Turizm ve dış ticaret arasındaki ilişki: Türkiye üzerine ampirik bir araştırma
The relationship between tourism and international trade: An empirical research on Turkey
- Tez No: 734156
- Danışmanlar: PROF. DR. BİLGE LEYLİ DEMİREL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Turizm, İşletme, Tourism, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Turizm, Turizm Talebi, Dış Ticaret, Eştümleşme, ARDL Modeli, Tourism, Tourism Demand, International Trade, Cointegration, ARDL
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yalova Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası Ticaret Ve Finansman Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Uluslararası Ticaret ve Finansman Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 221
Özet
Turizm sektörü Türkiye ekonomisi üzerinde önemli makro ekonomik ağırlığa sahiptir. Gayri safi yurt içi hasıla, istihdam ve cari denge turizm faaliyetinden ve turizm gelirlerinden etkilenir. Turizmin gelişmesi ekonomik büyüme oranını üç değişik kanal ile yükseltmektedir. Turizm gelirleri ihracat artışı yoluyla milli geliri doğrudan etkiler. Doğrudan etkinin yanında dolaylı ve uyarılmış etkiler de mevcuttur. Turizm sektörünün Türkiye ekonomisine doğrudan etkisi milli gelirin % 4'ü oranındadır. Doğrudan, dolaylı ve uyarılmış etkilerin toplamı milli gelirin % 11'ine karşılık gelmektedir. Bu çalışma 1984-2017 dönemi Türkiye ekonomisi için turizm ile dış ticaret kalemleri arasındaki etkileşimi incelemektedir. Turizmin Türkiye'nin net ihracatı üzerine etkisi doğrudandır. Turizm gelirleri hizmet ihracatı kalemi olarak dış ticaret dengesini olumlu yönde etkiler. Türkiye ekonomisi dış ticaret açığı vermektedir ve turizm dengesi ise sürekli fazla vermektedir. Son on yılda dış ticaret açığının % 40'ı turizm gelirleri ile karşılanmıştır. Turizm gelirleri Türkiye ekonomisinin dış kaynak ihtiyacını kayda değer miktarda azaltmaktadır. Doğrudan etkilerinin yanında turizm sektörü dış ticaret hacmini, ihracatı ve ithalatı ile de karşılıklı etkileşim içindedir. Ticaret ve turizm arasındaki ilişkiye dair iki hipotez vardır. Birinci hipotez uluslararası turizmin uluslararası ticareti beraberinde getireceğini öneren Marco Polo Hipotezidir. İkinci hipotez ise ticaretin turizmi beraberinde getireceğini öne süren İlgi ve Farkındalık hipotezidir. Bu çalışma Kulendran ve Wilson (2000) ve Shan ve Wilson (2001) yöntemi ile Marco Polo ve İlgi-Farkındalık hipotezlerini test etmektedir. Ayrıca turizm gelirleri ve dış ticaretin belirleyicilerini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrusunda iki değişkenli ve çok değişkenli zaman serileri üzerinde ARDL modeli tahmin edilmiş, sınır testi yöntemi ile de değişkenler arası eştümleşme ilişkileri sınanmıştır. Eştümleşme ilişkisi bulunan seriler arasında hata düzeltme regresyonları tahmin edilmiştir. Çok değişkenli analizde turizm ve dış ticaret serilerinin gelir ve döviz kuru esneklikleri tahmin edilmiştir. Turist sayısının bağımlı değişken olduğu modelde açıklayıcı değişkenler olarak reel efektif döviz kuru, dış alem reel gelirleri ve Türkiye'ye özgü olaylar seçilmiştir. Olaylar nitel değişkenler olarak ifade edilmiştir. Turizmin gelirleri ve ihracatın açıklayıcı değişkenleri olarak orijin ülkelerin geliri, reel efektif döviz kuru ve Türkiye'ye özgü olaylar kullanılmıştır. Dış turizm harcamaları ve ithalatın modellenmesinde ise gelir değişkeni olarak Türkiye milli geliri kullanılmış ve nitel değişkenler ise bu modellere dahil edilmemiştir. Çok değişkenli regresyon sonuçlarına göre dış turizm talebi üzerinde reel efektif döviz kuru etkili iken, Türkiye'nin turizm gelirleri üzerinde reel efektif döviz kuru anlamlı olarak etkili değildir. Turizm talebinin gelir esnekliği ise hem yabancıların Türkiye'ye yönelik turizm talebi, hem de Türk yurttaşların dış turizm talebi için anlamlı bulunmuştur. Siyasi politik riskler, döviz kuruna göre turizm gelirleri üzerinde daha belirleyicidir.
Özet (Çeviri)
Tourism has a remarkable effect on Turkish economy. GDP, employment and external balance of payments are influenced by tourism activity. Increased tourism activity enhances the growth of the economy. An increase in tourist arrivals and tourism revenues causes a rise in GDP in these three ways. These effects are direct, indirect and induced effects. According to WTTC (2018) tourism industry produces directly 4 per cent of the Turkey's GDP. Total effects which is the sum of direct, indirect and induced effects, consist 11 per cent of Turkey's GDP. Tourism directly changes the net exports of Turkey. Tourism revenues directly contributes to trade balance. Turkish economy has tourism services surplus although trade deficit. Recently, almost 40 per cent of trade deficit is compensated by tourism revenues. Hence need for external finance declines due to the tourism earnings. On the other hand, tourism can have indirect effect on external balance through changing exports and imports. Non-tourism Turkish trade deficit has not auto-stabilizers thus tourism revenues is necessary to decrease trade deficits. Tourism has indirect effects on current account balance. In this study we tested indirect effects of tourist arrivals on trade volume, exports and imports. There are two hypotheses on the relationship between trade and tourism. Firstly, Marco Polo hypothesis states that international travel leads to international trade. Second hypothesis Interest and Awareness hypothesis which emphasis that trade is the cause of tourism. This thesis follows Kulendran and Wilson (2000) and Shan and Wilson (2001) methodology. Toda and Yamamoto (1995) Granger causality test is applied in order to discover direction of causality among bivariate relations. Then cointegration tests are performed for bivariate tourism series. Pesaran and Shin (2001) bounded test is applied to test cointegration relationships among variables. After that ARDL based error correction models are estimated. In the multivariate analysis, income and exchange rate elasticity of tourism and trade variables are estimated. Explanatory variables which are chosen to explain tourist arrivals are real effective exchange rate, real income of foreigners, country specific events. Country events are proxied by qualitative variables. Income elasticity of tourist arrivals is estimated 3.10 and price elasticity is -0.02. However, price elasticity is found insignificant. In the multivariate time series analysis part, regressions are run. Tourism revenues and exports are run on explanatory variables. These explanatory variables are income of origin countries, real effective exchange rate and country specific risks. On the other hand, tourism expenditure and imports are run on Turkey's real income, real effective exchange rate. Multivariate models show that real exchange is responsive in outbound tourism and it is not responsive in inbound tourism. Real exchange rate is also effective in non-tourism imports. Income elasticities trade and tourism variables are found significant. Country specific events significantly reduce the tourism arrivals and tourism revenues.
Benzer Tezler
- Türkiye'de turizm gelirlerinin cari işlemler dengesi üzerindeki etkileri: 2000-2015 dönemi üzerine bir araştırma
The effects on current account balance of tourism revenues in Turkey: 2000-2015 period a research on knowledge
FATMA EBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
EkonomiGaziantep ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YUSUF BOZGEYİK
- Turizm gelirleri ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği
The relationship between tourism incomes and economic growth: The case in Turkey
BÜLENT BİLGİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
EkonomiKafkas Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL CEM ÖZKURT
- Burdur ili mermer sektörünün kurumsal ve ekonomik yapısı
İnstitutional and economic structure of marble sector in burdur
AHMET SARITAŞ