An Analysis of Turkish and English idioms from syntactic, semantic and pragmatic points of view special reference to dramatic works
Türkçe ve İngilizce deyimlerin tiyatro eserlerine ilişkin olarak sözdizim, anlam ve kullanım yönünden çözümlenmesi
- Tez No: 73884
- Danışmanlar: PROF. DR. CENGİZ TOSUN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, İngiliz Dili ve Edebiyatı, Linguistics, English Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1998
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 260
Özet
11 ÖZET Bu çalışmanın amacı, deyimlerin yapısını araştırmak, temel biçimlerinin gerek sözdizim gerekse sözlük öğeleri açısından herhangi bir değişikliğe açık olup olmadığını ve anlam açısından üretkenliğin mümkün olup olmadığını görmektir. Ayrıca, deyimlerin kendilerine özgü özellikler taşıyıp taşımadığını, eğer varsa bu özelliklerin belli bir dile özgü mü yoksa evrensel mi olup olmadığım araştırmayı amaçlamaktadır. Bunun yanında, bu çalışmada, deyimlerin kullanım bakımından iletişimdeki gücünü, bu kalıplaşmış anlatanların yoğun anlam yüklü olduklarını, bir düşünceyi, bir duyguyu veya bir durumu, onların deyim olmayan karşılıkları dikkate alındığında, daha etkili anlatım biçimi olduklarını ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Yararlı bir çözümleme, ancak bağımsız bir bütünce üzerinde gerçekleştirilebileceği için, çözümlemeye alınacak deyimler, herhangi bir ölçüt dikkate alınmaksızın seçilen dokuz tiyatro eserinden toplandı. Bu eserler ve yazarları şöyledir: Bekir Olayı (Nuri Güngör), Derya Gölü (Necati Cumalı), Ayla Öğretmen (Orhan Asena), Yangın Yerinde Orkideler (Mehmet Baydur), The Glass Menagerie (Tennessee Williams), Mrs Warren's Profession (Bernard Shaw), The Dog It was That Died (Tom Stoppard) ve Teeth (Tom Stoppard). İlk bölüm, çalışmaya bir zemin oluşturan bir alt bölümle birlikte, çalışmanın alanı ve amacı ile ilgilidir. İkinci bölüm, deyimlerin çözümlenmesinde temel olarak alman anlambilim ve edimbilim ile ilgiliIll kavramlara ilişkin bir giriş sunmaktadır. Bu çalışmada deyimlerin dilbilim ve anlam yönünden çözümlenmesi anlam kurucusu kavramına dayalı olarak yapıldığı için, bu kavram üzerinde durulmuş ve edimbilime ilişkin önsayıltı, konuşma ilkeleri ve söz eylem gibi kavramlar tanıtılmıştır. Üçüncü bölüm ise, birden fazla sözlük öğesinden oluşan dilsel yapılara yer verirken, ayrıca deyimlerin özellikleri ve tanımlarına yer veren bir alt bölüm de içermektedir. Burada değinilen birden fazla sözcüklü dilsel yapılar, atasözleri, deyişler, ikilemeler ve benzeri kalıplaşmış anlatımlardır. Deyimlerin yapışım ve özelliğim daha iyi kavramak için, önce bu anlatımları ele almak gerekli görülmüştür. Üç ana alt bölümden oluşan dördüncü bölüm, çalışmanın özü olarak nitelenecek uygulama bölümüdür. Burada deyimler anlam ve dilbilim yönleriyle birlikte, iletişimdeki işlevleri açısından tartışılırken, kullanım yönleri üzerinde durulmuştur. Deyimlerin anlam yönünden incelendiği ilk alt bölümde, önce mecazi dil ve doğrudan anlamlı dil arasında bir ayrım yapıp, daha sonra deyim aktarması ve deyim arasındaki ilişkilere değinilmiştir. Ayrıca deyimler, anlam kurucusu kavramı yönünden incelenirken, hangi deyimlerde sözcük-gönderge eşleşmesinin mümkün olduğu, ve deyimlerdeki sözcük öğelerinin eş anlamlarıyla değiştirilip değiştirilemeyeceği araştırılmıştır. Bunun yanında, deyimleri deyim yapan anlam ölçütleri üzerinde de durulmuştur. Bunu izleyen alt bölümde, hangi deyimlerin dilbilgisi ve sözdizim yapılarının değiştirilebileceği araştırılmıştır. Burada, söz konusu iki dilde dilbilgisi kurallarına uymayan deyimlere de yer verilmiştir. Son alt bölümde ise, deyimler daha önce sözü edilen edimbilim kavramları yönünden ele alınırken, onların deyim olmayan karşılıkları ile karşılaştırılıp, aralarındaki kullanım farklılıklarının saptanması amaçlanmıştır. Son bölüm ise, ortaya çıkan bulguların tartışıldığı ve bazı önerilerin yer aldığı sonuç bölümüdür. Bu çalışmada birincisi, çalışma boyunca kullanılan ve tiyatro eserlerindenIV toplanan Türkçe deyimlerin ve ikincisi, aynı amaçla toplanmış ve kullanılmış İngilizce deyimlerin abecesel listesini veren iki eki sonuç bölümünden sonra sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT The aim of this study is to investigate me structure of idioms and to see whether their canonical forms are subject to any change either syntactically or lexically and whether semantic productivity is possible. It also aims to see whether they have their own characteristic features, and whether, if they have any, each of these characteristics is peculiar to a certain language or universal. Furthermore, it has been the purpose of the study to reveal the pragmatic power of idioms and the fact that such conventionalized expressions are full of intensive meanings, and the ways of expressing and communicating an idea, a feeling, or a situation in a more effective way when their non-idiomatic counterparts are taken into consideration. Since a valuable analysis can only be carried out on an independent corpus, in order to collect idioms for the analysis, nine dramatic works have been selected at random. They are; Bekir Olayı (by Nuri Güngör), Derya Gülü (by Necati Cumalı), Ayla Öğretmen (by Orhan Asena) and Yangın Yerinde Orkideler (by Mehmet Baydur) in Turkish. The Glass Menagerie (by Tennessee Williams) Mrs Warren's Profession (by Bernard Show), The Dog It was That Died and Teeth (by Tom Stoppard) and The Public Eye (by Peter Shaffer) are the English dramatic works. The first chapter of this study includes the background knowledge to the study in line with the aim and the scope of the study while the secondVI chapter stresses some underlying fields, such as semantics and pragmatics. It has been essential to touch on the notion of semantic constituent as both liguistic and semantic analyses of idioms have been based on this notion. Other notions, about which some introductory information has been given, are presupposition, conversational principles and speech act, which are the essential elements in a pragmatic study. The third chapter sets its focus in the other linguistic structures with more than one lexical item. The lexically composite expressions which have been discussed here are proverbs, sayings, reduplications and similar linguistic structures. It also includes an introductory part on the general features and definitions of idioms. The fourth chapter is the core of the study in which idioms are analyzed within an overall framework. The chapter includes three main sections in which idioms are analyzed to understand their semantic, syntactic and pragmatic aspects respectively. In the first section, after the discussion about the literal and figurative language, a distinction has been made between a metaphor and an idiom. It has also been the aim of this part to discuss whether the lexical items in an idiom are the semantic constituents, and which idioms are or are not appropriate for word-to-referent mapping, and also whether the lexical items in the canonical form of an idiom can be replaced by their synonyms or some other lexemes. The semantic criteria for idioms have also been touched on. What has been discussed in the next section is whether the grammatical structures of idioms can undergo changes and which idioms can tolerate morphological and syntactic operations. The section has also focused on the idioms which violate the grammatical rules of the two languages in question. In the last section of the fourth chapter, idioms have been under discussion in terms of the pragmatic notions mentioned above in order to see the differences between the use of an idiom and that of its non-idiomatic counterpart, and to find out the speechvıı situations where the idiomatic expressions are used and when the speakers tend to interpret the idioms literally. The fifth chapter is the conclusion chapter, which provides some suggestions together with the discussion of the observations. The present study has two appendices, the first of which includes the list of the Turkish idioms collected from the plays and used throughout the study. As for the second appendix, it includes the list of the English idioms under observation.
Benzer Tezler
- Properties of verbal idioms in Turkish
Türkçe?de eylemsel deyimlerin bazı özellikleri
MİNE GÜVEN
Yüksek Lisans
İngilizce
1997
DilbilimBoğaziçi ÜniversitesiDilbilim Ana Bilim Dalı
PROF.DR. AYŞE SUMRU ÖZSOY
- Manihaist Türk çevresi metinleri üzerine dil ve üslup incelemesi
Language and style analysis on Manichaean Turkish circle texts
KADER TÜNGÜÇ
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TANJU SEYHAN
- Theories and practice of translation: A study of the two translations of 'The Pearl'
Çeviri kuramları ve uygulaması: 'The Pearl' adlı kısa romanın iki çevirisinin analizi
YAĞMUR KÜÇÜKBEZİRCİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2003
İngiliz Dili ve EdebiyatıSelçuk Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. NAZAN TUTAŞ
- Saçıkara yörüklerinin söz varlığı (Saçıkara, Örnek, Mahmudiye köyleri/ Kadınhanı-Konya)
Vocabulary of Saçıkara nomads (Yuruks) (Saçıkara, Örnek, Mahmudiye /Kadınhanı-Konya)
MERVE KARADUMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA KARATAŞ
- Gerald Finzi'nin klarinet konçertosunun analizi
An analysis of Gerald Finzi's clarinet concerto
OSMAN ERSİN SOĞULCAKLI