Yenileşme dönemi Türkçesi leksikolojisi
Lexicology of renewal period Turkish
- Tez No: 740709
- Danışmanlar: PROF. DR. HAYATİ DEVELİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 350
Özet
Yenileşme Dönemi, Türkçenin tarihi gelişimi açısından önemli bir yerde durmaktadır. Bu dönemde özellikle Batı dillerine ait birçok kavram ödünçleme yolu ile Türkçeye geçmiştir. Bunun yanında bazı kavramlar morfolojik, sentaktik ve semantik yollarla dile kazandırılmıştır. 'Türetme' olarak tanımlanan bu yolla da birçok yeni unsur ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada yeni unsurların neler olduğunu tespit etmek için 'Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi' adlı eserin dil derlemi yapılmıştır. Elde edilen dil malzemesi Türkçenin önceki yüzyıllardaki kimi sözlüklerindeki söz varlığı ile kıyaslanarak bu dönemdeki yeni kelimeler tespit edilmeye çalışılmıştır. Yeni unsur olduğu değerlendirilen kelimelerin bilgi alanları belirlenmiş ve hangi kaynak dilden alındıkları açıklanmıştır. Ödünçleme ve türetme yolu ile dile giren bu kelimelerin hangi dilin söz yapma yollarından yararlandığı da genişçe izah edilmiştir. Çalışma neticesinde dönemin bilim ve kültür dili olan Fransızcadan birçok kavramın gerek ödünçleme gerekse de türetme yolu ile dile kazandırıldığı ortaya çıkmıştır. Kelimeler türetilirken de Türkçe, Farsça özellikle de Arapçanın yapı unsurlarından yararlanıldığı görülmüştür.
Özet (Çeviri)
The Renewal Period occupies an important place in terms of the historical development of Turkish. In this period, many concepts belonging to Western languages were transferred to Turkish through borrowing. In addition, some concepts have been brought into the language through morphological, syntactic and semantic ways. In this way, which is defined as 'derivation' many neologisms have emerged. In this study, the language corpus of the work called“Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi ”was made in order to determine what the neologisms are. The obtained language material was compared with the vocabulary in some dictionaries of Turkish in previous centuries and new words in this period were tried to be determined. The knowledge fields of the words, which are considered to be neologisms, were determined and and it was explained from which source language they were taken. It has also been explained in detail which language's ways of making words benefit from these words that entered the language through borrowing and derivation. As a result of the study, it was revealed that many concepts from French, which was the language of science and culture of the period, were brought into the language by both borrowing and derivation. It has been observed that the structural elements of Turkish, Persian and especially Arabic were used while making derivations.
Benzer Tezler
- Safvet Nezîhî'nin 'Teehhül Âleminde' romanının transkripsiyonu ve dil incelemesi
Transcription and linguistic analysis of Safvet Nezîhî's novel 'Teehhül Âleminde'
MEHMET EVREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıHarran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OSMAN TÜRK
- Yenileşme dönemi Azerbaycan Türkçesinde dil tartışmaları (1850-1940)
Başlık çevirisi yok
ELMİRA AKBAROVA
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAYATİ DEVELİ
- Cedit dönemi Kazan-Tatar tiyatrosu ve Galiesgar Kamal'ın piyesleri (Çeviri-inceleme)
The Kazan Tatar theater and the plays of GaliesgarKamal in the age of Jadid
ALİ YOLDAŞ KAHRAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DilbilimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA ŞAHAN GÜNEY
- Menâkıb-ı Evliyâ adlı anonim eser üzerinde dil incelemesi
Language examination on Menâkib-i Evliyâ named anonymous work
AMJED MANSUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. UĞUR GÜRSU
- Takrir-i İman ve İslam adlı anonim eserin Latinize edilmesi ve metin üzerinde dil incelemesi
The transcription of the anonymous work that called Takrir-i Iman ve Islam in Latin alphabet and the linguistic study on the work
EBUBEKİR ERASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. UĞUR GÜRSU