Sinan Paşa'nın Tazarru'-nâme'sinde edebî ve tasavvufî terimlerin kullanımı üzerine bir inceleme
A study on the use of literary and sufi terms in Sinan Pasha's Tazarru'-nâme
- Tez No: 739761
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SERKAN TÜRKOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Klasik Türk Edebiyatı, Edebî ve Tasavvufî Terimler, Sinan PaĢa, Tazarru'nâme, Classical Turkish Literatüre, Literary and Sûfî Terms Sinan Pasha's Tazarru'-nâme
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 445
Özet
Bu tez çalışmasında, Fatih devrinin önemli âlim şahsiyetlerinden biri olan Sinan Paşa'nın Tazarru'-nâme adlı eserindeki edebî, tasavvufî terim ve kavramlar tespit edilerek izâh edilmiştir. Sinan Paşa, bu dönemde vezirlik makamına yükselerek“Hâce-i Sultânî”unvanını almış ve“Hoca Paşa”olarak anılmıştır. O, sanatçılığının yanı sıra kadılık, müderrislik ve sadrazamlık görevlerini icrâ etmiştir. XV. yüzyıla ilmiyle ismini yazdırmış olan Sinan Paşa klasik edebiyatta da Tazarru'-nâme eseriyle ön plana gelmiştir. Tazarru'-nâme, itinâyla seçilmiş kelimeleri, seci ve aliterasyonları ve hacimli söz sanatlarıyla edebî, tasavvufî terim ve kavramlarla içerisinde birçok malzemeye sâhip bir kaynaktır. Bu tez çalışması, Giriş bölümünden sonra üç ana başlık ve sonuçtan oluşmaktadır. Birinci bölüm“Edebî Terimler”olarak adlandırılmış“beyit, ebyat, münâcât, tevhîd, na't, gazel, mesnevî, hikâye, nesir, şiir, dîvân, dibâce, şerh, inşâ”gibi terimler eserde yer aldığı şekliyle verilerek açıklanmıştır. İkinci bölümde“Edebî Kavramlar”başlığı altında“âb-ı hayât, gül, bülbül, hümâ, lâle, nergis, sîmurg, âsitân, bezm-i elest, micmer, felek, pîrûze, nesim, çeşm, âfitâb, teşne, bârân”gibi kavramların lugat manası kısaca açıklanmış ardından örneklerle birlikte açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmanın en hacimli kısmı üçüncü bölümde“Tasavvufî Terimler”başlığı altında“aşk, fakr, tevbe, nefs, zühd ma'rifet, sabır, havf ve recâ, rızâ, şükür, semâ, zâhid, behişt, kevser, mi'rac, burâk”gibi tasavvufî terimlere yer verilerek ilgili nazım ve nesir kısımlarıyla incelenmiştir. Sonuç bölümünde ise ulaşılan bilgiler üzerine kapsamlı değerlendirmeyle Sinan Paşa'nın Tazarru'-nâme'sinde edebî, tasavvufî terimler ve kavramlar tespit edilmiştir. Çalışmada faydalanılan eserlere Kaynaklar başlığı altında yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
In this thesis, the literary and mystical terms and concepts in the work named Tazarru'-nâme of Sinan Pasha, that being one of from important scholarly personalities of the Fatih period by determined were explained. During this period, Sinan Pasha by rising to vizier received the title of“Hâce-i Sultani”and was called by be“Hodja Pasha”. In addition to his artistry, he performed the duties of kadi, mudarris and grand vizier. XV. Sinan Pasha, who had his name written in the 19th century with his science, also came to the fore in classical literature with his work Tazarru'-nâme. Tazarru'-nâme is a source that has many materials in with carefully chosen words, the speech and alliterations and with voluminous rhetoric, with literary and mystical terms and concepts. The first chapter was called by be“Literary Terms”and terms such as“couplet, ebyat, munacat, tawhid, naat, ghazal, masnavi, story, prose, poetry, divan, dibâce, commentary, inşâ”are explained. In the second part, under the title of“Literary Concepts”, it was briefly explained such as“âb-ı hayât, rose, nightingale, humâ, tulip, daffodil, simurg, âsitân, bezm-i elest, micmer, fate, pirûze, nesim, çeşm, afitâb, teşne, baran”the lexical meaning of the concepts and then it was tried to be explained with examples. In the third part of the study, the most voluminous part of the study by placing to mystical terms such as“love, poverty, repentance, soul, zühd ma'rifat, patience, fear and hope, consent, gratitude, sema, zahid, behisht, kevser, mi'rac, burak”analyzed relating to verse and prose parts. If in the conclusion part, a general evaluation by to made on that data obtained literary and mystical terms and concepts in Sinan Pasha's Tazarru-nâme were determined. The works used during the study are given under the heading of Resources.
Benzer Tezler
- Sinan Paşa'nın Tazarru'-nâme'sinde ses ile ilgili sanatlar
Sound-related arts in Sinan Pasha's Tazarru'-nâme
KÜBRA ÖKÇE
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ VOLKAN KARAGÖZLÜ
- Sinan Pasa'nın tazarru'-nâme'sindeki benzetme unsurları ve edebî tasvirler
Allegories and literary discriptions of Sinan Paşa?s Tazarru?-name
ESMA ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET ATİLLÂ ŞENTÜRK
- Sinan Paşa'nın nesrinde ritmik unsurlar (Tazarru'-nâme üzerinde tahlil)
Rhythmic elements in Sinan Paşa's prose (Analysis on Tazarru'-nâme)
GÜNAY ÇELİKELDEN
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET MAHUR TULUM
- Stilistik açıdan Tazarru'-nâme'de söz simetrisi
Parole symmetry at Tazarru'-nâme in terms of stylistic
VOLKAN KARAGÖZLÜ
Doktora
Türkçe
2015
DilbilimGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİLİZ KILIÇ
- Bir Osmanlı Âlimi Sinan Paşa'nın tasavvuf anlayışı
Sufism Understanding of an Ottoman Scholar, Sinan Pasha
EMRE TOPCUOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. REŞAT ÖNGÖREN