Geri Dön

Vadeli işlem ile spot piyasa fiyatları arasındaki ilişkinin analizi: Buğday ve pamuk üzerinden bir değerlendirme

Analysis of the relationship between spot and futures prices: An assessment on wheat and cotton

  1. Tez No: 705467
  2. Yazar: ANDAÇ KOLUKISA
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. TUNCAY TURAN TURABOĞLU
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: İşletme, Business Administration
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Mersin Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 105

Özet

Bu çalışmada İzmir Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası'nın (VOB) kurulmasıyla başlayıp yapılan düzenleme sonrası Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası'nda (VİOP) işlem görmeye devam eden emtia ürünlerinden buğday ve pamuk vadeli işlem (gelecek-future) sözleşmelerinin spot piyasalarla arasındaki uzun dönemli ilişkiler araştırılmıştır. Türkiye tarım ve ekonomisi için önemli bir yere sahip olan bu iki ürün üzerinden düzenlenen sözleşmeler, yıl içerisindeki fiyat dalgalanmalarına karşı üreticileri ve mamul madde üreticilerini riskten korumak ve yatırımcılar için alternatif bir yatırım aracı olmak gibi iki önemli işleve sahiptir. Vadeli işlem sözleşmeleri ile spot piyasalar arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik olarak öncesinde VOB sonrasında VİOB'da oluşan 04.02.2005-31.12.2015 dönemindeki gün sonu fiyat verileri ile İzmir Ticaret Borsası'ndan alınan Ege Pamuk ve Konya Ticaret Borsası'ndan alınan Anadolu Kırmızı Buğday spot fiyatları kullanılmıştır. Araştırmada, uzun dönemli ilişkilerin tespit edilebilmesi için trenddeki yapısal kırılmaları da dikkate alan Gregory-Hansen, CiS-Sanso, Arai-Kurozumi ve Tseng vd. eşbütünleşme testleri kullanılmış, tüm test sonuçları birbirini destekleyerek buğday ve pamuk için spot ve future fiyatlar arasında uzun dönemli eşbütünleşme ilişkisinin varlığına işaret etmiştir. Kullanılan FMOLS, DOLS ve CCR katsayı tahmin yöntemleri, pamuk ve buğdayın spot ve future fiyatları arasında uzun dönemli anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişkinin varlığını göstermiştir. Buna göre; buğday spot fiyatlarındaki %1'lik bir artış future fiyatlarında %33,7'lik, pamuk spot fiyatlarındaki %1'lik bir artış ise future fiyatlarında %75,6'lık bir artışa neden olmaktadır. Uygulanan Fourier-Frekans-Granger ve Toda-Yamamoto nedensellik testleri sonucunda buğdayda spot fiyattan future fiyata doğru tek yönlü, pamukta ise çift yönlü bir nedensellik ilişkisine rastlanmıştır. Spot ve future fiyatları arasında etki-tepki ve varyans ayrıştırma analizleri, vektör hata düzeltme modeli oluşturularak gerçekleştirilmiştir. Pamuk veya buğday spot fiyatlarında meydana gelen şoklar, future fiyatlarını pozitif yönde etkilemekte ve bu etki ortalama 3-5 ay sürmektedir. Yine, buğday ve pamuk future fiyatlarında meydana gelen değişimler büyük ölçüde kendilerinden kaynaklanan şoklardan kaynaklanmakta, pamuk future fiyatlarındaki değişimler spot fiyatlardan daha çok etkilenmektedir.

Özet (Çeviri)

This study examines the long-term relationship between spot prices and future contract prices based on wheat and cotton for the first time Turkish Derivates Exchange (TDE)started its operations. Future contracts based on these two agricultural products which have important position for agriculture and economy in Turkey, protect the farmers and finished goods producers against the risk of price fluctuations during the year and provide alternative investment services. In this study, to make comparison future markets'daily closing prices between 4.02.2005-31.12.2015 and spot cotton prices from Izmir Commodity Exchange and spot wheat prices from Konya Commodity Exchange were used. Gregory-Hansen, CiS-Sanso, Arai-Kurozumi and Tseng et al. cointegration tests were used to determine the long-term relationship for both products. All test results supported each other and pointed to a long-run cointegration relationship between spot and future prices for wheat and cotton. The FMOLS, DOLS and CCR coefficient estimation methods were used, suggesting that there is a positive and significant long-term relationship between the spot and futures prices of wheat and cotton. Accordingly; if the spot price of wheat increases by 1%, the price of wheat futures will increase by 33,7% and if the spot price of cotton increases by 1%, the price of cotton futures will increase by 75,6%. As a result of the Fourier-Frequency-Granger and Toda-Yamamoto-Causality tests, there is a one-way causality relationship from wheat spot prices to wheat future prices and bidirectional causality relationship for cotton. Impulse-response and variance decomposition analysis was performed by creating vector error correction model. Shocks in cotton or wheat spot prices had a positive impact on futures prices, and this effect lasted for 3-5 months on average. In addition; changes in wheat and cotton future prices are largely due to shocks arising from them, and changes in cotton future prices are more affected by spot prices.

Benzer Tezler

  1. Viop sözleşme fiyatı ile spot fiyat arasındaki ilişki–BİST üzerine uygulama

    The relationship between Viop contract prices and spot prices – an application on BIST

    YILMAZ PEHLİVAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Ekonometriİstanbul Üniversitesi

    Finans Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SEMRA TAŞPUNAR ALTUNTAŞ

  2. Döviz piyasalarında spot ve vadeli kurlar arasındaki dinamik ilişkinin analizi

    The analysis of dynamic relationship between spot and future rates on currency markets

    ONUR ENGİN TEZCAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    İşletmeİstanbul Üniversitesi

    Para Sermaye Piyasaları ve Finansal Kurumlar Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ERDİNÇ ALTAY

  3. Endeks vadeli işlem sözleşmeleri ile spot piyasa arasındaki etkileşimlerin irdelenmesine yönelik BİST 30 üzerinde bir çalışma

    A thesis examining the interaction between index futures contracts and spot market for BİST 30

    SELMA ODABAŞI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    Ekonomiİstanbul Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NİMET HÜLYA TALU

  4. Opsiyon işlemleri, döviz opsiyonları ve TRL/döviz opsiyonları fiyatlama ve risk yönetiminde uygulamaya yönelik model önerisi

    Option transactions, currency options and a practical model for pricing and risk management of TRL/FX options

    MUSTAFA DOĞAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2001

    İşletmeİstanbul Teknik Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    PROF.DR. MEHMET BOLAK

  5. Türkiye'de rüzgar enerjisi santralları için teşvik uygulamaları ve bilgisayar programı ile irdelenmesi

    The analysis of wind energy support mechanisms in Turkey and the evaluation by computer program

    İBRAHİM HALİL KILIÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Enerjiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Enerji Bilim ve Teknoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ASİYE BERİL TUĞRUL