XIX. yüzyıl Türk edebiyatında popüler roman
Turkish popular novel in the XIXth century
- Tez No: 73656
- Danışmanlar: PROF. DR. BİLGE ERCİLASUN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1998
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 806
Özet
Türk edebiyatında roman, bir edebiyat türü olarak, örneklerini XTX. yüzyılda vermeye başlamıştır. İlk örnekler, Ahmet Mîdhat Efendi'nin 1874 yılında ve Namık Kemal'in 1876 yılında, yazmış oldukları eserlerdir. Türk edebiyatında, bu iki yazar, romanın iki koldan gelişimini tamamlaması için birer yol acarlar: Buna göre Ahmet Mİdhat Efendi, popüler romanın; Namık Kemal de, edebî romanın öncüsü olmuştur. Bu çalışmada, Ahmet Midhat Efendi'nin açtığı yol esas alınmış, XEX. yüzyılda yazılan popüler romanlar konusunda bir monografi hazırlanmıştır. Yapılan araştırmanın yönteminde izlenen yol, sınırlı bir zaman diliminde, popüler Türk romanını, edebiyat sosyolojisi ve kültürel inceleme metotlarına göre değerlendirmek olmuştur. Popüler romanın anlaşılması için, öncelikle,“popüler kültür”-“kitle kültürü”-“halk kültürü”-“seçkin kültür”kavramları üzerinde durulmuş, popüler roman kavramının ne olduğu tartışılmıştır. Popüler romanın, Türk edebiyatındaki gelişimini izleyebilmek ve bir roman poetikası oluşturabilmek için, XIX. yüzyılda yazılmış roman mukaddimeleri, edebiyat tarihleri, antolojiler, esami-i kütübler ve tereke defterleri taranmıştır. XEX. yüzyılda yazılmış eleştiri yazılan, makaleler gözden geçirilmiştir. Bu araştırmanın sonucunda görülmüştür ki; XIX. yüzyılda popüler roman örnekleri, gerek yazınımda ve basınımda, gerekse okunarak/dinlenerek tüketilmesinde, edebiyatın merkezi konumunda bulunmaktadır. Bununla birlikte, bir araştırma alanı olarak, bu türü tanımlama çabası içine girilmemiş, popüler romanlar yüksek kültüre ait eserlerin kapsamına alınmamıştır. XDC. yüzyılda yazılan romanların, mümkün olabildiği kadarıyla, tam bir dökümü yapılmıştır. Popüler romanlar, telif ve tercüme olmak üzere iki kola ayrılarak, her bir romanın, açıklamalı kaynakçası oluşturulmaya çalışılmıştır. Romanların yazarları, mütercimleri, basım yerleri, basıldıkları matbaalar, sayfa sayılan, kaç baskı yaptıklan,Ill romanlar hakkında yazılmış olan inceleme yazıları, gazete ilânları belirlenerek, oluşturulan roman listelerine eklenmiştir. Bu dökümün ardından, XIX. yüzyılda, yazılan ya da tercüme edilen popüler romanları oluşturan unsurların neler olduğu araştırılmıştır. Ekonomik ve teknolojik gelişmenin, popüler romanı, birebir etkilediği görülmüştür. Bunun için, XIX. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda, matbaacılık ve kâğıt sektöründeki gelişme, posta hizmetleri ve basm yayın dünyasının durumu gözden geçirilmiştir. Popüler romanın üreticileri olan mütercimler, düzeltmenler, mesenler ve yazarların kimler olduğu belirlendiğinde, bu kişilerin popüler romanın gelişimindeki katkıları ve özverili çalışmaları ortaya çıkmıştır. Popüler romanın oluşumunda, sosyal kurumların ve aracıların önemli bir payı bulunmaktadır. Kitapçıların durumu, matbaalardaki teknik gelişmeler, gazete ilânları, XIX. yüzyılın edebiyat ve kültür anlayışını yansıtan, birer sosyal yapı oluşturmaktadırlar. Popüler romanın tüketim alanı, kişiler ve makânlar olarak iki kısımda değerlendirilmeye alınmıştır. Bir popüler roman okur tipolojisi oluşturulmuş, özel bir okur olan padişahtan, çocuk okurlara, kadm okurlardan erkek okurlara, Türk okurlardan ve ekalliyetten popüler roman okuyan kişilere kadar uzanan bir dağılım alanı olduğu görülmüştür. Popüler roman okumak için evlerde, özel okuma saatlerinin oluşturulduğu belirlenmiştir. Türk edebiyatında, başlangıçta popüler roman okurundan daha çok popüler roman dinleyeninin olduğu, konaklar, kıraathaneler ve okullarda popüler romanın toplu olarak okunmasından anlaşılmıştır. Ancak popüler roman, bir yandan böylesi sevildiği için desteklenip üretilir ve okuma yoluyla tüketilirken, diğer yandan dönemin matbuat dünyasında yaşanan sansür ile mücadele etmiştir. Yüksek sanatı savunan elit yazar grubu tarafından yapılan ihmal ve kayıtsızlığa karşı, popüler roman, yolunda kararlı bir biçimde ilerlemeye devam etmiştir. Tüm bunlarla birlikte popüler roman, Türk romanının doğuşu, kuruluşu ve hazırlık evresinde, Türk halkına, ilk olarak karşılaşmış olduğu roman türünü sevdirmiş, benimsetmiş ve devletin desteği olmaksızın edebiyatın modernleşmesinde, yazarın kimliğinin ortaya çıkmasında, yayın dünyasının özelleştirilmesinde önemli bir misyon yüklenmiştir.
Özet (Çeviri)
Novel, in Turkish Literature, began to give its first examples as a genre of literature in the XlXth century. The books written by Ahmet Mithat Efendi (in 1874) and Namık Kemal (in 1876) are the first examples. These two authors opened ways to accomplish the development of two different types of novel in Turkish Literature. In this regard Ahmet Mithat Efendi is the pioneer of popular Novel, whereas Namık Kemal is the pioneer of literary novel. This study is based on Ahmet Mithat Efendi's works and a monography dealing with the popular novels written in the XIX th century is prepared. The method in this study is to evaluate popular Turkish novel in accordance to sociology of literature and cultural studies, within a limited period. In order to understand the popular novel, popular culture, mass culture, folklore, refined culture concepts have been studied and popular novel concept has been discussed, at first. To trace the development of Popular Novel in Turkish Literature and in order to form a poetica of novel, novel introductions, history of literature, anthologies and lists written in XIX th century have been searched. Critical essays and articles written in XlXth century have been investigated. As a result of this study, it has been made clear that the samples of popular novel in XTXth century was in the centre of literature regarding their formation, edition, selling and reading. Nevertheless it has been our aim to define this type as a field of research and also popular novels has not been accepted as the contents of refined cultural novels.As far as possible, almost all the popular novels written in XlXth century has been listed. Popular novels have been divided into two groups as compilation and translation and an explanatory bibliography of each novel has been formed. The details as authors, translators, printing presses,... etc. have been included in the novel list. After having made this list, elements that form the popular novel, written or translated have been examined. It has been clear that technological and economical development affected the popular novel directly. Therefore development of the publishing sector, postal service and media in Ottoman Empire in XlXth century has been evaluated. Social societies had a great effect in formation of popular novel. The type of a popitfar novel reader (ranging from Sultan, teenage readers, to female readers...etc.) has been drawn. In order to read a popular novel, special reading sessions were held at those times. The feet that popular novels were mostly read in public places like cafes, schools, etc... can lead us to the conclusion that popular novels, at the time, attracted listeners more than they attracted readers. Popular novel was supported by the public whereas it was censored by the government. As a result, popular novel had an important mission during the rise of Turkish novel, through attracting large crowds of readers and listeners.
Benzer Tezler
- 19. yüzyıl Macar tarihsel romanında Türkler
The Turks in the Hungarian historical novel in 19 th century
İSMAİL DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Batı Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİCRAN YUSUFOĞLU
- Tanzimat hikâye ve romanlarında deniz
Sea in Tanzimat reform era stories and novels
BESTE SEMİHA BAHÇECİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
DenizcilikOrdu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SALİH OKUMUŞ
- Caldecott ödüllü ve popüler resimli türk çocuk kitaplarının karşılaştırmalı bir analizi
A comparative analysis of Caldecott award-winning books and popular turkish picture books
PINAR KAMALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN DEDEOĞLU
- Türk edebiyatında mensur mi'râc-nâmeler ve Musa b. Ahmed Antakî'nin mensur Mi'râc-Nâmesi: İnceleme - metin
Proses of mi̇'râc-nâmes in Turkish literature and Musa b. Ahmed Antakî's prose Mi̇'râc-name
KADRİYE ALKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıAdnan Menderes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN GÜLTEKİN
- Dünden bugüne rebab ve yeniden ele alınması
Başlık çevirisi yok
M. REFİK KAYA
Sanatta Yeterlik
Türkçe
1998
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiTürk Sanat Müziği Ana Sanat Dalı
DOÇ. M. CAHİT ATASOY