Geri Dön

Psiko-sosyal açıdan Türkiye'de din eğitimine ilişkin bir değerlendirme

A summarized phsycho-social aspect of religious training in Turkey

PDF İndir

  1. Tez No: 71898
  2. Yazar: EBUBEKİR SIDDIK DİKMENER
  3. Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. HASAN YILMAZ
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Din, Eğitim ve Öğretim, Religion, Education and Training
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 1998
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Selçuk Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Eğitimde Psikolojik Hizmetler Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 174

Özet

Bu bölümde önce, bir önceki bölümde geniş olarak ele alman bulgular, daha yalın bir biçimde özetlenecek; sonra da araştırma konusuna ilişkin öneriler geliştirilecektir. 4.1. Özet Araştırmanın bulguları aşağıdaki şekilde özetlenebilir: a. Kur'an kursuna çocuğunu gönderen ana-babalar daha çok“orta yaş”gru bunda yer almaktadır. Çok genç ve çok yaşlı ana-baba oram azdır. b. Çocuğunun eğitimi için Kur'an Kurslarını seçen ana-babaların pek çoğu (hemen hemen tamamı), ilkokul eğitiminden daha fazla eğitim almamışlardır. Hiç okur-yazar olmayanların oranı, anneler arasında çok yüksektir. c. Kur'an kurslarında okuyan öğrencilerin ana-babalarında çoğu tarım işi ile geçinmektedir. Babalar arasında çiftçiliği izleyen ikinci meslek, evde halı imal etmektir. Annelerin çok büyük bir bölümü ev hanımıdır. d. Kur'an kursunda okuyan öğrenciler“geniş aileler”den gelmektedir. Bu ailelerin fert sayısı çoğunlukla 6 ve 6 'dan daha fazladır. e. Çocukları Kur'an kursunda okuyan ailelerin aylık toplam gelir düzeyleri askeri ücret biriminin de altındadır. Bu aileler ekonomik bakımdan son derece alt dilimde bulunmaktadırlar. f. Ailelerin, çocuklarının eğitimi için Kur'an kurslarını seçmelerinin başlıca sebebi“dini eğitim sağlamaktır”. İkinci sırayı, imam hatip lisesi orta kısmına hazırlık faktörü, üçüncü sırayı da çocuğun kendi isteği almıştır. Aileler, çocuklarının, dinlerini“Kur'an kurslarında”öğrenebileceklerine inanmaktadırlar. g. Çocuğun eğitimi için kursları seçen aileler arasında, ilçede (şehir ortamın da) ve köyde (kırsal kesimde) oturma faktörü, kursları tercih sebeplerinde bir farklılık meydana getirmemektedir. Kursu tercih sebepleri köy ve ilçe aileleri için aynı düzeyde ve paraleldedir.99 h. Birey sayısı fazla olan ailelerde (geniş ailede), çocuğun dini eğitimini sağlamak faktörü, çekirdek aileye göre daha baskındır. Çocuğunu imam hatip lisesi ne hazırlamak faktörü ise çekirdek aile tarafından, geniş aileye kıyasla daha fazla itibar edilen sebepler arasında yer almaktadır. Geniş aile, çocuğun kendi isteğini hiç dikkate almazken, çekirdek ailelerin üçte biri, bu faktörü dikkate alarak çocuklarını kursa göndermektedir. ı. Kur'an kursunu seçme sebepleri açısından düşük gelirli, orta gelirli ve yüksek gelirli aileler ayrı ayrı incelendiğinde; düşük gelirli ailenin sebepleri daha geniş bir alana yayılmaktadır. Gelir düzeyi arttıkça, kurs eğitimini tercih edişteki sebeplerin sayısı azalmaktadır. Orta gelir düzeyinde üç sebep etkili olurken (bunlar; çocuğun dini eğitim alması, İ.H.L.'ne hazırlık ve çocuğun kendi isteği), yüksek ge lir grubunda bu sebepler ikiye inmektedir. (Dini eğitim sağlamak ve İ.H.L.'ne hafızlık). i. Aileler, çocukları için ileride,“din hizmetleri sınıfında”bir meslek düşünmektedirler. Bu meslekler arasında en fazla itibar edilen“imamlık”ikinci sırada“müezzin-hafızlık”üçüncü sırada ise“müftülük”bulunmaktadır. Din hizmetleri dışında bir meslek düşünen aile oranı azdır (1/10). j. Din hizmetleri ile ilgili meslekler, genel olarak, köyde ikamet eden ailelerce daha fazla tercih edilmektedir. Din hizmetleri dışında memuriyet ve ev hanımlığı ise, şehir ailelerinin daha fazla ön plana gördükleri mesleklerdir. k. Çocuğunu kurs'a göndermedeki sebeplerde olduğu gibi, çocuğu için düşündüğü meslek türünde de, aileler, çekirdek aileden geniş aileye doğru gidildikçe farklılaşmaktadır. İmamlık, çekirdek ailenin birinci tercihi olurken, geniş aile ilk tercihini“müezzinlik-hafızlık”mesleğine kullanmıştır. Müftü veya hatiplik, esnaflık ve tüccarlık geniş ailece itibar edilmeyen meslekler arasındadır. 1. Ailelerin aylık toplam gelir düzeyi arttıkça, müftülük, din hizmetleri dışın da memuriyet ve imamlık mesleklerine ilgisi de artmaktadır. Yüksek gelirli aileler, çocukları için daha az sayıda meslek tercihi yaparken, düşük gelir grubundaki ailelerde tercihler daha geniş bir alana yayılmaktadır. Yüksek gelirli aileler için (geliri aylık 1 milyondan fazla), ilk sırayı,“din hizmetleri dışında memuriyet”seçeneği100 almaktadır. Düşük gelirli ailelerin yandan fazlası ise“imamlık”mesleğini tercih etmişlerdir. m. Türkiye genelindeki durumun aksine, araştırmanın yapıldığı çevrede bulunan kurslarda okuyan öğrencilerin büyük bir kısmı erkek öğrencilerden meydana gelmektedir. n. Kurslarda okuyan öğrencilerin çoğu 12 ve 13 yaşlarındadır. 12 yaşından küçük ve 13 yaşından büyük öğrencilerde bulunmakla birlikte bunların oranı daha azdır. o. Kur'an kurslarında okuyan öğrencilerin, kardeş sayıları da genellikle 4 ve 4* ün üzerindedir. 5 'den daha fazla kardeşe sahip olan çocuklar tüm çocuklar içinde 3/5 oranındadır. ö. Kurs öğrencilerinin büyük bir kısmı ilkokulu köy ortamında bitirmişlerdir. Bunların ilkokulu bitirme dereceleri pekiyi ve iyi'dir. Orta derece ile ilkokulu bitirenlerin oranı azdır. İlkokulu bitirme derecesi yönünden kız öğrenciler, erkeklere kıyasla daha başarısızdır. Kızların tamamı ilkokul ilci merkezinde okumuşlardır. p. Kuran kurslarında okuyan öğrencilerden erkek olanlar“yatılı”, kız öğrenciler ise“gündüzlü”dür. r. Öğrencilerden pek çoğu, Kur'an kurslarında bir yıl okuduktan sonra, bu eğitimden ayrılmaktadırlar. Kursta okuma süresi arttıkça, kurstaki eğitimini sürdüren öğrenci sayısı azalmaktadır. Aileler de genellikle ilk bir yılda çocuğunun kendileri için yeterli sayılacak dini eğitimi aldığını kabul etmektedirler. s. Kur'an kursu öğrencileri, kurstaki hayatlarından ve kurs eğitiminden memnundurlar. Kurstaki hayatından ve kurs eğitiminden memnun olma yönünden erkekler ile kızlar arasında önemli farklılıklar vardır. Kız öğrencilerin daha az memnuniyetleri tespit edilmiştir. Bu durum, erkek öğrencilerin köy çevresinden gelmeleri ve ilçe ortamında öğrenim görmeleri, kızların ise zaten ilçe merkezinde yetişmiş olmaları ile ilgili olabilir. Kurs eğitiminin, çocuğun ilgilerine cevap vermesi de memnuniyeti etkileyebilir. ş. Öğrenciler, kurstaki serbest zamanlarında çoğunlukla ders çalışmaktadırlar. Ders çalışma yönünden erkekler daha önde bulunmaktadır. Oranı düşük olmakla birlikte“oyun etkinliği”, serbest zaman faaliyeti olarak ikinci sırada yer almaktadır.101 Kız öğrencilerden sadece çok azının“özel ilgi alanı bulunmaktadır. Özel ilgi alanı bulunan erkek öğrenciye rastlanamamıştır. t. Öğrencilerin samimi arkadaş çevresi hem kurs içinde hem de kurs dışında fazladır. Kız öğrenciler daha çok kurs içinden samimi, arkadaş seçerlerken, erkek öğrencilerde bu durum tersinedir. u. Kursta yatılı olarak okuyan erkek öğrenciler, ailelerinin yanına yılda 3 ve 4 defa gitmektedirler. Ailelerinin yanına daha az sıklıkla giden öğrenci sayısı azdır. Kız öğrencilerin tamamı ailelerinin yanında kalmaktadırlar. Yatılı öğrenciler ailelerinin yanma gittikleri her defada, çoğunlukla, 6 gün ve 6 günden daha az sürelerde evde kalmaktadırlar. Bir haftadan daha fazla ailesinin yanında kalan öğrenci oranı azdır. ü. Erkek öğrencilerden pek azı, kız öğrencilerden ise yarısı; kurs sonrası eğitime devam etmek istememektedir. Kurs sonrası eğitime devam etmek isteyen er kek öğrencilerden çoğu, bu eğitimlerine İ.H.L. orta kısmında, kız öğrencilerin çoğu ise ortaokulda, bu eğitimlerini sürdürmek düşüncesindedirler. Ortaokula veya İ.H.L. orta kısmına gitmek konusunda aile ile çocuğun düşünceleri önemli ölçüde farklılık göstermektedir. Aileler, çocuklarının eğitimi için Kur'an kurslarını nihayi bir eğitim gibi görürken, özellikle erkek öğrenciler, öğrenimlerine devamı istemektedirler. v. Çocukların, kendileri için ileride düşündükleri mesleklerin başında ”imamlık“ gelmektedir. Erkek öğrenciler için sözkonusu olan bu sıralamada ikinci sırayı (Müftülük), üçüncü sırayı ise daha az bir oranda olmak kaydıyla ”müezzinlik- hafızlık“ almıştır. Kız öğrenciler için ilk tercih ”ev hanımlığı“dır. Kız öğrencilerden 1/3'ü, din hizmetleri dışında memur olmak istemektedir. Hafızlık ve kurs öğretmenliği gibi din hizmetlerinde çalışmak isteyen kızların oranı azdır (1/5). Çocuğun meslek tercihleri ile ailenin çocuğu, için düşündüğü meslekler arasında paralellik ve uyum sözkonusudur.102 y. Öğrenciler (Kur'an kursu öğrencileri) geleceğinden ümitlidir. Geleceğine ümitsiz bakanlar arasında kızlar çoğunluğu oluşturmaktadır. Erkek öğrenciler, kızla ra oranla geleceklerine daha fazla ümitle bakmaktadırlar. z. Kur'an kursu öğretmenleri, Kur'an'ın, hiçbir kitaba benzemediğini, O'nun manasının hiçkimse tarafından değiştirilemeyeceğini, nazmının yerine de başka bir lafız konulamayacağını ve hiçbir tercümenin Kur'an hükmünü alamayacağını ifade etmişlerdir. Öğretmenler bu sayılan özelliklerinden dolayı Kur'an'ın orjinal dili ile öğrenilmesi ve ezberlenmesi gerektiğini ifade etmişlerdir. Öğretmenler; bugün Kur'an'ın her lisanda tercümelerinin bulunduğunu, iste yenin bu tercümeleri okuyabileceğini ancak hiçbir tercümenin Kur'an'ın yerini alamayacağını, üstelik O'nun okunuşunda insanın ruhuna yönelen pek çok yüksek ulvi, doyurucu üslubun bulunduğunu ve bu yüzden de ayrıca orjinal okunuşunun önemli olduğunu vurgulamışlardır. Öğretmenler, manasının da, nazmının da Allah'tan geldiğini; Kur'anın manasıyla amel edilmesi gerektiğini, bu itibarla da manasının bilinmesi gerektiğini bildirmişlerdir. Öğretmenlere göre, Kur'an'ın manasını bilinmesi çok önemlidir. An cak, mübarek nazmı da bir ibadet olarak okunacaktır. O'nun nazmı ruhlara tesir e- der. Kendilerinin, öğrettikleri sure ve ayetlerin manaları üzerinde de durduklarını ifade eden öğretmenler; ancak meallerin, okuma bilen herkes tarafından öğrenilebileceğini; orjinal okumanın ise bir başkası tarafından öğretilmesi gerektiğini vurgulamışlardır. Kur'an kursları ile ilgili olarak yapılan bu çalışmanın iki ana bölümden mey dana geldiği daha önce belirtilmişti. İncelemenin önceki bölümlerinde, kursların a- maçları, ilkeleri ve Türkiye genelindeki sayısal durumları belirtilmişti. Sonra ise, örneklem alınarak gerçekleştirilen çalışmanın bulgularına yer verildi. Buraya kadar yapılan özetler bu bulgular ile ilgilidir. Özetler başlığı altında kaleme alınan bölüm de, incelemenin kapsamı hakkında topluca fikir sahibi olabilmek için, önceki bölümlerde açıklanan, kurslar ile ilgili bilgilerin de özetine yer verilecektir.103 aa. Kur' an kursları; Başbakanlık bünyesinde yer alan Diyanet İşleri Başkan lığı 'na bağlı olarak eğitim öğretim yapmaktadır. Aralarında isim benzerliği bulunan informel kurslar, sözü edilen Kur'an kurslarından ayrı ve farklıdır. bb. Kur'an kurslarının öğrenim süresi, ilkokul üzerine 2-3 yıldır. cc. Kur'an kurslarının en temel amacı, Kur'an-ı Kerim'i, usulüne uygun olarak okutmak, ezberletmek, bazı sure ayet ve duaların manalarını öğretmektir. Bunun yanında bu kurslar; İslâm dininin inanç, ibadet ve ahlak esasları ile ilgili konularda da bilgi vermeyi amaç edinmiştir. Yukarıda belirtilen amacının, Kur'an-ı Kerim'i usulüne uygun okutmak ve ezberletmek, kısmının dışındaki amaçlar; örgün eğitimde zorunlu olarak okutulan ”Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi“ dersinin amaçlan ile aynıdır. dd. Kur'an kurslarının ”ilkeleri“ arasında; eğitim ve öğretimin Devletimizin temel ilkelerinin çerçevesinde yapılacağı hükmü yeralmaktadır. Kurumun ilkeleri arasında yine, millî birlik ve beraberliği sağlama ve çocuğun çevreden edinmiş ola bileceği hurafeleri ”yanlış bilgi ve telkinleri“ önleme de yer almaktadır. ee. Kur'an kurslarının programında 5 ders bulunmaktadır. Bunlar; Kur'an-ı Kerim, İtikat, İbadet, Siyer ve Ahlak' tır. Haftada 24 saat olarak programlanan eği timin 18 saati Kur'an-ı Kerim, 1 saati itikat, 3 saati ibadet, 1 saati siyer ve 1 saati de ahlak derslerine ayrılmaktadır. ff. Kur'an kursları 633 Sayılı Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun'a dayanılarak açılmaktadır. Ayrıca, Tevhidi Tedrisat Kanunu ile Anayasamıza dayanmaktadır. Bir yerde kurs açılabilmesi için en az 30 öğrenci alabilecek bir binanın ha zırlanması ve bunun eğitim ve sağlık ile ilgili il düzeyindeki otoritenin uygun bulması gerekmektedir. gg. Kurslar; Diyanet İşleri Başkanlığı Müfettişleri, müftüler, vali ve kayma kamlar ile Milli Eğitim Bakanlığı 'nın ilgilileri tarafından denetlenebilmektedir. Bu yönüyle geniş bir denetleme sürecine sahiptir.104 hh. 1990 yılı itibariyle ülkemizdeki Kur'an kurslarının % 34.03'ü il merkezlerinde, % 65.97'si ilçe ve köylerde bulunmaktadır. ıı. Kurslara kayıt için genellikle yaş sınırı aranmamaktadır. 18 yaşını dolduranlar için de (10 kişiyi aşmak kaydıyla) kurs eğitimi sözkonusudur. Bir yılda 32 hafta eğitim yapan kursların, öğrenci işleri ilgili yönetmelik hükümlerine göre yürütülmektedir. ii. Kur'an kurslarında iki kısım öğrenci bulunmaktadır (takip ettikleri program yönünden). Öğrencilerin bir kısmı ”yüzünden okuma“ programım takip ederken, bu programı tamamlamış olanlardan gönüllü ve yetenekli olanlar ”Hafızlık eğitimi“ programına devam etmektedirler. Hafızlık eğitimini tamamlayan öğrencilerden D.İ.B.'nın açtığı sınavı kazananlar, müezzin olarak atanmaktadır. 1991 yılı itibariyle Türkiye'de 165.244 Kur'an kursu öğrencisi bulunmakta dır. Bunların % 38'i erkek, % 62'si kız öğrencidir. Türkiye genelinde Kur'an kurslarına daha çık kız öğrenciler devam etmektedir. Erkek öğrencilerden % 17.2'si, kızların ise % 6.9'u hafızlık eğitimi programına devam etmektedir. jj. Kur'an kurslarına öğretici olarak çoğunlukla İmam Hatip lisesi mezunu öğreticiler atanmaktadır. İlahiyat Fakültesi mezunu öğrenciler ise son derece azdır. Bunların dışında ihtiyaç olduğunda D.İ.B.'dan emekli olanlar da imtihanla kurs öğretmeni olabilmektedir. Öğreticilerden hemen tamamının ”öğretmenlik formasyonu“ bulunmamaktadır. Kur'an kursunda öğreticilik yapanların % 39.3'ü bu görevi fahri olarak yürütmektedir. Kurs öğretmenlerinden % 45.02'si erkek, % 54.98'i bayan öğreticidir. Yüksekokul mezunu olan öğreticilerin oranı ise % 8.62'dir. kk. Türkiye'de 4854 adet kurs bulunmaktadır (1990). Kurs başına 1.64 öğretici düşmektedir. Bir öğretici başına ise 20.74 öğrenci düşmektedir.105 Erkek öğrencilere erkek öğreticilerin, kız öğrencilere ise bayan öğreticilerin hizmet verdiği düşünülürse, 38.5 kız öğrenciye bir öğretici, 28.8 erkek öğrenciye de bir erkek öğretici düşmektedir. 11. Türkiye'deki kursların %10.42'sinde (506 kurs) hiçbir öğretici bulunma maktadır. Kursların sadece % 0.76'sında yönetici (müdür) bulunmaktadır. mm. Ülkemizde, ilkokul mezunu olup da ortaokula devam eden nüfus 1.600.000 civarındadır. Bu sayı, Kur'an kurslarına devam eden öğrenci sayısına oranlandığında, kurslara devam eden öğrenci mevcudunun, ortaokula giden öğrencilerin % 10'u civarında olduğu görülmektedir. mm. Kur'an kurslarına devam eden öğrencilerin yaşlarının 12-14 olduğu kabul edilirse (yapılan araştırmada da bu durum gözlenmiştir), bu yaş grubunda Türkiye'de 1.400.000 çocuk vardır. Bu sayı esas alındığında 12-14 yaş grubu nüfusu muzun % 12.38'i kurslara devam etmektedir. oo. ülkemizde 4379 adet ortaokul vardır (1990-91). Okulun kapasitesi, sınıfın sayısı, barındırdığı öğrenci mevcudu çok farklı olmakla birlikte, bu sayı Kur'an kurslarının sayısı ile karşılaştırıldığında, ortaokulların 475 adet daha az olduğu gözlenmektedir. Ancak yukarıda da belirtildiği gibi kurslarda okuyan toplam öğrenci, ortaokullarda okuyan öğrencilerin % 10'u kadardır. Bu durum kursların kapasite yönünden küçük oldukları ile açıklanabilir. öö. Ortaokullarımızda 42.558 öğretmen görev yapmaktadır. Bu sayı, kurslarda görev yapan kadrolu ve fahri toplam öğretici sayısının yaklaşık 9 katıdır. Ortaokullarımızda 37.5 öğrenciye bir öğretmen düşmektedir. Bu oran kurslarda 20.74 öğrencidir. Ancak bu karşılaştırmada, kurs öğreticilerinden bayan ve erkek olanlara farklı oranda öğrenci düştüğü unutulmamalıdır. Yapılan bu özetten sonra, aşağıda sınırlı da olsa bazı öneriler geliştirilmiştir. Bu önerilerin hareket noktası ”din eğitiminin bir gereklilik olduğu“dır. Gerçekten de din eğitimi devlet tarafından organize edilmediği ve denetlenmediği zaman ”yer altına" kaymakta ve varlığını orada sürdürmektedir.

Özet (Çeviri)

Özet çevirisi mevcut değil.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    724100

    Ceza infaz kurumlarında din eğitimi: Çocuk kapalı ceza infaz kurumları ve çocuk eğitimevleri üzerine bir araştırma

    Religious education in penal institutions: A study on juvenile closed penal institutions and juvenile reformatories

    CEVDET TEKİN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Eğitim ve ÖğretimBursa Uludağ Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İSMAİL SAĞLAM

  2. Tez No

    615191

    Kur'an kurslarına devam eden öğrencilerin psiko- sosyal durumlarının değerlendirilmesi: Bişkek örneği

    Куран курстарында окуп жаткан окуучулардын психо- социалдык абалдарын анализдөө: Бишкек мисалында

    AYMÖLMÖL COLDOŞBAY KIZI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    DinKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi

    İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUSTAFA KÖYLÜ

  3. Tez No

    135521

    Televizyon ve bilgisayarın (18-25 yaş) gençler üzerindeki psikolojik etkileri ( Hendek örneği)

    Television and computers physicological impulses which is over young people

    CUMHUR AYDOĞDU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2003

    DinSakarya Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ABDULVAHİT İMAMOĞLU

  4. Tez No

    614961

    Ailede çocukların din eğitimi

    Үй-бүлөдө балдардын диний тарбиясы

    MİRGÜL BEKMURZAEVA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    DinKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi

    İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MLUSTAFA KÖYLÜ

  5. Tez No

    719311

    4-6 yaş grubu Kur'an kursları üzerine bir araştırma (Denizli ili örneği)

    The study on 4-6 age group Quran courses (The case of Denizli)

    FATMA AKDAĞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    DinDokuz Eylül Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. YUSUF CEYLAN

Geri Dön