Babürnâme'de söz yapımı: İsimler
Word formation at Baburnama: Nouns
- Tez No: 708184
- Danışmanlar: PROF. DR. GALİP GÜNER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Çağatay Türkçesi, Babür, Babürnâme, Söz Yapımı, Babürnâme'de Söz Yapımı, Chagatai Turkish, Babur, Baburnama, Word Formation, Word Formation in Baburnama
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 249
Özet
Türkçe yapısı itibariyle eklemeli diller sınıfındadır. Kökler üzerine çeşitli yapım eklerinin gelmesiyle söz varlığı meydana gelmiştir. Türkçenin kendi bünyesindeki bu eklerin bir kısmı tarihisüreç içerisinde fonolojik ve morfolojik birtakım değişiklikler göstererek yeni bir şekil kazanırken, bir kısmı da öz yapısını korumuştur. Dolayısıyla her dönemin kendine özgü yapısı olabilmektedir. Bu açıdan bakıldığında dönemler arası farkların tespiti ve dilin gelişim sürecinin ortaya konulması açısından söz yapımı çalışmaları oldukça önem arz etmektedir. Bu çalışmada ise yalnız Çağatay edebiyatının değil, Türk edebiyatının da hatırat türündeki en önemli eserlerinden birisi olan Babürnâme'nin söz yapımı isimler bağlamında ele alınmıştır. Böylece söz yapımı çalışmalarına ek bir kaynak imkânı sunularak katkı sağlamak amaçlanmıştır. Bu çalışma“1. Giriş, 2. Söz Yapımı: İsimler, 3. Dizinler”olmak üzere üç ana bölümden meydana gelmektedir. Giriş bölümünde Çağatay Türkçesi, Babür'ün hayatı ve eserleri hakkında bilgiler verilmiştir. Söz Yapımı: İsimler bölümü ortaya konulurken ilk olarak W. M. Thackston'un 3 cilt olarak hazırlamış olduğu Baburnama adlı eseri taranarak türemiş olan adlar tespit edilmiştir. Tespit edilen bu sözcükler“1. Addan Ad Yapım Ekleri, 2. Eylemden Ad Yapım Ekleri”olmak üzere iki alt başlıkta incelenmiştir. İlk olarak addan ad ve eylemden ad türetme ekleri hakkında bilgiler verilmiştir. Sonrasında ise sözcükler üzerinden eklerin işlevleri tespit edilmiştir. Tespit edilen bu işlevlerden hareketle de örnekler verilmiştir. İncelemede ele alınan sözcüklerin köken bilgisi ortaya konulurken öncelikli olarak etimoloji sözlükleri esas alınmakla birlikte tarihi Türk lehçeleri üzerine hazırlanmış olan gramer kitaplarından da yararlanılmıştır. Dizinler bölümü üç alt kısımdan oluşmaktadır. Madde Başı Sözcükler Dizini ile madde başı sözcükler ve sayfa numaraları gösterilmiştir. Kökteş Sözcükler Dizini ile aynı kökten türemiş olan ve kök ailesi olarak da nitelendirilen sözcükler bir bütün olarak gösterilmeye çalışılmıştır. Türetme Ekleri ve Türetilen Sözcükler Dizini'yle ise Söz Yapımı: İsimler bölümünde yer alan türetme ekleri ve bu eklerle türetilmiş olan sözcüklerin listesi verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Turkish is in the class of aggulative languages due to its structure. Vocabulary has emerged with the introduction of various construction suffixes on the word roots. While some of these suffixes within the structure of Turkish have gained a new form by showing some phonological and morphological changes in the historical process, some of them have preserved their structure. Therefore, each period may have its own unique structure. When looking from this point of view, word formation studies are very important in terms of determining the differences between periods and revealing the development process of the language. In this study, the word formation of Baburnama, which is one of the most important works in the genre of memoirs of not only Chagatai literature, but also Turkish literature, is discussed in the context of nouns. Thus, it is aimed to contribute to the word formation studies by providing an additional resource opportunity. This study consists of three main parts:“1. Introduction, 2. Word Formation: Nouns, 3. Indexes.”In the Introduction, information about Chagatai Turkish, Babur's life and works are given. While the Word Formation: Nouns section was being put forward, firstly, the derived nouns were determined by scanning W.M. Thackston's 3 volume Baburnama. These identified words were analysed under two sub-headings:“1. Noun to Noun Suffixes, 2. Verb to Noun Suffixes.”Firstly, information is given about the suffixes that the derive noun from noun and verb to noun. Afterwards, the functions of the suffixes were determined over the words. Based on these functions, examples are given. In this research while revealing the origin information of the words discussed in the primally etymology dictionaries were taken as basis, but also grammar books prepared on historical Turkish dialects were also used. The Indexes section consist of three subsections. With Headwords Index, the headwords and page numbers are shown. With Cognate Words Index, the words derived from the same root and also described as the root family have been tried to be shown as a whole. With Derivation Suffixes and Index of Derived Words in Word Formation: Nouns section the derivational suffixes and a list of words that are derived with these suffixes are given.
Benzer Tezler
- Babürnâme'de söz yapımı: Fiiller
Word formation at Baburnama: Verbs
MERVE ERARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GALİP GÜNER
- Bâbürnâme'de sosyo-kültürel ve edebi hayat
Social, cultural and literary life in Baburname
DASTANBEK RUSTAMBEK UULU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
TarihSüleyman Demirel Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ALİYE YILMAZ
- Baburname'de birleşik fiiller
Compound verbs in the Babur-Nama
CENGİZ DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER TEKCAN
- Babürlüler döneminde salgın hastalıklar ve tedavi yöntemleri
Epidemic diseases and treatment methods in the Baburids period
BARIŞ BOZ
- Bâbürnâme'nin söz varlığı: Fergana bölümü
Vocabulary of Bâbürnâme: Fergana section
BARIŞCAN TOPCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM AKBULAK