Şanlıurfa ili Antepfıstığı bahçelerinde karagözkurdu, Hylesinus vestitus (Mulsant & Rey, 1860) (Coleoptera: Scolytidae)'nun bulaşıklık oranı ile sürdürülebilir mücadelesinde kitlesel yakalama ve mekanik mücadele yöntemlerinin etkinliği
The efficiency of infestation rate of pistachio bark beetle Hylesinus vestitus (Mulsant & Rey, 1860) (Coleoptera: Scolytidae) in pistachio orchards in Şanlıurfa province and effectiveness of mass trapping and mechanical technique for its sustainable control
- Tez No: 741288
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET MAMAY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Harran Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bitki Koruma Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 88
Özet
Karagözkurdu, Hylesinus (=Chaetoptelius) vestitus (Mulsant & Rey, 1860) (Coleoptera: Scolytidae) antepfıstığında önemli verim kayıplarına sebep olan bir zararlıdır. Bu çalışma, Şanlıurfa ili antepfıstığı bahçelerinde H. vestitus'un bulaşıklık oranını, yöney tercihini, zararının zamana bağlı değişimini belirlemek ve mücadelesinde alternatif bazı yöntemlerin araştırılması amacıyla 2019-2021 yıllarında Şanlıurfa'nın Birecik, Bozova, Ceylanpınar, Eyyübiye, Halfeti, Haliliye, Hilvan ve Karaköprü ilçelerinde yürütülmüştür. Bu amaçla, her ilçede en az üçer lokasyonda seçilmiş birer bahçede sürvey çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Her bahçede rastgele seçilen 10 adet ağacın dört farklı yönünden birer adet karagözlü yıllık sürgün kontrol edilerek bulaşıklık oranı ve yöney tercihi belirlenmiştir. Zararlının mekanik mücadelesinde tuzak dal yöntemi kullanılırken biyoteknik mücadelesinde kitlesel tuzaklama amaçlı %96'lık etil alkol ve %1 oranında toluen içeren cezbedicili kırmızı kanatlı kombine tuzaklardan yararlanılmıştır. Tuzak dal yöntemi olarak arazide üç farklı tuzak yoğunluğu (1 tuzak/3 ağaç,1 tuzak/5 ağaç, 1 tuzak/10 ağaç) ve her tuzakta üç farklı dal yoğunluğu (5, 10 ve 15'er adet) şeklinde denenmiştir. Kitlesel tuzaklama yöntemi de dekara 4, 8 ve 12 adet tuzak olacak şekilde üç farklı dozda denenmiştir. Çalışmada zararlının mücadelesinde geleneksel olarak kullanılan kalsiyum polisülfit (1.5 kg/100 L), kaolin (5 kg/100 L) ve motorin (5 L/100 L) denenmiştir. Çalışma sonucunda, 2019-2020 yıllarında bahçe başına en fazla bulaşıklık oranının Akçamescit köyünde sırasıyla %61.2 ve %30.3 iken en düşük bulaşıklık oranının ise Mağaracık, Kesmetaş ve Geçittepe köylerinde olduğu belirlenmiştir. Her iki yılda da ilçe bazında en yüksek bulaşıklık oranı Eyyübiye ilçesinde sırasıyla %25.9 ve %22.2 olduğu en düşük bulaşıklık oranının 2019 yılında % 3.4 ile Haliliye ilçesinde ve 2020 yılında ise %1.2 ile Halfeti ilçesinde gerçekleştiği belirlenmiştir. Zararlının yeni nesil erginlerinin Nisan sonu mayıs başında sürgün gözlerinde beslenmek amacıyla ortaya çıktığı ve en fazla bulaşıklığın Haziran ayında gerçekleştiği belirlenmiştir. Hylesinus vestitus'un antepfıstığı bahçelerinde özellikle tercih ettiği bir yöneyin olmadığı, sürgün ve gözlere rastgele dağılım gösterdiği belirlenmiştir. Zararlının mekanik mücadelesinde tuzak dal yönteminin %95-98 oranında etkili olduğu, tuzakların her 5 ağaçtan birine asılması ve her bir tuzağın 10'ar adet daldan oluşturulması gerektiği tespit edilmiştir. Çalışmada, H. vestitus'un cezbedicili kırmızı kanatlı tuzaklar tarafından cezbedilmediği dolasıyla bu tuzakların ne monitör amaçlı ne de mücadelesinde kullanılamayacağı sonucuna varılmıştır. Alternatif uygulamalardan kalsiyum polisülfitin %80'lere varan oranlarda başarı getirdiği, kaolin uygulamasının 2020 yılında %68.4 ve 2021 yılında %55.2 oranında etkili olduğu, motorin ile kontrol arasında istatistiki olarak önemli bir fark olmadığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak, H. vestitus'un sürdürülebilir mücadelesinde tuzak dal yönteminin tek başına yeterli ve etkili olduğu belirlenmiştr. Üreticilerin bu uygulamaları benimseyerek beraber hareket etmesi ve çevredeki tüm budama artıklarını en geç Nisan ayında imha etmesi önerilmektedir. Bu çalışmada zararlı popülasyonunu ve zararını azaltmak amacıyla kullanılması gereken tuzak yoğunluğu ve her bir tuzağın kaç daldan oluşması gerektiği belirlenmiş olsa da gelecekte kulanılması gereken dalların kalınlığı, uzunluğu ve yaşı ile ilgili çalışmaların yapılması gerekli olduğu düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
Pistachio bark beetle, Hylesinus (Chaetoptelius) vestitus (Mulsant & Rey, 1860) (Coleoptera: Scolytidae) causes significant yield losses in pistachio. This study was carried out to determine the infestation rate, cardinal direction preference, damage depending on time and to investigate some alternative methods in the control of H. vestitus in pistachio orchards in Birecik, Bozova, Ceylanpınar, Eyyübiye, Halfeti, Haliliye, Hilvan and Karaköprü districts of Şanlıurfa province in 2019-2021. For this purpose, survey studies were carried out in a selected orchard in at least three locations in each district. Infestation rate and direction preference were determined by controlling shoots from four different directions of 10 randomly selected trees in each orchard. While the twig traps were used for mechanical control of the pest, combined sticky red winged traps containing 96% ethyl alcohol and 1% toluene were used as mass trapping method for biotechnical control. Twig traps were used at three different trap densities (1 trap/3 tree, 1 trap/5 tree, 1 trap/10 tree) and three different branch densities (5, 10 and 15 each). The mass trapping method was also tried in three different doses, as 4, 8 and 12 traps per decare. In the study, calcium polysulfide (1.5 kg/100 L water), kaolin (5 kg/100 L water) and diesel oil (5 L/100 L water), which are traditionally used against the pest, were also tested. As a result of the study, the highest infestation rate per orchards were determined in Akçamescit village in 2019-2020 as 61.2% and 30.3%, respectively while the lowest those was in Mağaracık, Kesmetaş and Geçittepe villages. In both years, the highest infestation rate based on district was determined in Eyyübiye district with 25.9% and 22.2% whereas it was the lowest in Haliliye district with 3.4% in 2019 and in Halfeti district with 1.2% in 2020. Although the new generation adults of the pest emerged at the end of April and at the beginning of May to feed in the shoot buds the highest damage occurred in June. It was determined that H. vestitus did not have a particularly preferred direction in pistachio orchards and showed random distribution to shoots and buds. Twig traps were effective up to 95-98% in the mechanical control of the pest. As a result of the study, the twig traps must be established on one of every 5 trees and each trap should be formed from 10 branches. In the study, it was concluded that H. vestitus was not attracted by the red-winged traps so these traps could not be used for monitoring or management purposes. It has been determined that calcium polysulfide brings success up to 80%, kaolin application is effective at the rate of 68.4% in 2020 and 55.2% in 2021, and there is no statistically significant difference between diesel oil and control. As a result, twig traps is sufficient and effective up to desirable level in the sustainable control of H. vestitus. It is recommended that pistachio farmers adopt these practices and act together and destroy all pruning residues in the environment till April. In this study, although the density of the traps in the orchards and the density of twigs per trap were investigated in order to reduce the pest population and its damage, the thickness, length and age of the twigs must be tested in the future.
Benzer Tezler
- Şanlıurfa ili antepfıstığı bahçelerinde meyve iç güvesi (Schneidereria (=recurvaria) pistaciicola danilevski (Lepidoptera: Gelechiidae))'nin bulaşıklık ve yaygınlık durumunun belirlenmesi
Determination of infection and extensiveness rates of (Schneidereria (=recurvaria) pistaciicola danilevski (Lepidoptera: Gelechiidae)) in pistachio orchards in Şanlıurfa province
SALİH YILDIZ
- Antepfıstığı psillidi, Agonoscena pistaciae Burck.&Laut. (Hemiptera: Psyllidae)'nın popülasyon değişimi ve mücadelesine yönelik gözlemler
Investigation of population fluctuation and control strategy of the Pistachio psylla, Agonoscena pistaciae Burck.&Laut. (Hemiptera: Psyllidae)
MEHMET SERTKAYA
- Gaziantep ve Şanlıurfa illerinde Pistacia türleri yapraklarında gal oluşturan yaprakbiti türleri, yayılış alanları ve doğal düşmanlarının saptanması
Determination of, distribution and the natural enemies of aphid species forming galls on Pistachio leaves in Gaziantep and Şanlıurfa provinces
MEHMET ÇULCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
ZiraatKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiBitki Koruma Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAFER MART
- Şanlıurfa ili badem bahçelerinde şeftali güvesi, Anarsia lineatella Zell. (Lepidoptera: Gelechiidae)'nin populasyon gelişimi ve bulaşıklık oranının belirlenmesi
Determination of population development and infestation rate of peach twig borer, Anarsia lineatella Zell. (Lepidoptera: Gelechiidae) in almond orchards in Şanliurfa province
SÜLEYMAN DEMİR