Ankara kent tarihine bir katkı: Kızıl Bey -hayatı, hayrâtı ve vakıfları-
A contribution to ankara city history: Kızıl Bey -his life, charities and waqfs-
- Tez No: 716950
- Danışmanlar: PROF. DR. RAHMAN ADEMİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Ankara, Kızıl Bey, Kızıl Bey Mahallesi, Kızıl Bey Medresesi, Vakıf, Şehir, Ankara, Kızıl Bey, Kızıl Bey Neighbourhood, Kızıl Bey Madrasa, Waqf, City
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 209
Özet
Kızıl Bey, Anadolu Selçuklu Devleti Sultanları I. İzzeddin Keykavus (1211-1220) ve I. Alaaddin Keykubad (1220-1237) devirlerinde yaşamış ve bu dönemlerde zikredilen sultanların emri altında Ankara uç beyliği vazifesini yürütmüştür. Ankara'da bulunduğu sırada medrese, cami ve türbeden müteşekkil bir vakıf külliye inşa etmiştir. Daha sonraki süreçte bu vakıf külliye etrafında nüfusun yoğunlaşması ile burada bir mahalle ortaya çıkmıştır. Çalışmada Kızıl Bey'in hayatı, kurmuş olduğu vakıf külliye ve bu vakıf külliye çevresinde meydana gelen Kızıl Bey Mahallesi incelenecektir. Kızıl Bey üzerine daha önce geniş çapta müstakil bir çalışma yapılmamış olması ortaya koyulacak olan tezin şekillenmesinde esas etken olmuştur. Bu bakımdan çalışma oluşturulurken nitel araştırma yöntemlerinden derleme-tarama usulü kullanılmıştır. Çalışmada çoğunlukla şerʻiyye sicillerinden faydalanılmıştır. Taranan şerʻiyye sicillerinden Kızıl Bey Vakfı ve Mahallesi ile ilgili elde edilen bilgiler tasnife tabi tutulmuş ve özet çıkarılmıştır. 1463 tarihli Ankara livası mufassal tahrir defteri ile 1522 ve 1571 tarihli vakıf tahrir defterlerine göre Ankara'da vakfa ait birçok köy ve mezra bulunmaktadır. Tespit edilen bir diğer konu, tevliyetin vâkıfın evladından olanlara ait olduğudur. Bununla beraber vakfın yapıları tarihi süreç içerisinde birçok defa tamir faaliyetine tabi tutulmuştur. Vakıf binalarında ise yüzyıllar boyunca erbâb-ı vezâif olarak isimlendirilen vakıf görevlileri vazifelerini idame ettirmişlerdir. 1830'lardan itibaren vakıf binaları metruk hale gelmeye başlamış, bu bağlamda mütevelli dışındaki kalan vakıf çalışanları vakıfta görev almamışlardır. Kızıl Bey Mahallesi'nin tarihi sürecini XVI. yüzyıla ait tahrir defterlerinden ve daha sonraki dönemler için ise şerʻiyye sicillerinden yararlanarak takip edilebilmektedir. İçerisinde birçok dinî ve sosyal yapı bulunduran mahalle, XIX. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren terk edilmeye başlanmıştır. Günümüzde mahallenin bulunduğu bölge Ulus semtine tekabül etmektedir ve TBMM, Ziraat Bankası, Palas Otel gibi Cumhuriyet'in ilk yıllarına ait binalar bu bölgede bulunmaktadır.
Özet (Çeviri)
Kızıl Bey served as the marcher lord in the principality of Ankara under the commands of Anatolian Seljuk State Sultans I. Izzeddin Keykavus (1211-1220) and I. Alaaddin Keykubad (1220-1237). During his time in Ankara, he constructed a waqf complex that included a madrasa, mosque, and shrine. With the augmentation of the people around this waqf complex, a neighborhood was developed later in the process. The life of Kızıl Bey, the waqf complex he founded, and the Kızıl Bey Neighborhood that sprang up around this waqf complex will be examined in this study. The fact that there has not been a large-scale independent research of Kızıl Bey has been a major factor in developing the thesis that will be unveiled. In this regard, the compilation-scrutinizing approach, one of the qualitative research methodologies, was adopted when producing the study. Sharia registers were mostly employed in the study. The informations about Kızıl Bey Waqf and Neighborhood collected from the şeriyye registries were categorised and summarized. There are several villages and hamlets in Ankara that belong to the waqf, according to the Tahrir Books of 1463, 1522 and 1571. Another problem that has been resolved is that the dowry goes to the founder's children. However, over the course of history, the waqf's buildings have been subjected to numerous repairs. For centuries, foundation staff known as erbâb-vezâif worked in waqf structures. Waqf structures began to fall into disrepair in the 1830s, and waqf personnel other than trustees did not assume office in the waqf during this period. Tahrir Books from the XVIth century may be used to track the historical adventure of the Kızıl Bey Neighborhood and Şeriyye Records can be used to go beyond the XVI. century. Neighborhood that contains many religious and social structures has started to been abandoned since the first quarter of the XIX. century. Today, the area where the neighborhood is located corresponds to the Ulus neighborhood and buildings belonging to the first years of the Republic such as the TBMM, Ziraat Bank, Palas Hotel are located in this area.
Benzer Tezler
- Ankara kentini 21. yüzyıl başında kent hakkı mücadeleleri üzerinden okumak
Reading the city Ankara through urban struggles on the rights to the city at the beginning of the 21 st century
SİNEM KAYA AKÇAY
Doktora
Türkçe
2019
MimarlıkGazi ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEP ULUDAĞ
PROF. DR. GÜVEN ARİF SARGIN
- Alanya Kalesi kazılarında çıkan Avrupa porselenleri
The European porcelains found in the excavations of Alanya Castle
ÖZLEM ORAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
El SanatlarıAnkara ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZİYA KENAN BİLİCİ
- İzmir belediyeciliğinde Burhan Özfatura dönemi (1984-1989 / 1994-1999)
Burhan Özfatura period in İzmir municipality (1984-1989 / 1994-1999)
MERVE AKINCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihDokuz Eylül ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSÜM TÜTÜNCÜ UĞURLUBAY
- Tarihi yapıların sürdürülebilirliği açısından zamansız müze kavramı üzerine bir değerlendirme: ankara gar binası
AN EVALUATION ON THE TIMELESS MUSEUM CONCEPT IN TERMS OF SUSTAINABILITY OF HISTORICAL BUILDINGS: ANKARA STATION BUILDING
ESRA USLU
Doktora
Türkçe
2024
MimarlıkKarabük ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. AYŞEN ESRA BÖLÜKBAŞI ERTÜRK
- Erken Cumhuriyet Dönemi Anadolu kentinde bir modernleşme aracı olarak 'İstasyon Caddesi'nin incelenmesi: Ankara örneği
Studying the 'İstasyon Street' by means of modernization the Anatolian city in Early Republican Period: Ankara case
MELTEM ÖZTEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BÜLENT TARIM
- Türk sinemasında Ankara'nın kent dokusu: Zamanlar, mekanlar, değişimler
The urban texture of Ankara in Turkish cinema: Time, changes,places
GÖKNUR SATUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Sanat TarihiAnkara ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERKAN SUNAY