Alevi-Bektaşi törenleri ve semahlar
Alouite-Bektashi ceremonies and semahs
- Tez No: 73883
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDURRAHMAN GÜZEL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1998
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 653
Özet
ÖZET Alevîlik ve Bektaşîliği birbirinden ayırmadan bir bütün olarak görüp İslâmiyetin özünü yaşama geçirmiş olan ve özellikle Orta Asya'daki göçebe-yan göçebe Türk topluluklarının uyguladığı ve yo rumladığı İslâm anlayışına Alevîlik-Bektâşîlik diyebiliriz. Alevîlik ve Bektaşîliğin ana kaynağı Türk kültürü ve eski Türk dinidir. Horasan erenleri eski Türk dini ve Samanlık özellikleri taşıyan inanışlarını, tö renlerini ve semahlarını da Orta Asya'dan Anadolu'ya birlikte getir mişlerdir. Bu bakımdan Alevî ve Bektaşilikte eski Türk dininin yanı sıra Totemizm'in izlerine de rastanmaktadır. Türk sözcüğünün yaşa masında büyük rol oynayan Oğuzlar, aynı zamanda Alevî-Bektaşî ge leneklerinin yaşatılmasında birinci derecede rol oynamışlardır. Zira bugünün yerleşik Anadolu Alevilerinin büyük bir bölümünün dünkü Oğuzlar olduğusöylenebilir. Zaten Oğuzların toplumsal ve kültürel özelliklerini yansıtan Dede Korkut hikâyeleri Türk kültürünün sürek liliğinin inanılmaz güzellikte olan bir beldesidir. Dolayısıyla Dede Kor kut hikâyelerinin Alevî-Bektaşî kültürü ve inancının özelliklerini de ihtiva ettiğini söyleyebiliriz. Anadolu'ya gelerek göçebeliğini sürdüren ve daha sonra yerleşik hayata geçen eski Türkler İslâmiyeti kabul edince eskiden getirdikleri kültürlerini ve inançlarını İslâmî motiflerle devam ettirmişlerdir. Alevî-Bektâşî toplulukları inançlarını, yaşam biçimlerini, felsefe lerini, düşüncelerini, gelenek ve göreneklerini bugüne kadar törenleri ve semahları ile yansıtmışlardır. Cemler, Alevî-Bektâşî toplulukların da gelenek ve göreneğe dayanan din hayatının sosyal bünyesindeki Aoluşumudur ve toplumsal, eğitsel, kültürel ve dinî boyutlar taşımak tadır. Alevî-Bektâşî törenleri ve bu törenlerde yer alan, onun ayrılmaz bir parçası olan semahlar kırkların ceminden doğmuştur; semah Hz. Muhammed'in kırklar meclisinde semah dönmesinin yansılamasıdır. Bele bağlanan şed ve tığbent, Hz. Muhammed'in kırk parça edilmiş sarığının kırklar tarafından bele bağlanmış olmasındandır. Cemleri ve semahları birbirinden ayrı düşünemeyiz. Semahlar Alevî-Bektâşî cemlerinin hangisinde olursa olsun belirli kurallar içinde dönülür ve ritüeldir. Sözlü kültür ürünleri olan semahlar yazıya ve notaya eçiril meden kuşaktan kuşağa günümüze kadar gelmiştir. Bünyesindeki müziğin sağlamlığı ve söz bütünlüğü sayesinde günümüzde de bu özelliğini korumaktadır. Ancak gelenek gereği kapalı yapılan cemler ve semahlar artık bazı çevrelerde açıkça yapılmaya başlanmıştır. Böy lelikle dinî temeli ve içeriği olan cemler ve semahlar seyirlik özelliği kazanmıştır. Alevî-Bektâşî cemlerini ve semahlarını belirli kalıplar içine soka mayız; genel karakterin değişmemesi yanında cemler ve semahlar yö reden yöreye değişmektedir. Uygulamada farklılık olmasına rağmen öz aynıdır. Bunu Alevî-Bektâşîler 'Yol bir, sürek bin." deyişi ile açıkla maktadırlar. Cemler ve semahlar kesinlikle dinî amaçlıdır; bununla birlikte Türk kültürüne, halk edebiyatına, halk müziğine hizmet etmiş ve etmektedir. Alevî-Bektâşî törenlerinin ve semahlarının ilk şe killerinin İslâmiyetten önce var olduğu sonucunu çıkartabiliriz. Alevî- Bektâşîler, köken olarak eski Türklerden aldıkları bu geleneklerini doğal olarak sürdürmüşler ve korumuşlardır.
Özet (Çeviri)
HI SUMMARY Without separating them and by considering them as a whole, we can define the Alaouite Sect and the Bektashi Sect as the thing that vitalized the essential of Islam and especially as the Islamic way applied and interpreted by the nomadic and semi-nomadic Turkish groups of middle-Asia. The main ressource of the Alaouite Sect and the Bektashi Sect is the Turkish culture and the old Turkish religion. The Alaouite Sect and the count of Bektashi Sect appears as a movement of synthesis formed by the junction of Totemizm, Shamanism and Islam that have been filtered by time. It's the belief system of nomadic and semi-nomadic Turkish groups. Oğuzs is meant while saying nomadic and semi-nomadic Turkish groups. Oğuzs played an essential role on the word“Turkish”to still be said and have been the basis of Alouite and Bektashi traditions to still be alive. Today's settled Anatolian partizans of Caliph Ali are yesterday's nomadic Oğuzs. Dede Korkut stories that are believed to include the characteristics of Alouites and Bektashies belief and culture are the proof of the continuity of the Turkish culture. When the old Turkish people that came to Anatolia continuing to live as nomads and get settled than have accepted Islam as their religion, they have mixed their own culture and belief with Islamic pattens. Alouites and Bektashies have reflected their belief, their way of living their philosophy, their thougts, their traditions and their customs by their ceremonies and their semah. The ceremoris are the formation of the religious life at the social body based on traditions and customs and they include social, educational, cultural and religious aspects.IV Alouite and Bektashi ceremonies and“semahs”that are an inseperable part of them, are originated by the ceremonies of“kırklar”fourty semah which is the reflection of Hz. Muhammed that turned semah at the fourty's meeting. Şed and uğbend are tied to the waist because the turban of Hz. Muhammed that was cut into fourty pieces were wrapped by the fourties. We should consider ceremonies and“semahs”seperately. In both Alouite and Bektashi ceremonies, people turn occording to some rules and are ritualy.“Semahs”which are verbal cultural products that have came to today without being written, have kept their characteristics by the strength of its music and words. But the ceremonies and“semahs”that were secretly done because of the traditions are now made openly in some enviroments. Therefore ceremonies and“semahs”that have a religious base and content can now be watched. We can't range Alouite and Bestashi ceremonies and“semahs”. Despites the stability of its general characteristics, ceremonies and“semahs”differ from suburb to suburb. The words remain the same even if the practice differs. The partizans of Caliph Ali and dervishes of the Bektashi order explain it by the expression.“There's one way but a thousand durations.”Ceremonies and semahs have absolutely a religious aim, and have also served and is still saving Turkish culture, literature and folkloric music. We can say that the primary ways Alouite and Bektashi ceremonies & semahs have been existing before Islam. Alouites and Bestashies have continued and preserved the traditions that they have taken from Turkish as race, naturaly.
Benzer Tezler
- Otman Baba Süreği Cemlerinde icra edilen nefes ve semahların tespiti ve değerlendirilmesi Köşençifliği Köyü ve Türkgücü Köyü örneği
Determination and evaluation of nefes and whirl made the Cem of Otman Baba Pursuance Köşençiftliği and Turkgucu Village example
ÇİĞDEM ABDA
- Ayin-i Cem özelinde katharsis fenomeninin müzikteki görünümü
The appearance of the catharsis phenomena in music special of the Ayin-i Cem
YELİZ KILIÇ
- Türk halk edebiyatında turna motifli türküler
Ballads which hace crane motifs in the Turk folk literature
İNAN SELVİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. KADİR GÜLER
- Alevi - Bektaşi semahları, bölümleri ve melodik yapılar!
Flame - Bektaş world, sections and melodic structures!
DAİMİ CENGİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
1988
Güzel Sanatlarİstanbul Teknik ÜniversitesiMusiki Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. FİKRET DEĞERLİ
- The role of the memorial ceremonies of Hacı Bektaş Veli in construction the Alevi-Bektaşi identity
Hacı Bektaş Veli anma törenlerinin Alevi-Bektaşi kimliğinin kuruluşundaki rolü
MERAL SALMAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2005
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DR. MUSTAFA ŞEN