisi dışında herhangi bir şeyin Kur'an'da bulunmadığından yola çıkarak ilmî tefsiri reddetmektedir. İbn 'Āşūr ise bu tefsir ekolünü takip ederek tefsirinin mukaddimesinde Şāṭıbī'ye altı madde halinde bir tenkit sunmaktadır. Çalışmamızda daha sonra Faḍlur Raḥman'ın, Şāṭıbī'nin fikirlerine dayandırarak geliştirdiği tarihselci bir bakış açısına sahip olan Kur'an'ı anlama metodundan bahsedilmiştir. Faḍlur Raḥman'ın, Betti'nin romantik hermeneutik yaklaşımından etkilenerek geliştirdiği iki aşamadan oluşan tefsir metodu, ilk aşamada kendisini temel aldığını öne sürdüğü Şāṭıbī'nin fikirleriyle örtüşmesine karşın, ikinci aşamada farklılık arz etmektedir. Zira kullīlerin evrensel, cuz'īlerin ise tarihsel olduğunu savunan Faḍlur Raḥman'ın aksine Şāṭıbī böyle bir tutumu hatalı bulmaktadır. Bu bölümün üçüncü konusunu ise ḥikmetle ta'līl hususundaki tartışmalar oluşturmaktadır. Ḥikmetle ta'līli kabul edenler, etmeyenler ve şarta bağlayanlar olmak üzere üçe ayrılan ulemanın yaklaşımları, mevzuyla ilgili en geniş izahı veren isimler olan Cuveynī, Ġazzālī, Rāzī ve Āmidī'nin ortaya koyduğu fikirler dahilinde işlenmiştir. Tezin sonuç kısmında ise çalışmada ulaşılan sonuçlara dair genel bir değerlendirme yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study examines the subjective approaches of the prominent researchers in the maqasid subject and the main factors behind these perspectives which are reflected in the commentary. The research consists of two parts; in the first part, the conceptual framework of subjectivity and objectivity is presented. Then, the historical developments of subjectivity and objectivity in the Western and Islamic tradition and the main factors that cause subjectivity in interpretation are discussed. In the second part of the study, after mentioning the basic concepts about maqasid, the effect of subjectivity in maqasid approaches on tafsir was examined. In this context, firstly, Shatibī's theory of ummī and its effect on his approach to scientific exegesis were presented, and then Ibn 'Āshūr's criticism of Shatibī was presented at this point. Shatibī stating that the first addressees were an ummī community and the Qur'an addressed them according to their comprehension and level, rejects scientific tafsir, based on the fact that there is nothing in the Qur'an except the knowledge of the Arabs at that time. On the other hand Ibn 'Āshūr follows this tafsir cult and presents a six-item critique to Shatibī in the preliminary of his tafsir. Afterwards; the method of understanding the Qur'an, which has a historicist perspective, developed by Faḍlur Raḥman based on the ideas of Shatibī, is mentioned. The tafsir method developed by Faḍlur Raḥman, influenced by Betti's romantic hermeneutic approach, consists of two stages. Although it overlaps with the ideas of Shatibī, which he claims to be based on in the first stage, it differs in the second stage. Contrary to Faḍlur Raḥman, who argues that the universals are universal and the particulars are historical, Shatibī finds such an attitude wrong. The third topic of this section is the discussions on ta'līl. The approaches of the ulama are divided into three as those who accept ta'līl, those who do not, and those who conditionally accept, and the ideas of Cuveynī, Ghazzālī, Rāzī and Āmidī, who are the broadest explanation on the subject, are discussed. In the conclusion part of the thesis, a general evaluation was made about the results obtained in the study.
Benzer Tezler
- Ceza hukukuyla ilgili ayetlerin İslam hukuku açısından değerlendirilmesi: İbn Aşûr örneği
Evaluation of verses about criminal law in terms of Islamic law: Ibn Aşûr case
ABDULKADİR BUDAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHSİN KOÇAK
- Māturīdī'nin (Ö.333/944) Te'vīlātu'l-Ḳur'ān'ında maḳāṣıd eksenli tefsir yöntemi
Al-Māturīdī's (D. 333/944) maqāsid-oriented methodology of exegesis in his Ta'wīlāt al-Qur'ān
GÜLHAN MADEN
Doktora
Türkçe
2023
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AKİF KOÇ
- Abdulhamid b. Bâdîs'in tefsir'inde Makâsidî tefsir
Magâsidî tafsir in the tafsir of Abdulhamid b. Bâdis
MUHAMMED AVNOĞLU
Yüksek Lisans
Arapça
2020
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET EMİN MAŞALI
- Makâsıdu'l-Kur'an üzerine bir inceleme
A review on Makasidu'l-Qur'an
MEVLÜT ŞAHİN
Doktora
Türkçe
2022
DinErciyes ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDOĞAN PAZARBAŞI