Sağlıkta dönüşüm yönetimi performansının karşılaştırılması: Türkiye ve ABD örneği
Comparison of health transformation management performance: The case of Türkiye and the USA
- Tez No: 732829
- Danışmanlar: PROF. DR. AKIN MARŞAP
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sağlık Kurumları Yönetimi, İşletme, Health Care Management, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Sağlıkta Dönüşüm, Performans Karşılaştırması, Stratejik Yönetim, Health Care Transformation, Performance Comparison, Strategic Management
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Aydın Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İşletme Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 432
Özet
Sağlık sisteminin dönüştürülmesi yönetimsel, operasyonel ve finansal süreçlerin bütünleşik olarak yeniden düzenlendiği etkileşimli bir değişim yönetimidir. Bu konudaki nihai başarı, sistemin bir bütün olarak imkân ve kabiliyetinin sürdürülebilirlik yeteneğiyle elde edilebilir. Sağlık sisteminin, toplumun cari sağlık talebini sağlık bakım hizmet sunum yeterliğini sağlayarak karşılaması toplumsal memnuniyeti oluşturur. Sağlık sisteminin, toplumun potansiyel sağlık talebini karşılaması ise sağlık bakım hizmeti sunumunda mükemmellik noktasında sağlıklı bir toplum yapısını sürdürülebilir kılar. Sağlık sisteminin yönetiminde, kamu ekonomisinin ağırlıklı olarak belirleyici olduğu Türkiye'de ve piyasa ekonomisinin belirleyici olduğu ABD'de 2000'li yılların başında sağlıkta dönüşüm uygulamaları başlatılmıştır. Her iki ülkenin sağlıkta dönüşüm uygulamalarında Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) 'Herkes için Sağlık (Health for All)' politikası stratejik temel hedef olarak yer almıştır. ABD ve Türkiye, on yıllık bir zaman farkı ile kamu stratejik yönetimi kapsamında stratejik planlama modeline geçiş yapmıştır. 1993 yılında stratejik planlama modeline geçiş yapan ABD'deki sağlıkta dönüşüm uygulaması, Hasta Koruma ve Ödenebilir Sağlık Bakımı Yasası (ACA) ile 2010 yılında başlatılmıştır. Türkiye'de ise kamu stratejik planlama modeli uygulaması ilk olarak sağlık alanında, stratejik yönetim ilkeleri temel alınan Sağlıkta Dönüşüm Programı (SDP) ile 2003 yılında uygulanmaya başlanmıştır. Sağlıkta dönüşüm uygulaması kapsamında belirlenen Türkiye'de sekiz ve ABD'de on hedefin, sağlıkta dönüşüm sürecinde gösterdiği performans başarısı puanlanmasını esas alan bir değerlendirme yapılmıştır. Her iki ülkenin, kendi içindeki performans sonuçları müstakil olarak hesaplanmış ve elde ettikleri ilerleme katsayısı üzerinden performans esaslı karşılaştırma yapılmıştır. İki farklı sistem içerisinde benzer hedefleri olan Türkiye ve ABD'nin, sağlıkta dönüşüm hedeflerine ulaşmada stratejik yönetim araçlarını kullanma becerisi ortaya konmaya çalışılmış ve performans temelli stratejik planlama modelini sağlık alanında hayata geçirme ve uygulama başarısı değerlendirilmiştir. Doktora tez araştırmasının yöntemi, Tallinn Şartı Konferansı akabinde geliştirilen ve WHO tarafından paylaşılan Sağlık Sistemi Performans Değerlendirmesi (Health System Performance Assessment) temel alınarak tasarlanmıştır. Farklı sağlık sistemlerinin performansı 'yönetim, hizmet sunumu, finansman ve kaynaklar' olarak amaç ve eylemlerinin tanımlanabileceği sağlık sisteminin ortak fonksiyonları üzerinden ölçülmüştür. Türkiye ve ABD'de sağlıkta dönüşüm yönetimi performansı; yönetim, hizmet sunumu, finansman ve kaynaklar başlıkları altındaki dört fonksiyon, on iki değerlendirme kategorisi, otuz sekiz değerlendirme parametresi ve yüz kırk dokuz performans göstergesi ile analiz edilmiştir. Göstergelerin analizi, sağlıkta dönüşüm uygulaması değerlendirme periyodu olarak belirlenen 2003 - 2018 yılları arasındaki yıllık değişim oranı (performansın gerçekleşme yüzdesi) üzerinden hesaplanarak tamamlanmıştır. Performans karşılaştırmasında, uluslararası ve ulusal veri bankaları tarafından sunulan veri setleri kullanılmıştır. Türkiye ve ABD'de sağlıkta dönüşüm yönetimi performansının karşılaştırılması sonucuna göre Türkiye'nin, ABD'ye kıyasla iki kattan daha yüksek bir performans sergileyerek başarılı olduğu tespit edilmiştir. Sağlıkta dönüşüm uygulaması sürecinde Türkiye'de serbest piyasa koşullarında hizmet veren özel hastane, özel sağlık sigortası ve tamamlayıcı sağlık sigortası gibi özel sektör uygulamalarının payı artmıştır. ABD'de ise dezavantajlı kesimin sağlık hizmetlerine erişebilme imkanını arttırabilmek amacıyla serbest piyasa ekonomisi içerisinde işleyen sağlık sisteminde kamu müdahalesiyle düzenlemeler yapılmıştır. Vazgeçilmez temel hak ve özgürlüklerden sayılan ve kamusal hizmet olarak sunulan sağlık bakım hizmetlerinde liberalleşmenin bir sınırı olması gerektiği, sağlık bakım hizmetlerinin kamunun amir yürütücülüğü olmaksızın piyasa koşullarında sunulamayacağı değerlendirilmiştir. Salt serbest piyasa ekonomisi içerisinde işleyen sağlık sisteminin tek başına sağlık bakım hizmet sunumunda yetersiz kalacağı ve toplum yararını gözetmede de yeterli olmayacağı görülmektedir. Sağlık bakım hizmet sunumunun, kamunun planlayıcı ve denetleyici bir konumda olacak şekilde politikalar üreten, öncelikleri belirleyen ve standartlar geliştiren düzenleyici fonksiyonuyla yer aldığı ve piyasa ekonomisi unsurlarının da etkin olduğu hibrit bir sağlık sistemi içerisinde entegre bir yapı ile yönetilmesi önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
Transformation of the health system is interactive change management in which administrative, operational and financial processes are reorganized in an integrated way. Success in this matter can be achieved with the sustainability of the system as a whole. The fact that the health system meets the current health demand of society that creates communal satisfaction. Meeting the potential health demand of the society in the health system forms a healthy communal structure that is sustainable at the point of excellence in health care service delivery. In the early 2000s, health transformation practices have initiated in Türkiye and the USA. The health transformation practices of both countries are based on the 'Health for All' policy of the World Health Organization (WHO). The USA and Türkiye have transitioned to the strategic planning model within the scope of public strategic management with a time difference of ten years. The health transformation practice in the USA, which transitioned to the strategic planning model in 1993, was initiated in 2010 with the Patient Protection and Affordable Health Care Act (ACA). In Türkiye, the public strategic planning model which is based on strategic management principles was implemented firstly in the field of health in 2003 with the Health Transformation Program (SDP). Evaluation has been made on the basis of the performance success in the health transformation process of eight targets in Türkiye and ten in the USA, which was determined within the scope of the health transformation practice. Performance results of both countries were calculated within themselves independently and a performance-based comparison was made. Ability to use strategic management tools while achieving health transformation targets and the success of applying the performance-based strategic planning model in the field of health has been evaluated in Türkiye and the USA which have similar transformation targets in two different health systems. The research method has been designed on the basis of the 'Health System Performance Assessment' that was developed after the Tallinn Charter Conference and published by WHO. The performance of different health systems has been measured over the common functions of the health system of which targets and actions can be defined as 'management, service delivery, financing and resources'. Health transformation management performance has been analyzed with four functions under the headings of management, service delivery, financing and resources, twelve evaluation categories, thirty-eight evaluation parameters and one hundred and forty-nine performance indicators in Türkiye and the USA. The analysis of the performance indicators was completed by calculating the Year-Based Rate of Change between the years 2003 - 2018, which was determined as the evaluation period of the health transformation practice. Data that is used for the performance comparison was gotten from the international and national data banks. According to the results of the comparison of the health transformation management performance; Türkiye has been determined to be more successful than the USA by exhibiting more than twice the performance of the USA. In the period of health transformation implementation in Türkiye, the share of private-sector practices has increased such as private hospitals, private health insurance and complementary health insurance. On the other hand, in order to increase the access of disadvantaged people to health services, regulations have been made with public intervention in the health system that operates in a free-market economy in the USA. It has been evaluated that there should be a limit to liberalization in health care services, which are considered among the indispensable fundamental rights and freedoms and offered as a public service, and that health care services cannot be provided under market conditions without the public's executive leadership. It is seen that the health system, which operates purely in a free market economy, will be insufficient in providing health care services and will not be sufficient in taking care of the benefit of the society. It is suggested that health care service delivery should be managed with an integrated structure within a hybrid health system where the public is in a planning and supervisory position, producing policies, determining priorities and developing standards by considering the market economy elements effectively.
Benzer Tezler
- Türkiye'de Sağlıkta Dönüşüm Programı sonrası sağlık göstergelerindeki değişimin Dünya Sağlık Örgütü Avrupa bölgesi ülkeleri ile karşılaştırılması
Comparison of Turkey with the European region countries of the World Health Organization's change in health indicators following The Health Transformation Program
SERKAN ÇALIŞ
Doktora
Türkçe
2023
Sağlık Kurumları YönetimiTrakya ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAMDİ NEZİH DAĞDEVİREN
- Endüstri 4.0'ın verimliliğe etkisi: Kamu hastanelerinde e-sağlık uygulaması olan MHRS sisteminin etkililiğinin Veri Zarflama Analizi yoluyla ölçülmesi
The effect of Industry 4.0 on efficiency: Measuring the effectiveness of the MHRS with an e-health application in public hospitals through Data Envelopment Analysis
ÖZGE AKKUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Hastanelerİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELİF TÜRKAN ARSLAN
- Ankara ili Sağlık Bakanlığı hastanelerinin 2008-2013 dönemi finansal performansının oran analizi ile incelenmesi
Evaluation of financial performance with ratio analysis of Health Ministry hospital in Ankara among 2008-2013
SEVİLAY ORAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Sağlık Kurumları YönetimiHacettepe ÜniversitesiSağlık Kurumları Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET KARAGÖZ
- Sağlık hizmetlerinde kalite yönetimi
Quality management for medical service
AYŞEGÜL ÇOLAKOĞLU BABACAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sağlık Kurumları YönetimiBeykent Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. MEHMET SARITAŞ
- Aile hekimliğinin veri zarflama analizi ile performansının değerlendirilmesi: İstanbul örneği
Evaluation of family medicine and performance data envelopment analysis: Example of İstanbul
FERAY ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Hastanelerİstanbul ÜniversitesiHastane İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZAHİDE AYYILDIZ ONARAN