Metafor ve metonimi kuramına göre eski Türk yazıtlarında kavram alanı ilişkileri
Conceptual domain relations in old Turkic inscriptions according to metaphor and metonymy theory
- Tez No: 730918
- Danışmanlar: PROF. DR. AHAT ÜSTÜNER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 472
Özet
Türk dilinin en eski metinleri olan eski Türk yazıtları, birtakım anlamlandırma problemlerine, sınırlı sayıda konu alanına ve söz varlığına sahip olmasına rağmen içerdiği öğeler bakımından çok çeşitli kavram alanı ilişkileri ile daha geniş bir söz ve anlam varlığına işaret etmektedir. Söz varlığı unsurlarının anlamsal yapılanması, birtakım kavram ve kavram alanı ilişkilerine bağlı olarak gelişmektedir. Dolayısıyla alanlar ile bu alanların birbiriyle olan ilişkilerinin hangi zihinsel süreçlere göre gerçekleştiğinin belirlenmesi aynı zamanda mecazlı düşüncenin ve sözlük birimsel anlamın oluşma yollarının ortaya çıkartılması anlamına gelmektedir. Bu fikirden hareketle, çalışmada, eski Türk yazıtlarındaki söz varlığı unsurları, bilişsel dil bilimin temel konularından olan kavramsal alan, metafor ve metonimi kuramlarına göre ele alınmıştır. Bu çerçevede sözcük anlamlarının işaret ettiği alanlar arasında iki temel ilişki tipi söz konusudur. Bunlardan ilki, en genel biçimiyle aynı alan içerisinde bir kavram veya varlığa referansla başka bir kavrama erişim olarak kabul edilen metonimidir. Diğeri ise farklı alanlar arasında bir alandan başka bir alana haritalanma olarak bilinen metafor ilişkisidir. Buna göre öncelikle eski Türk yazıtlarındaki sözcükler biçim bilimsel analizle kelime ailelerine göre gruplandırılmıştır. Daha sonra sözcük aileleri ile sözcük ailesi oluşturmayan diğer sözcüklerin yazıtlarda işaret ettiği kavramlar/varlıklar arasındaki metafor ve metonimi ilişkileri tespit edilerek sınıflandırmaya tabi tutulmuştur. Böylece eski Türk yazıtlarının söz varlığı unsurlarındaki anlamsal yapılanmanın yolları ve metinlerdeki mecazlı düşünce yapısı ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
Although the old Turkic inscriptions, which are the oldest texts of Turkic language, have some interpretations problems, a limited number of subject fields and vocabulary, they point to a wider vocabulary and a wide variety of conceptual domain relationships in terms of the elements they contain. The semantic structuring of the vocabulary develops depending on a number of concepts and conceptual domain relations. Therefore, determining the mental processes according to which the domain relations occur also means revealing the ways of figurative thought and lexical meaning. Based on this idea, in this study, the vocabulary in old Turkic inscriptions are investigated within the framework of domain, metaphor and metonymy, which are the main subjects of cognitive linguistics. Accordingly, there are two basic types of relationships between the domains that the menaings of words indicate. The first of these is metonymy, which, in its most general form, is accepted as an acccess to another concept by referring to a concept or entity within the same domain. The other is metaphor relationship known as mapping from one domain to another between different domain. With this approach, first of all, the words in the old Turkic inscriptions were grouped in terms of word families by morphological analysis. Then, the metaphor and metonymy relationships between the concepts/entities that word families and other words that are not included in any word family refer to were determined and classified. Thus, the ways of semantic structuring in the vocabulary of old Turkic and the figurative thought structure in the text were revealed.
Benzer Tezler
- 1970'li yıllarda Yeşilçam ve Türkiye'nin kültürel hayatı
Yeşilçam and the cultural life of Turkey in 1970s.
UMUT TÜMAY ARSLAN
- Tasarımda görsel metafor ve metonimi: Yossi Lemel afişlerinin göstergebilimsel analizi
Visual metaphor and metonymy in design: A semiotic analysis of Yossi Lemel posters
DEMET GÜNDOĞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Güzel SanatlarHaliç ÜniversitesiGrafik Tasarımı Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞAHİNDE AKKAYA
- Siyasal argümantasyonda metafor ve metoniminin rolü 7 haziran ve 1 kasım seçimleri örneği
The role of metaphor and metonymy in political argumentation 7 june and 1 november elections example
ÖMER FARUK ÖZGÜR
Doktora
Türkçe
2017
Halkla İlişkilerMarmara ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENGİZ ANIK
- Bağımlılık temalı karikatürlerde çok düzlemli metaforların ve metonimilerin görünümleri
Multi-modal metaphors and metonimies in cartoons based on addiction
BERNA AÇIKYILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimAnkara ÜniversitesiDilbilim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ELİF ARICA AKKÖK
- Türkçede ve Korecede beden bölümlerini temsil eden sözvarlığı: 'El' ve 'ayak' sözcükleri üzerine bir bilişsel anlambilim çözümlemesi
Body-part terms in Turkish and Korean : A Cognitive Semantic Analysis of the 'Hand' and 'Foot'
YANGHEE LEE