Sağlık hizmetlerinde tüketici davranışları ve sağlıkla ilgili internet kullanımının hasta güçlendirme üzerindeki etkisi: E-sağlık okuryazarlığının aracılık rolü
The effect of consumer behavior in health services and health-related internet use on patient empowerment: The intermediate role of e-health literacy
- Tez No: 722420
- Danışmanlar: DOÇ. DR. RAMAZAN KURTOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sağlık Kurumları Yönetimi, Sağlık Yönetimi, İşletme, Health Care Management, Healthcare Management, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yozgat Bozok Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 173
Özet
Sağlık hizmetleri sisteminin bir bileşeni olan hastaların, sağlık hizmet sunumunda pasiflikten çıkıp katılımcı olmaları, tedavinin etkili olması ve sağlık harcamalarının azaltılmasında etkili faktörlerden biridir. Hasta güçlendirme; bütün yetkiyi hekime bırakan, pasif, haklarının farkında olmayan bireylerin bu hasta rolünden çıkarak tüketici rolüne girmesi ve sağlığı üzerinde kontrol sahibi olan, hizmet sağlayıcısını seçerek onunla ortak karar verebilen bireyler olmaları ile gerçekleşebilir. Bu çalışmada temel olarak, sağlık hizmeti kullanım sırasında tüketicilerin sergiledikleri tüketici davranışlarının ve sağlıkla ilgili internet kullanımlarının hasta güçlendirme düzeyi üzerindeki etkisi ve bu ilişkide tüketicilerin e-sağlık okuryazarlığı düzeylerinin aracılık etkisi olup olmadığı incelenmiştir. Bunun yanında tüketicilerin hasta güçlendirme düzeylerinin demografik özelliklerine ve sağlıklarını değerlendirme durumlarına göre farklılık gösterip göstermediği de araştırılmıştır. Hipotezlerin test edilmesinde yapısal eşitlik modellemesi ve Tek Yönlü MANOVA analizi kullanılmıştır. 297 tüketicinin katılımı ile gerçekleşen araştırmanın sonucunda; sağlık hizmeti alımı sırasında katılımcı tüketici davranışının hasta güçlendirme üzerinde pozitif, çekingen tüketici davranışının ise negatif etkisi tespit edilmiştir. Sağlıkla ilgili internet kullanımının hasta güçlendirme üzerinde negatif, e-sağlık okuryazarlığının ise hasta güçlendirme üzerinde pozitif etkisi olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca yapılan aracılık analizleri sonucunda; sağlıkla ilgili internet kullanımının hasta güçlendirme düzeyi üzerindeki etkisinde e-sağlık okuryazarlığının aracılık etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sağlıkla ilgili internet kullanımının hasta güçlendirmeye doğrudan etkisi negatif iken, e-sağlık okuryazarlığı aracılığıyla bu etki pozitif olmuştur. Diğer bir taraftan, tüketicilerin sağlık hizmeti alımı sırasında sergiledikleri katılımcı ve çekingen tüketici davranışlarının hasta güçlendirme düzeyi üzerindeki etkisinde e-sağlık okuryazarlığının aracılık etkisi olduğu tespit edilmiştir. Tek Yönlü MANOVA analizleri sonucunda ise; tüketicilerin hasta güçlendirme düzeylerinin, cinsiyet ve yerleşim yerlerine farklılık göstermediği, yaş, eğitim durumu, ekonomik durum ve sağlıklarını değerlendirme durumları göre ise farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Sonuç olarak hasta güçlendirme düzeyini olumlu etkileyen unsurların tüketicinin katılımcı olması, hastalığının farkında olması ve sorumluluğunu alması, e-sağlık okuryazarlığı, ekonomik durumunun orta seviye ve üzerinde olması, eğitim seviyesinin yüksek olması; olumsuz etkileyen unsurların ise, tüketicinin çekingen davranışlar sergilemesi ve e-sağlık okuryazarlığı olmadan sağlıkla ilgili internetten bilgi araması olarak tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
The fact that patients, who are a component of the health care system, become participants rather than passive in the provision of health services, is one of the effective factors in the effectiveness of the treatment and in reducing health expenditures.Patient empowerment; it can happen when individuals who leave all their authority to the physician, who are passive and who are unaware of their rights, get out of this patient role and take the role of consumers, and become individuals who have control over their health and can decide together with the service provider by choosing them. In this study, the effect of consumer behaviors and health-related internet use on the level of patient empowerment and whether there is a mediating effect of consumers' e-health literacy levels in this relationship were examined. In addition, it was also investigated whether the patient empowerment levels of consumers differ according to their demographic characteristics and their health evaluation status. Structural equation modeling and One Way MANOVA analysis were used to test the hypotheses. As a result of the research conducted with the participation of 297 consumers; It has been determined that participatory consumer behavior has a positive effect on patient empowerment, while timid consumer behavior has a negative effect during health service procurement. It has been determined that health-related internet use has a negative effect on patient empowerment, and e-health literacy has a positive effect on patient empowerment. In addition, as a result of the mediation analysis; It has been concluded that e-health literacy has a mediating effect on the effect of health-related internet use on the level of patient empowerment. While the direct effect of health-related internet use on patient empowerment was negative, this effect was positive through e-health literacy. On the other hand, it has been determined that e-health literacy has a mediating effect on the effect of participatory and timid consumer behaviors exhibited by consumers during the purchase of health services on the level of patient empowerment. As a result of One-Way MANOVA analysis; it has been determined that the patient empowerment levels of consumers do not differ according to gender and settlement, but differ according to age, education status, economic status and their health evaluation status. As a result, the factors that positively affect the patient empowerment level are that the consumer is a participant, being aware of the disease and taking responsibility, e-health literacy, economic status being at a medium level and above, and having a high education level; on the other hand, it has been determined that the factors affecting negatively are the shy behavior of the consumer and the search for information about health from the internet without e-health literacy.
Benzer Tezler
- COVID-19 pandemisinin tüketicilerin satınalma tutum ve davranışlarına etkileri
Impacts of the pandemic COVID-19 towards the consumers' purchasing attitudes and behaviors
BESTE BURCU KASAP
Doktora
Türkçe
2023
İşletmeTekirdağ Namık Kemal Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT SELİM SELVİ
- Sosyal medyanın hasta sadakatine etkisi: Sosyal medya kullanıcıları üzerine bir araştırma
Effect of social media on patient loyalty: A research on social media users
HİKMET TOSYALI
Doktora
Türkçe
2016
İletişim BilimleriMarmara ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEM SEFA SÜTCÜ
- Bir işyeri çalışanlarının sağlık algıları, davranışları, işten kaynaklanan stres ve algıladıkları desteğe ilişkin özellikleri
Health perceptions, behaviors, work-related stress and perceived support among the employees of a workplace
AYHAN AKTAŞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2017
Halk SağlığıMarmara ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİBEL SAKARYA
- Öğretmenlerin A vitaminine ilişkin bilgi ve davranışları
Teachers' knowledge and behaviours concerning vitamin A
NERGÜL KURTCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiAile Ekonomisi ve Beslenme Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MİNE ARLI
- Kağızman ilçesinde bulunan lise öğrencilerinin fiziksel aktivite durumları ve yeme farkındalıklarının belirlenmesi
Physical results of high school students in kağizman districtactivity states and eating awarenessdetermination
ŞERAFETTİN CEM SERİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Sporİstanbul Gedik ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYLA TAŞKIRAN