Ege bölümünün ekosistemleri
Ecosystem of the aegean region, Western Anatolia
- Tez No: 72851
- Danışmanlar: PROF. DR. İBRAHİM ATALAY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1998
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 272
Özet
EGE BÖLÜMÜNÜN EKOSİSTEMLERİ ÖZET Çalışma alanı Ege Bölgesi'nin Ege bölümünü kapsamaktadır. Yaklaşık olarak 37184 km2'lik alana sahip olan Ege bölümü, Türkiye yüzölçümünün % 4.56'sım oluşturmaktadır. Doğu-batı yönlü dislokasyonlarla parçalanmış olan Ege bölümünün kıyılan, son derece girintili çıkıntılı olup genç kıyı özelliklerine sahiptir. Tipik bir horst-graben sistemine sahip olan bölgede; Gediz, Küçük Menderes, Büyük Menderes grabenleri ve bunlar içerisine yerleşmiş ovalar bulunur. Grabenleri birbirinden ayıran horstlar ise Madra dağı-Yunt dağı, Bozdağ, Aydın dağlan ve Menteşeler' dir. Dağlık kütleler ile ova tabanlan arasında 2000 m'ye yakın kod farkı vardır. Çalışma alanında, kış sıcaklıklannın aşın düşmediği (Ocak ortalaması 7°C) ve yağışlı- serin geçtiği, yıllık yağışın 700 mm dolayında olduğu yaz aylannın sıcak (Temmuz ortalaması 27°C) ve kurak geçtiği Akdeniz iklim şartlan egemendir. Sahada, kabaca doğu batı yönlü grabenlerin varlığı, denizel etkilerin çok içerilere kadar sokulmasında etkili olmuştur. Ege bölümünde yine topografik şartlann ve planetar faktörlerin etkisiyle yaz aylarında batı; kış aylannda zaman zaman doğu sektörlü rüzgarlar etkili olmaktadır. Ocak, Şubat aylannda etkili olan bu hava kütleleri don olaylı günlere neden olmaktadır. Kış ve özellikle sonbahar olmak üzere bahar aylannda farklı hava kütlelerinin karşılaşmasıyla meydana gelen cephesel (frontal) yağışlar gerçekleşir. Cephelerin hareketine göre dulda kalan yerler az yağış alırlar. Yaz döneminde ise tek bir hava kütlesi (Tropikal hava) etkili olduğundan yağışsız sıcak bir döneme geçilir. Doğal vejetasyon itiban ile ortalama olarak 700-800 m yükseltiye kadar kızılcam ormanlan hakimdir. Tahrip olan yerlerde, 500-600 m'ye kadar maki-garig vejetasyonu yer alır. Yükseltinin artması ile 800 m' den sonra (orobiyom) karaçam, meşelerden oluşan kanşık ormanlar, bunlann üzerinde saf karaçam topluluklan yer alır. 1600-1800 m' den sonra subalpin kata geçilir. Ege bölümünde düz ve düze yakın, erozyonun olmadığı karstik sahalarda (anakayanın çatlak ve tabaka yüzeyleri boyunca) zonal topraklardan kırmızı Akdeniz topraklan bulunur. Graben tabanlannm önemli bir kısmı azonal toprak grubuna giren alüvyal, kolüvyal topraklarla örtülüdür. Yüksek, eğimli, orman örtüsü altındaki sahalarda kahverengi orman topraklan, sarp eğimli yerlerde litosoller yer alır. Bozdağ kuzeyi, Aydın Dağlan güneyindeki depolar üzerinde ise regosoller yer alır. Sahada önemli yer tutan neojen göl depolan üzerinde yanolgun mollisoller ve/veya rendzinalar mevcuttur. Yukanda ana başlıklar altında verilen özelliklere bağlı olarak ve doğal vejetasyonu oluşturan ağaçlardan alınan karotlar, dendrokronolojik yöntemlerle değerlendirilmiş,labaratuvar ortamında analizleri yapılmış, ortam üzerinde belirleyici faktörlerin neler olduğu ve sonuçlan tespit edilmiştir. Laboratuar çalışmalarından sağlanan veriler ve ortam özellikleri (anakaya, morfoloji, toprak, drenaj durumu ve vejetasyon) dikkate alınarak; biyomlar tespit edilmiştir. Akdeniz iklim şartlarının egemen olduğu sahalar. Akdeniz zonobiyomu; Akdeniz dağ ikliminin etkili olduğu sahalar ise Ege (Akdeniz) orobiyomu olarak ayırdedilmiştir. İki farklı biyomun ayırımında kızılcam ve karaçamların dağılışı ile bu ağaçlardan alman karotlar incelenmesi sonucunda elde edilen veriler etkili olmuştur. Akdeniz zonobiyomu içerisinde daha farklı özelliklere sahip yerler ise alt biyomlara aynlmıştır. Örneğin granitlerin bulunduğu Kozak platosunda son derece derin profile sahip, kumlu toprakların bulunduğu sahada, bitki örtüsü itibariyle de farklılıklar (kızılcam yerine fıstık çamlarının gelmesi) nedeniyle; ortam şartlarını anakaya değiştirdiğinden, burası jeobiyom olarak ayırdedilmiştir. Bir başka örnek, Marmaris Datça arasında vadi tabanlarında, tabansuyu seviyesinin yüzeye yakın olduğu yerlerde kızılçamlann yerini günlük ağaçlan, çınar gibi su isteği yüksek bitkiler almıştır. Burada da suyun varlığı ortam üzerinde belirleyici olduğundan bu sahalar hidrobiyom olarak ayırdedilmiştir. Bu incelemelerin sonunda genel olarak çalışma alanı yan kurak bir sahada olduğundan, yağış miktarının yanında, 6 aylık kurak dönemde smıın ana kaya ve/veya toprak tarafından mtulabilme özelliği önem kazanmaktadır. Su tutma özelliği yüksek olan şistler üzerinden alınan karotlarda mükkemmel (yıllık boy artımı 80 cm'nin üzerinde) düzeyde çap-boy ammları tespit edilmiştir. Buna karşın silisli-volkanik anakayaların bulunduğu özellikle türler üzerinde (20 cm"nin altında) artımın son derece düşük olduğu belirlenmiştir. Aynca bitkilerin biyokütle artımında yükselti ve bakının da etkisini orta koymak amacıyla SPSS programından yararlanılmıştır. Bu analizler sonucunda, diğer şartlar uygun ise kızılçamlann güney yamaçta, karaçamlann ise kuzey yamaçlarda daha iyi gelişme gösterdikleri belirlenmiştir. Yükselti itiban ile kızılçamlann 600-700m'lerde karaçamlann ise 1000-1100 m'lerde daha iyi gelişme gösterdikleri saptanmıştır. Bu ayrımdan yararlanılarak zonobiyom-orobiyom sının ortalama olarak 800m'den geçirilmiştir. Sonuç bölümünde arazi kabiliyet sınıflamasına uygun olmayan kullanımlar tesbit edilerek çıkabilecek sorunlara dikkat çekilmiştir. En yaygın olan yanlış arazi kullanım örnekleri ise tanm alanlannda yapılaşma, orman sahası içersinde tanm-hayvancılık etkinliklerinin yapılmasıdır. Bu sorunlann önlenebilmesi, tahribatın azaltılması, ortamın optimal kullanımı için; çözüm önerileri olarak; çalışma alanında çok daha büyük ölçekte benzer çalışma yöntemleri ile havza bazında detaylı ekosistem analizi ve haritalama çalışmalan yapılmalıdır. Buna göre arazinin optimal kullanımını özendirici yanlış arazi kullanımını caydıncı olabilecek yasal düzenlemelere gidilmelidir.
Özet (Çeviri)
ECOSYSTEM OF THE AEGEAN REGION, WESTERN ANATOLIA SUMMARY Study area covers the western part of the Aegean region. It contain an area 3714859 sq km2 totaling 4. 56 % of Turkey. The topographic formation of area has been formed by vertical tectonic movement which occured during the end of Neogen and Early Quaternary. The grabens named Bakırçay, Büyük, Küçük Menderes and Gediz are the main drainage of the rivers, and they contain aluvial and deltaic plains. The mountains named Kozak, Madra, Manisa, Bozdağ, Aydın and Menteşe fit the main horsts extending between the grabens. There is, at least 1000 m altitudinal differences between the grabens and horsts. There are numerous peninsulas and gulfs along the Aegean Sea due to topographic structure. Typical Mediterranean climate, characterized mildy and rainy winters, and arid and hot summer, prevails the lower level of the area. Oromediterranean climate appears on the mountainous areas more than 800 m altitude. Climax vegetation communities of the Mediterranean climatic area are red pine (Pinus brutia ) forests. The maquis and garigues are widespread in places where red pine forests have been destroyed and cleared. The upper part of the area is the main occurrence areas of the black pine {Pinus nigra ). The ecosystems of the study area are divided according to climatic datas. vegetation cover, soil, parent material properties, on the other hand the carots obtained from the red and black pines have been determined according to dendrocronologic methods in order to find biomass productivitiy. Typical Mediterranean zonobiomes covers the lower parts of the area. In this zonobiome Mediterranean climate prevails and zonal vegetation is red pine (Pinus nigra). Oro-Mediterranean orobiome is found after the red pine occurrence areas in the mountainous region. Oromediterranean climate and Pinus nigra forests are dominant in this orobiome. The higher biomass productivity of the red pine is found out on theelevation of 600-700 m while the optimum growth area of the Pinus nigra is about 1000- 1100 m. The parent material, soil, ground water determines the other biomes. For example, the exposed parent materials which are composed of granite and cristaline schists create a differant habitats. Stone pine (Pinus pined) grows very well on the granite and cristalines schists in the Kozak plateau (N. of region) and Çine-Koçarlı locality and its surrounding (S. of the region). Gravelly dejection fans occuring in the eastern part of B. Menderes graben are the main growth area of Ficus. Acide volcanic tuffs having low cation exchange capacity is the low productive areas of red pine. The annual height growing of the Pinus brutia is about 80 cm on the schistes, but 20 cm in the acide volcanic tuffs in the study area. These figures show the effects of the parent material in the growth of forests. The exposition factor also determines the growth of the pine forest. For example the growth of the red pine is higher on the slopes facing-south than that of the north facing slopes. Hydrobiomes are found on the high groundwater levels and swamp areas. For instance. Luquidambar communities appear on Marmaris and Datça districts where groundwater table is high. Psammobiomes are widespread along the rivers and non salinity areas of the coastal belts in the Aegean Sea. Halobiomes cover the salty areas occuring on the coastal belt of the Aegean Sea. Shortly, parent material and/or soils which are found both in the Mediterranean zonobiome and orobiome mostly determine the distribution of the vegetation and agricultural activities. The poor habitats are common on the acide volcanic tuffs and agglomerate deposits, while soft ? schists are the fertile habitats of regions. The karstic lands also show special importance in the growth of the vegetation, due to the fact that the woody plants roots easily develop and air and water circulation are in good conditions.
Benzer Tezler
- Gala Gölü Milli Parkı örneğinde ekolojik risk yönetimi yaklaşımı
An ecological risk management approach: Lake Gala National Park
GÖKHAN BALIK
Doktora
Türkçe
2018
Peyzaj MimarlığıEge ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAHAR TÜRKYILMAZ TAHTA
- Homa dalyanı sedimentlerinde bulunan çeşitli fosfor formlarının zamana bağlı değişimlerinin incelenmesi
A research on various forms of phosphorus in the sediment of homa lagoon and their time-dependent changes
MERT SAPANCI
Doktora
Türkçe
2013
Su ÜrünleriEge ÜniversitesiSu Ürünleri Temel Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN BAHA BÜYÜKIŞIK
- Ülkemiz limanlarındaki atık alım tesislerinin değerlendirilmesi
Assessment of port reception facilities in our country
HEDİYE TAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Deniz Bilimleriİstanbul Teknik ÜniversitesiKıyı Bilimleri ve Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NECATİ ERDEM ÜNAL
PROF. DR. İSMAİL TORÖZ
- Karamenderes Havzası'nın (Çanakkale) coğrafi ekolojisi
Geoecology of Karamenderes Basin (Canakkale)
CANSU DUMAN