Kars ili ağızları söz varlığı
Vocabulary of Kars dialects
- Tez No: 738699
- Danışmanlar: PROF. DR. HATİCE TÖREN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 903
Özet
Bu tezde, Türkiye Türkçesi ağızlarından Kars ili ağızları söz varlığının ortaya konulması amaçlanmıştır. Bugün Kars ili sınırları içinde yaşayan Türk boylarının ağızlarına ait söz varlığı unsurlarının; kelimeler, atasözleri, deyimler, ikilemeler ve kalıp sözlerin tespit edilmesi çalışmanın esasını oluşturmaktadır. Bu doğrultuda 2011 ve 2014 yıllarında farklı zamanlarda tarafımızdan Kars ili merkez ilçe ile Akyaka, Arpaçay, Digor, Kağızman, Sarıkamış, Selim, Susuz ilçelerine bağlı 94 köyde yaşayan Azeri, Yerli, Terekeme, Türkmen gruplarından belirlenen 179 kaynak kişiyle görüşülmüş ve derlemeler yapılmıştır. Ayrıca Derleme Sözlüğü taranmış ve sözlükte yer alan Kars ili ağızlarına ait veriler tespit edilmiştir. Böylece sahada yapılan derlemeler ile Derleme Sözlüğü'nden elde edilen tüm malzeme tezde ele alınmış ve üç bölüm halinde incelenmiştir. Giriş bölümünde çalışmanın amacı, yöntemi, sınırları belirtilmiş ve Kars ilinin etnik yapısı hakkında temel bilgiler verilmiştir. Kars İli Ağızlarında Atasözleri, Deyimler, İkilemeler başlıklı birinci bölümde tespit edilen atasözleri, deyimler ve ikilemeler ayrı başlıklar altında çeşitli bakımlardan incelenmiştir. Kars İli Ağızlarında Kalıp Sözler başlıklı ikinci bölümünde Hayır duaları, beddualar ve yeminler ele alınmış; söyleniş sebeplerine, ortaya çıkış bağlamlarına göre tasnif edilerek ortaya konulmuştur. Sözlük ve Dizinler başlıklı üçüncü bölümde Sözlük ve Dizinler yer almaktadır. Hazırlanan Tanıklı Sözlük'te sahada yapılan derlemelerden ve Derleme Sözlüğü'nden tespit edilen Kars ili ağızlarına ait söz varlığı alfabetik olarak dizilmiş; anlamları verilmiş, derleme yerleri belirtilmiş, sahada tespit edilen madde başları ve iç maddeler örneklerle tanıklanmıştır. Bu bölümde yapılan tanım ve açıklamalarda bütünüyle tarafımızdan yapılan derlemelere bağlı kalınmıştır. Dizinler başlığı altında ise bölgede tespit edilen atasözleri, deyimler, ikilemeler, hayır dular, beddualar ve yeminlerin tamamı verilmiştir. Sonuç'ta çalışmada incelenen malzemeyle ilgili değerlendirmeler yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
In this thesis, the aim is to present vocabulary of Kars dialects which are among Turkey Turkish dialects. The main focus of the study is to identify the vocabulary elements; words, proverbs, idioms, reduplications and expressions, belonging to the dialects of Turkic tribes living within the borders of Kars today. Accordingly, 179 source people identified who are Azeri, Local, Terekeme and Turkmen, living in the central district of Kars and 94 villages of Akyaka, Arpaçay, Digor, Kağızman, Sarıkamış, Selim and Susuz districts have been interviewed and data has been gathered together by us at different times in 2011 and 2014. Besides, Derleme Sözlüğü has been scanned and the data in the dictionary belonging to Kars dialects has been identified. Therefore, all the materials including the ones done in the field and the ones acquired from Derleme Sözlüğü have been discussed in the thesis and examined in three parts. In the introduction, the aim of the study, its method and the limits of the study have been indicated and basic information has been given about the ethnical structure of Kars. In the first part entitled“Proverbs, Idioms and Reduplications of Kars Dialects”, the proverbs, idioms and reduplications identified have been examined in several ways in different titles. In the second part entitled“Expressions of Kars Dialects”, benedictions, maledictions and oaths have been discussed; and have been presented by being classified according to their reasons of being produced and contexts of their emergence. In the third part entitled“Glossary”, Dictionary and Indexes take place. At the Dictionary prepared, expressions belonging to Kars dialects which have been identified with the compilations done in the field and with Derleme Sözlüğü have been aligned in the alphabetical order, their meanings have been given, compilation places have been stated, and the titles and subtitles have been presented with examples. All the definitions and explanations made in this part remain faithful to the compilations done by us. The proverbs, idioms, reduplications, benedictions, maledictions and oaths observed in the region have been fully given under the title“Indexes”. Conclusion has evaluation about the material analyzed in the study.
Benzer Tezler
- Doğu grubu ağızlarında istem
Valency grammar of Eastern group dialects of Turkey Turkish
BİLGİT SAĞLAM
Doktora
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET BURAN
- Kars ili Terekeme ağzı inceleme-metin-sözlük
Kars province Terekeme mouth examination-text-dictionary
TUĞÇE AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA ÖZKAN
- Kars Yerli ve Terekeme ağzı (Dil incelemesi, metin, sözlük)
Kars Yerli and Terekeme dialect (Language examination, text, dictionary)
EYLEM SIRAÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıKafkas ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALPER BAHTİYAROĞLU
- Kars ili Sarıkamış ilçesinde bulunan işlevini yitirmiş endüstri mirası cer atölyeleri ve yakın çevresinin belgelendirilerek yeniden değerlendirilmesi
Documentation and re–evaluation of the industrial heritage cer workshops and their immediate sorroundings in the Sarıkamış district of Kars province
ELİF CEREN GÖKDERE
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Ticaret ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ IŞIK AYDEMİR
- Kars ili güneş enerji santrallerinin yer seçimi ve çevresel faktörlerin güneş enerji verimliliği üzerindeki etkileri
Location selection of solar energy power plants in Kars and the effects of environmental factors on solar energy efficiency
İBRAHİM AKKUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiIğdır ÜniversitesiElektrik-Elektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÖKHAN ŞAHİN