Morfometrik parametrelerin taşkın üzerindeki etkilerinin incelenmesi
Investigation of morphometric parameters effects on floods
- Tez No: 739584
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖNDER KOÇYİĞİT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İnşaat Mühendisliği, Civil Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 137
Özet
Taşkın, meteorolojik ve jeomorfolojik özellikler başta olmak üzere birçok nedene bağlı olarak akarsuyun yatağından taşması sonucu havzası dışına çıkarak çevreye yayılması olarak tanımlanabilir. Meydana gelecek olan taşkın, yerleşim birimleri ve tarım arazilerini etkilemekte, normal sosyo-ekonomik faaliyetleri kesintiye uğratmakta ve canlı yaşamını tehdit etmektedir. Özellikle iklim değişim sorunlarının konuşulduğu günümüzde taşkın ile ilgili yapılması gereken çalışmaların önemi gün geçtikçe artmaktadır. Bir doğa olayı olarak düşünülmesi gereken taşkının etkileri yerleşim yerindeki yanlış planlamalar ve arazi kullanımındaki yanlış tercihler nedeniyle normalinden daha fazla hissedilmektedir. Bununla birlikte planlamada ve arazi kullanımında ihtiyaç duyulan değişkenler için meteorolojik ve jeomorfolojik çalışmaların yapılması gerekmektedir. Bu nedenle bu çalışma kapsamında, arazi özelliklerini yansıtan drenaj havzası morfometrik parametrelerin analizlerinin hesaplanması ve ardından istatistiksel bir analiz olan temel bileşen analizi yapılarak bu iki analiz sonucundan elde edilen verilerle birlikte havzanın hidrolojik özellikleri, taşkın oluşumu ve gelişmesinde rol oynayan etmenlerin yorumlanabilmesini amaçlayan bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Morfometri, yüzey şekil büyüklüğü, yükselti, akarsu çatallanma oranı, drenaj yoğunluğu, eğim vb. gibi arazi geometrik özelliklerinin sayısal ifadesi olarak tanımlanabilir. Araştırma kapsamında seçilen havzadaki akarsulara ait özelliklerin taşkın oluşumundaki etkileri incelenmiştir. Çalışma sahası olarak Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yer alan ve Türkiye'nin en fazla taşkın olaylarının aktif olarak meydana geldiği Fol Deresi ve Solaklı Deresi havzaları seçilmiştir. Bu bölge taşkın potansiyeli açısından oldukça yüksek risklere sahiptir. Drenaj havzası morfometrik parametrelerine dayalı incelemede iki farklı yöntem kullanılmıştır. Her iki derenin alt havzaları için 16 morfometrik parametre ArcGIS ve Ms. Excel programları kullanılarak belirlenmiştir. Bu çalışmanın sonucunda iki dere havzası için taşkın olma potansiyeli önceliklendirilmesi gerçekleştirilmiştir. Bu sıralama belirlenirken Temel Bileşen Analizi uygunlaşmıştır. Bu analizde önceliği belirlenen morfometrik parametrelerden faydalanılmıştır. İstatistiksel çalışmaları içeren önceliklendirme analizinde SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) programı kullanılmıştır. Analizler sonucunda da taşkın olma potansiyeli için elde edilen sonuçlar, konu ile ilgili literatür de yapılan benzer çalışmalarla uyum içerisindedir.
Özet (Çeviri)
Flood can be defined as the spread of a stream to the environment as a result of overflowing from its bed due to many reasons, especially meteorological and geomorphological features. This natural event affects settlements and agricultural lands, interrupts casual socio-economics activities and even threatens living life. Especially in these days when climate change is talked about, the importance of the studies to be done about the flood is increasing. The effects of the flood, which should be considered as a natural event, are felt more than normal due to wrong planning in the settlements and wrong choices in land use. In addition to this, meteorological and geomorphological studies should be done for the variables needed in planning and land use. For this reason, the analysis of the morphometric parameters reflecting the land characteristics, and then the principal component analysis, which is a statistical analysis, was made and a research was conducted to interpret the hydrological characteristics of the basin and the flood situation with the data obtained as a result of these two analyzes. Morphometric is the numerical expression of the geometric features of the land. For the purpose of the research, the effects of the features of the rivers in the selected basin on the development of floods were examined. Basins of the Fol Stream and the Solaklı Stream, which are located in the Eastern Black Sea Region and where one of the most flood events occur actively in Turkey, were chosen as the case study basin. And also, this region has inherently very high risk in terms of flood potential. Sixteen morphometric parameters were determined for the sub-basins of both streams using ArcGIS and Ms. Excel software. In the study, the parameter prioritization of the flood potential was carried out. Principal Component Analysis was applied while determining prioritization order. SPSS software was preferred in the prioritization analysis. Results obtained in this study for the potential for flooding are in agreement with similar studies in the literature on the subject.
Benzer Tezler
- Morfometrik parametreler ve havza hidrolojisi üzerindeki etkileri: Eğirdir Gölü havzası örneği
Morphometric parameters and watershed hydrology effects: Eğirdir Lake basın sample
CANAN KARADENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Ormancılık ve Orman MühendisliğiIsparta Uygulamalı Bilimler ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYTEN EROL GÖRÜR
- Sel ve taşkın zararlarının önlenmesi üzerine bir araştırma: Düzce-Kaynaşlı örneği
A research on the prevention of torrent and flood damages: A case study on Düzce-Kaynaşlı
TARIK ÇİTGEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Ormancılık ve Orman MühendisliğiDüzce ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. REFİK KARAGÜL
- İl ölçeğinde taşkın duyarlılık analizi: Bursa örneği
Flood susceptibility analysis at provincial scale: Bursa example
İMREN KUŞCU
- Büyük Menderes nehri sağ sahil derelerindeki sel kontrol çalışmalarının irdelenmesi
Investigation of torrent control works of right bank tributaries in Büyük Menderes river basin
ABDURRAHİM AYDIN
Doktora
Türkçe
2008
Ormancılık ve Orman Mühendisliğiİstanbul ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN E. ÇELİK
- Uludağ kütlesi kuzeydoğusunda şehirleşmenin olduğu alüvyal fanlar üzerinde taşkın duyarlılık analizi
Flood susceptibility analysis on urbanized alluvial fans in the northeast of Uludağ mass
FURKAN ÇORAPÇI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
CoğrafyaBursa Uludağ ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN ÖZDEMİR