Arkeolojik metodoloji'nin endüstriyel arkeoloji bağlamında Haluk Sağlamtimur Kibrit Kutusu Koleksiyonuna uygulanması
The application of Archacological Methodology to Haluk Sağlamtimur Matchbox Collection in the context of Industrial Archacology
- Tez No: 740708
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET UHRİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Taşınır Endüstri Mirası, Endüstriyel Arkeoloji, Türkiye Kibrit Endüstrisi Arşivi, Movable Industrial Heritage, Industrial Archaeology, Turkish Matchbox Industry Archive
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arkeoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 360
Özet
Türkiye Ekonomisi'nin kuruluş aşamasındaki ilk endüstriyel girişim olan, ancak günümüzde değişen ekonomik koşullar altında Türkiye piyasasında varlığını sürdüremeyen kibrit endüstrisinin somut kalıntılarından birisi kibrit ve kutusudur. Birincil ihtiyaçların karşılanması için ateş yakmak amacıyla kullanılan kibrit ve kutusu, Türkiye'de 1900'lerden 2000'lere kadar günlük yaşamın önemli bir parçası olmuştur. Bu temel tüketim malı teknik işlevi yanı sıra, kutusu üzerinde yer alan grafik öğeler aracılığıyla toplumsal ortak belleğin sürdürülmesi ve toplumun bilinçlendirilmesi için bir toplum mühendisliği aracı olarak kullanılmış; alış-verişte para üstü yerine geçen bir ekonomik birim olmuş; günlük konuşmalarda ölçü birimi ve deyim olarak yer almıştır. Bu bağlamda, kibrit ve kutusu Türkiye endüstri kültürüne ait taşınır endüstri miraslarından olan bir seri imalat nesnesidir. Bu çalışmada Türkiye Kibrit Endüstrisi biyografik yöntemle incelenmiş, Doç. Dr. Haluk Sağlamtimur'a ait yaklaşık 25.000 adet kibrit kutusu barındıran koleksiyonda yer alan 1.505 adet yerli imalat kutudan oluşan amaca yönelik örneklem grubu belirlenmiş, bu örneklem grubu arkeolojik metodolojiyle analiz edilerek kataloglanmış, elde edilen somut ve somut olmayan tüm kalıntılar bağlamsal arkeoloji yaklaşımıyla değerlendirilerek arşivlenmiştir. Bu çalışma, endüstri mirasını yalnızca mimari veya teknolojik boyutuyla ele alan tek boyutlu endüstriyel arkeoloji çalışmalarından farklı olarak; üretilen hizmet ve ürünün de toplumla ilişki kurduğu görüşüne dayanarak gerçekleştirilmiştir ve disiplinler arası bir bakış açısına sahiptir. Döneminin üretim-tüketim ilişkilerinde ve günlük yaşamında önemli yer teşkil eden kibrit ve kutusunun teknolojik, sosyal, politik, iktisadi ve kültürel yapılar hakkında taşıdığı kalıntıları belirleyip bağlamsal olarak yorumlayan bu çalışmanın amacı; kamu yararına sunulacak bir Türkiye Kibrit Endüstrisi Arşivi oluşturulmasında altyapı olarak kullanılabilecek dokümantasyonu hazırlayarak endüstri kültür mirasının sürdürülebilirliğine katkıda bulunmaktır.
Özet (Çeviri)
The Matchbox is one of the tangible remnants of the match industry, which was the first industrial initiative in the establishment phase of the Turkish Economy but could not survive in the Turkish market under changing economic conditions today. Matches and boxes used to light fires to meet primary needs have been an important part of daily life in Turkey from the 1900s to the 2000s. In addition to its basic consumer goods technical function, it was used as a social engineering tool for maintaining social common memory and raising public awareness through graphical elements on the box; it became an economic unit that replaced change in shopping; in daily conversations as a unit of measure and expression. In this context, matches and boxes are a mass manufacturing object that is one of the movable industrial heritage of Turkish industrial culture. In this study, the Turkish Match Industry was examined by biographical method, a sample group consisting of 1.505 domestic manufacturing boxes in the collection containing approximately 25.000 matchboxes belonging to Doç. Dr. Haluk Sağlamtimur was determined, this sample group was analyzed and catalogued with archaeological methodology, and all the intangible and intangible remains obtained were evaluated and archived with contextual archaeology approach. This work is unlike one-dimensional industrial archaeology studies that deal with industrial heritage in its purely architectural and technological dimension. This study, which is carried out on the basis of the opinion that the service and product produced also relates to the society, has an up-to-date and interdisciplinary perspective. The purpose of this study, which determines the remnants of matches and boxes about technological, social, political, economic and cultural structures that constitute an important place in the production-consumption relations and daily life of the period, is determined and interpreted contextually; to contribute to the sustainability of industrial cultural heritage by preparing documentation that can be used as an infrastructure in the creation of a Turkish Match Industry Archive that will be presented to the public interest.
Benzer Tezler
- Çok yüksek çözünürlüklü stereo uydu ve İHA görüntülerinden elde edilen sayısal yükseklik modellerinin doğruluğunun araştırılması
Investigation of the accuracy of digital elevation models obtained from very high resolution stereo satellite and UAV images
MEHMET DOĞRULUK
Doktora
Türkçe
2021
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA YANALAK
- An archeological game to investigate the anatomy of a space of resistance: METU landscape as a case study
Direniş mekanlarının anatomisinin incelenmesine yönelik 'arkeolojik' bir oyun: ODTÜ peyzajı örneği
BAŞAK ÜNSAL
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HACER ELA ALANYALI ARAL
- Karatepe-Aslantaş arkeolojik alanındaki koruma ve restorasyon uygulamalarının İtalyan Arşiv Belgeleri ışığında değerlendirilmesi
Considerations on the conservation and restoration practices of Karatepe-Aslantaş archaeological site in the light of İtalian Archive Documents
MUSTAFA SAYAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP ERES ÖZDOĞAN
- The dialogue between community archaeology and livelihoods in rural context: The case of Komana /Tokat
Kırsal alanlar bağlamında toplumsal arkeoloji ve geçim kaynakları arasındaki diyalog: Komana/Tokat örneği
CEREN İLTER
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Kamu YönetimiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiKentsel Politika Planlaması ve Yerel Yönetimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DENİZ BURCU ERCİYAS
- Tarihi kentsel peyzaj karakter alanlarının belirlenmesinde morfolojik inceleme yöntemi: Antalya Kaleiçi örneği
Morphological examination method for the determination of historical urban landscape character areas: The case of Antalya Kaleiçi
TUĞBA TACİHAN ÇELEBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEHER DEMET KAP YÜCEL