Kaçarlar devrinde İran petrolleri (1872-1925)
Iranian oil in the Qajars period (1872-1925)
- Tez No: 741064
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN HÜSEYİN ADALIOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Enerji, Tarih, Uluslararası İlişkiler, Energy, History, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Petrol, İran, İngiltere, Kaçarlar, İmtiyazlar, APOC, Oil, Iran, England, Qajars, Concessions, APOC
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 294
Özet
Bu tez, Kaçarlar devrinde İran petrollerini ve İngilizlerle yapılan imtiyaz anlaşmalarını ele almaktadır. 19. yüzyılla birlikte petrolün ticarî bir meta olarak tarih sahnesine çıkması ve İran'da petrolün varlığına dair bilimsel verilerin tespiti, bu alanda çıkar elde etmek isteyen müteşebbislerin bölgeye ilgisini çekti. Bu süreçte 20. yüzyılın başından itibaren İngiltere'de donanma yakıtının kömürden petrole dönüştürülmesi, İran petrollerinin önemini ortaya çıkardı. Bu hususta William Knox D'Arcy ile yapılan imtiyaz anlaşmasının daha sonra İngiltere Devleti'nin eline geçmesi, İran ve İngiltere arasında yeni bir sürecin başlangıcı oldu. Geçmişte İngiltere için öncelikle Hint sömürge yollarının güvenliği açısından önemli görülen İran, petrolün ön plâna çıkmasıyla İngiltere'nin gözünde özel bir değer kazanmaya başladı. Böylece İran petrolünün güvenliği ve devamlılığı İngiltere'nin bölgedeki öncelikli meselelerinden biri haline geldi. Sonuç olarak İngiltere, İran'ı jeopolitik ve ekonomik bir varlık olarak görmeye başladı. Bu doğrultuda söz konusu süreci çeşitli yönleriyle inceleyen doktora tez çalışmamız İran petrol tarihi hususunda, İran petrolünün keşfinden 1933 Anlaşması'na kadar yaşanan gelişmelere ışık tutmaktadır. Tez kapsamında yapılan araştırmalar neticesinde, Kaçarlar dönemi İran hükûmetinin söz konusu imtiyazları önceleri gönüllü olarak verdiği, herhangi bir zorlama ile bunu yapmadığı ancak ilerleyen süreçte imtiyazlardan elde edilen kâr miktarının âdil olarak pay edilmemesi gibi nedenlerle İngiltere ile ihtilafa düştüğü görülmüştür. Tüm bu olaylar, İran petrolünün millîleştirilmesi sürecini tetiklemiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis deals with the concession agreements made with Iranian oil and the British during the Qajar era. The emergence of oil as a commercial commodity with the 19th century and the scientific data on the existence of oil in Iran attracted the attention of entrepreneurs who wanted to gain interest in this field. In this process, from the beginning of the 20th century, the conversion of navy fuel from coal to oil in England revealed the importance of Iranian oil. The fact that the concession agreement made with William Knox D'Arcy in this regard was later taken by England, marked the beginning of a new process between Iran and England. Iran, which was considered important for the British in the past primarily for the safety of Indian colonial routes, started to gain a special value in the eyes of Britain with the rise of oil. Thus, the security and continuity of Iranian oil became one of Britain's top priorities in the region. In this way, Britain began to see Iran as a geopolitical and economic entity. In this direction, our doctoral thesis, which examines the process in question from various aspects, is about Iranian oil history; It sheds light on the developments from the discovery of Iranian oil to the 1933 Agreement. As a result of the research carried out within the scope of the thesis, it has been seen that the Iranian government of the Qajars period gave these privileges voluntarily, did not do this with any coercion. But in the following period, it came into conflict with England for reasons such as not sharing the profit from the privileges fairly. All these events triggered the nationalization process of Iranian oil.
Benzer Tezler
- İmparatorluk ve Emirlik: Erdelan Emirliği Osmanlı ve İran İmparatorlukları arasında bir Kürt emirliği
Empire and emirate: Emirate of Erdelan A Kurdish emirate between the Ottoman and Iranian Empires
CAFER AÇAR
- Siyasal, sosyal ve kültürel açıdan Dunbulî aşireti
Dunbuli trible in a political, social and cultural perspective
FATİH PEKOL
- Yetki devrinde başarı sağlamak için gerekli faktörler ve Beğendik Kocatepe Mağazası'ndaki inceleme
Başlık çevirisi yok
GÜFER DURTAŞ
- Rekabet istihbaratı ve strateji ilişkisi: Örnek olay analizi
Relationship between competitive intelligence and strategy: Case study analysis
MERVE ECE ALGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
İşletmeTOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN AKTAŞ
- Meclis-i Meşâyih: Birimler, işleyiş ve kararlar (1879-1909)
Meclis-i Meşayih: Units, functioning and decisions (1879-1909)
MELİHA AYDINLI
Doktora
Türkçe
2024
Tarihİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTarih ve Medeniyet Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN KAMİL YILMAZ