Kosova'da Rifâîlik üzerine bir inceleme: Shejh Adem Nuri Gjakova'nın Rehber adlı eseri
An analysis of the Rifai sufi order in Kosovo: A case study on Shejkh Adem Nuri's 'The Guide'
- Tez No: 736218
- Danışmanlar: PROF. DR. SEMİH CEYHAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tasavvuf Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 285
Özet
Balkanlar'ın önemli kültür merkezlerinden biri olan Kosova'da geçmişten günümüze sufi hareketler süreklilik içerisinde canlılığını koruyan bir yapıdadır. Kādiriyye, Halvetiyye, Sa'diyye, Şâzeliyye, Nakşibendiyye ve Rifâiyye tarikatları genelde Rumeli özelde Kosova'nın sosyal kültürünü biçimlendiren tasavvufî organizasyonlar olarak ön plandadır. Rifâîlik XIX. Asrın sonunda Kosova'da yerleşik bir tarikat halini almış, Yakova Rifâî Âsitanesi'ne bağlı olarak Prizren, Rahovça, Mitroviça, İpek ve Gilan şehirlerinde örgütlenme sürecine girmiştir. Öte yandan âsitâneye mensup halifeler diğer Balkan şehirlerinde yolu temsil etmişlerdir. Yakova merkez dergâhının kuruluşundan itibaren günümüze kadar beş şeyh (Şeyh Hacı Musa, Shejh Adem Nuri Gjakova (Şeyh Adem Nuri), Şeyh Danyal, Şeyh Lütfi, Şeyh Masar) irşad faaliyetlerinde bulunmuştur. Kosova Rifâîliği kendine mahsus âdâb ve erkân bütünlüğü ortaya koyarak diğer tarikatlardan ayrılan hususiyetlere sahiptir. Adem Nuri'nin kaleme aldığı Rehber adlı tarikat pratiklerine dair hacimli eser genelde Kosova özelde Yakova Rifâîliğinde gözlemleyebileceğimiz ritüel zenginliğini tüm boyutlarıyla ihtiva eden bir çalışmadır. Muharrem ayında dervişlerin sorumluluklarının ve icra edilen merasimlerin ayrıntılı resmi eserde dikkat çeken mahiyettedir. Şeyh Adem Nuri'nin Rehber metnine odaklanan tez çalışması, detaylı akademik araştırmalara konu olmayan Kosova Rifâîliğini gerek tarihsel-toplumsal açıdan gerek tekke kültürü açısından incelemeye alacaktır. İncelemede hem yazılı kaynaklar (yazma, kitap, makale, bildiri, arşiv belgeleri) hem de halihazırda yaşayan bir sufi kültür olarak Kosova Rifâî müntesiplerinin şifahi anlatıları tez malzemesi olarak kullanılacaktır. Literatür taraması ve gözleme dayalı alan araştırma süreci sonunda Balkanların önde gelen toplumsal yapılarından biri olan Kosova Rifâîliği kayda geçirilecek, Yakova tekkesinde biçimlenen birincil yazılı materyal diğer alan kaynaklarıyla mukayese edilip analize tabi tutulacaktır. Ayrıca Rehber metni orijinal nüshaları üzerinden Osmanlı Türkçesi'nden transkripsiyon edilecektir. Tez, Kosova Rifâîliğinin tarihçesini, tekkelerini, şeyhlerini, tasavvuf literatürünü, âdâb ve erkânını bilimsel seviyede kayda geçirmeyi ve Rehbe'i gününüz harflerine aktarmayı hedeflemektedir.
Özet (Çeviri)
From the past to the present day, Sufi orders have maintained their vitality in Kosovo, which is one of the important cultural centers of the Balkans. Qādiriyya, Khalwatiyya, Sa'diyya, Shâzaliyye, Naqshbandiyya and Rifâiyya orders are generally in the forefront in the region and have most particularly shaped the social culture of Kosovo. At the end of the 19th century, the Rifai order began to establish branches in Kosovo particularly in the the cities of Prizren, Rahovec, Mitrovica, Peja and Gjilan which depended on the central Sufi lodge located in Gjakova. The shaykhs of the Gjakova Rifai movement were however represented also in other Balkan cities. Since the foundation of the Gjakova Rifâî center until today, five sheikhs (Sheikh Haji Musa, Sheikh Adem Nuri, Sheikh Danjal, Sheikh Lutfi, Sheikh Masar) have been spiritual leaders of the order. The Rifai order in Kosovo has its own characteristics that distinguish it from other Sufi orders. The voluminous work named The Guide (Rehber), written by Sheikh Adem Nuri, is a work that contains all the dimensions of the ritual richness that we can observe in Kosovo in general and in Gjakova's Rifai Sufi order in particular. Specifically the details describing the manners and ceremonies performed in the month of Muharram attracts attention on the reading. The master thesis, which focuses on an analysis of Sheikh Adem Nuri's“The Guide”, will examine the Rifai order in Kosovo, which has so far not been subject to serious academic studies, both from a historical-social perspective and from the perspective of its lodge culture. In this thesis, both written sources (books, articles, reports, archival documents) and oral narratives of the Kosovo Rifai associates regarding the everyday Sufi culture will be used as thesis material. After the literature review and observational field research, primary written material authored by the sheikhs of the Gjakova center will be compared with other field sources and analyzed. Additionally, the written work named“The Guide”will be transcribed from Ottoman Turkish from its original copies. The thesis aims to record the history, dervish lodges, sheikhs, Sufi literature, etiquette and manners of Kosovo Rifaism from a scientific perspective delivering into the Turkish literature field.
Benzer Tezler
- Ethnic cleansing in Kosovo and NATO intervention
Kosova'da etnik temizlik ve NATO müdahalesi
YEKTA İNCİ ZÜLFİKAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Siyasal Bilimlerİstanbul Şehir ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HALİL RAHMAN BAŞARAN
- Kosova'da çok dillilik ve çok kültürlülükte Türkçe gazetelerin önemi: 'Tan gazetesi örneği'
The importance of Turkish newspapers for multilingualism and multicilturalism in Kosova: The example of Tan newspaper
GÜLAY KRASNİÇİ
- Kosova'da yabani olarak yetişen Thymus serpyllum L. (Yabani Kekik)'in antioksidan özelliklerinin belirlenmesi
Determination of antioxidant properties of Thymus serpyllum L. (Wild Thyme) growing wild in Kosovo
ELİF MULA
- Kosova'da Türk siyasal partileri ve Türk kesiminin yönetimdeki yeri
Turkish political party in Kosovo and the position in Turkey in management
DERYA KALA
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Siyasal BilimlerTrakya ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEMİLE ARIKOĞLU ÜNDÜCÜ
- Kosova'da Osmanlı Dönemi geleneksel konutları
Traditional Ottoman-Turkish houses in Kosovo
EBRU SPAHIYA