Amasya yöresi geçiş dönemi, takvim ve bereket ritüelleri
Amasya region transition period, calendar and fertility rituals
- Tez No: 718522
- Danışmanlar: PROF. DR. MUAMMER METE TAŞLIOVA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 1021
Özet
Bu araştırmada, Amasya yöresindeki geçiş, takvim ve bereket ritüellerinin süreç ve anlam yapısı incelenmiştir. Çalışma, öncelikle toplumsal ve bireysel yaşamın her aşamasında önemli işlevlere sahip geçiş, takvim ve bereket ritüellerini, Amasya merkez ve altı ilçesini kapsayacak şekilde, sahadan derleme yöntemleriyle tespit etmeyi, ikinci aşama olarak verileri, ritüellerin ardışık zincirleme akışını takip ederek yapısal bir bütünlük oluşturmayı amaçlayan ritüel süreç yöntemiyle tasnif edip aktarmayı; son olarak da ritüellerin yapısını oluşturan kurucu unsurlarını ayrıştırmak suretiyle inceleyen“elemental analiz”yöntemiyle; ritüellerin, sembolik dilini, kodlarını ve derin anlam yapısını çözümlemeyi amaçlamıştır. Çalışma, beş ana bölümden oluşmaktadır. Birinci Bölüm'ün ilk basamağında ritüel kavramı ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Bu kapsamda ritüel tanımlarına, ritüelin temel özelliklerine, ritüel ile ilişkili kavramlara, tasnif çalışmalarına yer verilmiştir. Bu bölümün ikinci basamağında, batı merkezli ritüel kuram ve teorik yaklaşımlar ele alınmış, aynı zamanda ritüel çalışmaları tarihi özetlenmiştir.“Ritüelin Yapısı ve Yapıyı Oluşturan Unsurlar”başlığını taşıyan Birinci Bölüm'ün üçüncü basamağında inceleme yöntemimiz olan elemental analiz yöntemi hakkında bilgi verilmiştir. Birinci Bölüm'ün son basamağında, çalışmanın örneklem sahası olan Amasya yöresi, tarihî ve coğrafî açılardan tanıtılmıştır. Çalışmanın İkinci Bölümü'nde; doğum, evlenme ve ölüm ritüellerinden oluşan geçiş dönemi uygulamaları ele alınmıştır. Ardışık bir dizilimle verilen ritüellerin aşamaları geçişlerin evrelerine göre yapılandırılmıştır. Buna göre, pre-liminal, liminal ve post-liminal şeklinde bir süreç izleği takip edilmiştir. Üçüncü Bölümde takvim ritüellerine yer verilmiştir. Takvim ritüelleri mevsimsel döngüye dayalı ve anma esasına dayanan ritüeller olmak üzere iki ana kategoriye ayrılmış, her bir kategoriye ait ritüel türleri alt başlıklar hâlinde incelenmiştir. Bu kategoride yer alan ritüeller de belirli bir süreç izleği takip edilmek suretiyle evrelere ayrılarak verilmiştir. Dördüncü Bölümü bereket ritüelleri oluşturmuştur. Bereket ritüelleri; birincisi tarımsal, ikincisi hayvansal bereket ritüelleri olmak üzere iki ana başlık altında incelenmiştir. Tarımsal bereket ritüeli olarak Yağmur Yağdırma ritüelleri; hayvansal berekete dayalı olarak da Koç Katımı, Saya Gezme ritüelleri ele alınmıştır.“Ritüellerin Yapısal Unsurları”adını taşıyan Beşinci Bölümü'nde zaman, mekân, ritüel kişileri ve rolleri, ritüel nesneleri gibi ritüel unsurları birer gösterge olarak ele alınarak ritüelin işleyişine ve genel olarak anlamın oluşumuna yaptıkları katkılar merkeze alınarak analiz edilmiştir. Sonuç olarak birinci adımda ritüellerin bir süreç izleğine, bir sisteme sahip olduğu ortaya konulmuştur. İkinci adımda ise ritüellerin çoklu anlam ve yoğunlaştırılmış mesajları incelediğimiz kurucu unsurları üzerinden aktardıkları görülmüştür.
Özet (Çeviri)
In this research, the process and meaning structure of the transition, calendar and fertility rituals in the Amasya region were examined. The study, first of all, aims to determine the transition, calendar and fertility rituals, which have important functions in every stage of social and individual life, to cover Amasya center and its six districts, with the methods of compilation from the field, and as a second stage, to create a structural integrity by following the data and the successive chain flow of the rituals. to classify and transfer by process method; and finally, with the“elemental analysis”method, which analyzes the constituent elements of the rituals by separating them; It aimed to analyze the symbolic language, codes and deep meaning structure of rituals. The study consists of five main parts. In the first step of the First Chapter, the concept of ritual is discussed in detail. In this context, the definitions of ritual, the basic features of the ritual, the concepts related to the ritual, and classification studies are included. In the second step of this section, western-centered ritual theory and theoretical approaches are discussed, and the history of ritual studies is summarized. In the third step of the First Chapter titled“The Structure of the Ritual and Its Elements”, information is given about the elemental analysis method, which is our method of analysis. In the last step of the First Chapter, the Amasya region, which is the sampling area of the study, is introduced in terms of history and geography. In the second part of the study; Transition period practices consisting of birth, marriage and death rituals are discussed. The stages of the rituals, which are given in a sequential sequence, are structured according to the stages of the transitions. Accordingly, a process path as pre-liminal, liminal and post-liminal was followed. In the Third Chapter, calendar rituals are included. Calendar rituals are divided into two main categories as seasonal cycle-based and commemorative rituals, and the ritual types belonging to each category are examined under sub-titles. The rituals in this category are also given in stages by following a certain process path. The Fourth Chapter consists of fertility rituals. Abundance rituals; It has been examined under two main headings, the first being agricultural and the second animal fertility rituals. Rainfall rituals as agricultural fertility rituals; On the basis of animal fertility, Coach Kati and Saya Traveling rituals are discussed. In the Fifth Chapter, titled“Structural Elements of Rituals”, ritual elements such as time, space, ritual persons and roles, ritual objects are handled as indicators, and their contributions to the functioning of the ritual and the formation of meaning in general are analyzed. As a result, in the first step, it has been revealed that rituals have a process and a system. In the second step, it was seen that the rituals conveyed multiple meanings and condensed messages through their founding elements.
Benzer Tezler
- 71 no'lu (d. no: 71, s. no: 2254)Amasya şer'iyye sicilinin transkripsiyonu ve değerlendirmesi
The evaluation of the Islamic judicial record of Amasya number: 71 (d. no: 71, s. no: 2254)
AHMET ERDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
TarihOndokuz Mayıs Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ZEKİ TERZİ
- Amasya Ovası ve yakın çevresinin fiziki coğrafyası
The Geography of physical survey in Amasya plain and its environment
HALİL İBRAHİM ZEYBEK
- Amasya bölgesi Alevi ocaklarında inanç ve ritüeller: Ali Pir Civan Ocağı örneği
Faith and rituals in the Amasya Alevi region quarrys example of Ali Pir Civan Quarry
İLAYDA ÇAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Halk Bilimi (Folklor)Çağ ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BEGÜM KURT
- Şehir coğrafyası açısından Vezirköprü (Samsun)
Urban geography of Vezirköprü (Samsun)
KORAY KOR
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
CoğrafyaUşak ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BASİM SAATÇİ
YRD. DOÇ. DR. YAHYA KADIOĞLU
- Tokat yöresi Alevî-Bektaşî inancında zâkirlik geleneği
The tradition of dhikr performers among Alevî-Bektashi belief in Tokat territory
DENİZ GÜNEŞ
Doktora
Türkçe
2013
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. EROL PARLAK
ÖĞR. GÖR. SÜLEYMAN ŞENEL