Çelikhan (Adıyaman) ilçesinin G-GB'sının hidrojeolojik incelemesi
Hydrogeological investigation of south-southwestern of Celikhan (Adiyaman) district
- Tez No: 713548
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM ÖZTEKİN OKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Uygulamalı Jeoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 84
Özet
Bu çalışmanın amacı, aktif tektonizmanın etkisinde ve yüksek debili kaynaklar bakımından zengin olan Çelikhan Ovası içerisinde, Adıyaman ilinin içme suyu temininde kullanılan Mir, Zerban, Havşari, Çokpınar ve Balıksırtı kaynaklarını hidrojeolojik ve hidrojeokimyasal olarak değerlendirmektir. Hidrojeoloji çalışmaları ile kaynakların oluşum mekanizmaları açıklanmış, uzun süreli debi ölçümleri değerlendirilerek kaynakların gerçek rejimdeki boşalım miktarları hesaplanmıştır. Yapılan hidrojeokimyasal çalışmalar ile suların kimyasal bileşimlerinin litoloji ile ilişkisi açıklanarak içme ve tarımsal sulamaya uygunlukları incelenmiştir. Suların pH, sıcaklık (T) ve elektriksel iletkenlik (EC) ölçümleri arazide yerinde yapılmıştır. Suların majör anyon ve katyon analizleri yaptırılmıştır. Çelikhan ovası ve yakın çevresinde yüzeyleyen birimler Paleozoyik-Kuvaterner yaş aralığında olup, yaşlıdan gence doğru Malatya Metamorfitleri, Koçali Karmaşığı, Maden Karmaşığı ve Pliyo-Kuvaterner yaşlı alüvyonlardır. Çalışma sahasında geniş bir alanda yüzeyleyen Devoniyen-Jura yaşlı Malatya Metamorfitleri'ne ait rekristalize kireçtaşları kaynakların akifer birimidir. İnceleme alanındaki kaynakların oluşumunda bölgede hakim doğrultu atımlı fay sistemleri etkili olmuştur. Kaynakların akiferini oluşturan Malatya Metamorfitleri'nin tabanındaki şistler geçirimsiz temeli oluşturmaktadır. Akifer biriminin beslenme alanının genişliği ve birimde oluşan karstlaşmaya bağlı olarak kaynak debileri yüksektir. İncelenen suların pH değerleri 7,56- 8,9 arasında, sıcaklık (T) değerleri 9,7-11,9 ⁰C arasında ve EC değerleri ise 119,80- 278,30 μS/cm arasında değişmektedir. Kaynaklar genel olarak bazik karakterlidir. TS, 266 ve WHO içme suyu standartlarına göre içme amaçlı kullanıma uygundur. Analiz sonuçlarına göre hazırlanan Piper diyagramlarında, incelenen kaynaklardan Mir, Zerban ve Havşari kaynakları Ca-Mg- HCO₃, Çokpınar ve Balıksırtı kaynakları ise Ca-HCO₃ su tipindedir. Sular tarımsal sulamaya uygundur. Zerban Kaynağı'nın 04.01.2018- 18.12.2018 tarihleri arasında, gerçek rejimde, boşalım kotu üzerindeki depolama gücü V=2,5*10⁶ m³, Havşari Kaynağı'nın 14.01.2010- 16.12.2010 tarihleri arasında, gerçek rejimde boşalım kotu üzerindeki depolama gücü V=3,9*10⁶ m³ ve Balıksırtı Kaynağı'nın 14.01.2010- 10.01.2011 tarihleri arasında, gerçek rejimde boşalım kotu üzerindeki depolama gücü V=2,5*10⁶ m³ hesaplanmıştır. Adıyaman'a içme suyu sağlayan bu kaynakların kurak dönemde nüfusa (310.644) yetecek toplam gün sayısı 132 gün olarak belirlenmiştir. Zerban ve Havşari kaynaklarının akifer beslenim alanı geniş olduğundan debi değerleri yüksek, Balıksırtı Kaynağı'nın beslenme alanı dar ve çevresinde çok sayıda kuyu açıldığından debi değerleri diğer kaynaklara göre düşüktür. Kurak dönemlerde kaynaklardan daha iyi verim alabilmek için beslenim alanlarının korunması, ovada açılacak kuyuların kontrollü şekilde ruhsatlandırılması ve bu kuyulardan fazla su çekimi yapılmaması gerekmektedir. Analizleri yapılan suların NH₄⁺, NO₃⁻ve NO₂⁻ içerikleri incelendiğinde Türk Standartları Enstitüsü (TS, 266) tarafından belirtilen standart değerlerinin altında olduğu görülmüş, bununla beraber K-3, K-5 ve K-9 numaralı sularda diğer sulara oranla daha yüksek konsantrasyonlarda tespit edilen NO3-'ın akifer beslenme bölgesinde yapılan hayvan otlatma, tarım arazilerinde kullanılan kimyasal gübreler, arazi yüzeyinde açıkta depolanan hayvansal atıklar ve fosseptiklerle ilişkili olduğu düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to evaluate the hydrogeological and hydrogeochemical sources of Mir, Zerban, Havşari, Çokpınar and Balıksarı, which are used in the supply of drinking water in Adıyaman, in the Çelikhan Plain, which is under the influence of active tectonism and rich in high flow resources. The formation mechanisms of the springs were explained and, the discharge amounts of the resources in the real regime were calculated by evaluating the long-term flow measurements within the hydrogeological studies. The relationship between the chemical compositions of the waters and lithology was explained and their suitability for drinking and agricultural irrigation was examined by the hydrogeochemical studies. The pH, temperature (T) and electrical conductivity (EC) measurements of the waters were made in situ in the field. Major anion and cation analyzes of the waters were made in the present study. The units outcropping in the Celikhan plain and its surroundings are in the Paleozoic-Quaternary age range, and from the oldest to the youngest, Malatya Metamorphics, Koçali Complex, Mineral Complex and Plio-Quaternary alluviums are present. Recrystallized limestones belonging to Devonian-Jurassic Malatya Metamorphics cropping out in a wide area in the study area are the aquifer units of the springs. The dominant strike-slip fault systems in the region have been effective in the formation of the springs in the study area. The schist unit of the Malatya Metamorphites is the impermeable basement of the aquifer. Flow rates of the springs are high due to the width of the recharge area of the aquifer unit and also due to the karstification, secondary porosity and permeability in the unit. The pH values of the investigated waters vary between 7.56 and 8.9, the temperature (T) values vary between 9.7-11.9 ⁰C and the EC values between 119.80-278.30 μS/cm. The pHs of spring waters are generally in the basic character. They are suitable for drinking purposes according to TS, 266 and WHO drinking water standards. Mir, Zerban and Havşari springs are in Ca-Mg-HCO₃, and Çokpınar and Balıksırtı springs are in Ca-HCO₃ water type on the Piper diagram. The waters are suitable for all kinds of agriculture. The storage capacity (V) of Zerban Spring above the discharge level in the real regime between 14.01.2018 and 18.12.2018 is calculated 2.5*10⁶ m³. The storage capacity (V) of Havşari Spring above the discharge level in the real regime between 14.01.2010 and 16.12.2010 is calculated 3.9*10⁶ m³. And, the storage capacity (V) of Balıksırtı Spring above the discharge level in the real regime between 14.01.2010 and 10.01.2011 is calculated 2.5*10⁶ m³. Adıyaman city center provide drinking water from these springs. The total number of days sufficient for the population (310,644) of Adıyaman city was determined as 132 days in the dry period. Since the aquifer recharge area of the Zerban and Havşari springs is large, their flow rates are high, while the feeding area of the Balıksırtı Spring is narrow and many wells are drilled around it, the flow rates are low compared to other sources. In order to get better efficiency from the sources in dry periods, it is necessary to protect the recharge areas, to license the wells to be drilled in the plain in a controlled manner and not to draw too much water from these wells. When the NH₄⁺, NO₃⁻ and NO₂⁻ contents of the analyzed waters are examined, it is seen that they are below the standard values specified by the Turkish Standards Institute (TS, 266), however, waters with numbers K-3, K-5 and K-9 are higher than other waters. NO3- detected in high concentrations is thought to be related to animal grazing in the aquifer recharge zone, chemical fertilizers used in agricultural lands, animal wastes stored in the open on the land surface and septic fosses present on the recharge zones.
Benzer Tezler
- Çelikhan (Adıyaman) ilçesi kanalizasyon şebekesinde kullanılan beton ve koruge boruların hidrolik ve maliyet açısından değerlendirilmesi
Hydraulic and cost evaluotions of corrugated and concrete pipe types used in sewerage network systems in Çelikhan (Adıyaman)
REMZİ FINDIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
İnşaat MühendisliğiÇukurova Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HATİCE ÇAĞATAY
- Havşari-Zerban (Çelikhan-Adıyaman) karst sisteminin hidrojeolojik incelenmesi
Hydrogeological investigation of Havşari-Zerban (Çelikhan-Adıyaman) karst system
MURAT OZAN ÖZDAYI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Jeoloji MühendisliğiHacettepe ÜniversitesiJeoloji (Hidrejeoloji) Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HARUN AYDIN
- Toplumsal değişim sürecinde kadın dindarlığı (Adıyaman/Çelikhan örneği)
Women religiosity in the process of social change (Adıyaman/Çelikhan)
SAKİNE AÇIKGÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
DinErciyes ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CELALEDDİN ÇELİK
- Milli Eğitim Bakanlığı'nda görev yapan öğretmenlerin zihinsel engelli bireylerde sporun etkilerine yönelik farkındalık düzeylerinin incelenmesi: Adıyaman/Çelikhan örneği
Examination of awareness levels of instructors working in the Ministry Of National education related to the effects of sports on mentally disabled individuals: Adiyaman/Çelikhan example
SELİM KELEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sporİnönü ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ILKIM
- Çelikhan (Adıyaman) kuzeydoğusundaki tektono-metamorfik birimlerin metamorfizma ve yapısal özellikleri
The metamorphism and structure of tectono-metamorphic units in northeast Çelikhan (Adiyaman)
ÖZLEM ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Jeoloji MühendisliğiAnkara ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. VEYSEL IŞIK