Kadı Muhammed Atabek oğlu Muhammed Fāzılbek, Mükemmel Tārīh-i Ferġāna (1560-1860) (Metnin yazı çevirimi-metnin Türkiye Türkçesine aktarımı-inceleme-sözlük)
Kadı Muhammed Atabek oglu Muhammed Fazılbek, Mukammal Tārīh-i Ferġāna (1560-1860) (Transcription of the text-translation to Turkey Turkish of the text-analysis-glossary)
- Tez No: 742465
- Danışmanlar: PROF. DR. ZÜHAL ÖLMEZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 399
Özet
Mükemmel Tārīḫ-i Fergāna, Kadı Muhammed Atabekoğlu Muhammed Fāzılbek tarafından Çağatayca ve Özbek Türkçesi ile kaleme alınmış bir tarih metnidir. Türkistan'da 1906-1917 yılları arasında vali yardımcısı ve askeri vali olarak görev yapan General Aleksandr İvanoviç Gippius'un isteği üzerine yazılmıştır. İncelenen nüsha Muhabbet Gurayeva tarafından 1941 yılında aslına uygun olarak kopya edilen nüshadır. Metin, Fergana'nın 1560-1860 yılları arasındaki tarihsel sürecini ele almaktadır. Eserde Hokand şehrinin kurulması, Şahruh Han'ın saltanatından Hudāyār Han'ın saltanatına kadarki dönem ve bu dönem içerisinde iktidara gelen hükümdarların saltanat süreleri, vefatları, savaşları, mücadeleleri ve o zamanlarda yaşayan alim, şeyh ve evliyaların yaşadıkları olaylar anlatılmıştır. Bu çalışma Giriş, Dil İncelemesi, Metnin Yazı Çevirimi, Metnin Türkiye Türkçesine Aktarımı, Sözlük ve Sonuç olmak üzere altı ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Kadı Muhammed Atabekoğlu Muhammed Fāzılbek'in hayatı, Mükemmel Tārīh-i Fergāna ve nüshaları hakkında bilgi verilmiştir. Dil İncelemesi bölümünde yazım özellikleri, ses ve biçim bilgisi incelenmiştir. Metnin Yazı Çevirimi bölümünde Arap harfli yazmanın yazı çevirimi yapılmıştır. Metnin Türkiye Türkçesine Aktarımı bölümünde metnin Türkiye Türkçesine aktarımı yapılmıştır. Sözlük bölümünde ise alfabetik olarak sıralanmış olan sözcüklerin eklerini de gösteren analitik dizin hazırlanmıştır. Türkçe kelimelerin yanına Eski Türkçe biçimleri eklenmiştir. Metinde sözcüklerin türemiş şekilleri var ise sadece ek-kök ayrımı yapılarak kelimenin yapısı gösterilmeye çalışılmıştır. Alıntı kelimelerde kelimenin alındığı dildeki asıl biçimi gösterilmiştir. Özbekçe bir kelime ise sadece anlamı belirtilmiş ve kaynağı gösterilmiştir. Sonuç bölümünde çalışmanın sonucunda ortaya çıkan bulgular ve görüşler belirtilmiştir.
Özet (Çeviri)
Mukammal Tārīh-i Fergāna is a historical text written by Kadı Muhammed Atabekoğlu Muhammed Fāzılbek in Chagatai and Uzbek Turkish. It has been written at the request General Aleksandr Ivanoviç Gippius, who served as the deputy governor and military governor in Turkistan between 1906-1917. The examined copy is the one that was copied by Muhabbet Gurayeva in 1941 in accordance with the original. The text deals with the historical process of Fergana between the years 1560-1860. In the text, the establishment of the city Kokand, the period from the reign of Shahruh Khan to the reign of Hudayar Khan and the reigns, deaths, wars and struggles of the rulers who came to power during this period and the events of the scholars, sheikhs and saints living of that time have been explained. This study comprises six main parts as follows: Introduction, Analysis, Transcription of The Text, Translation to Turkey Turkish, Glossary and Conclusion. The life of Kadı Muhammed Atabekoğlu Muhammed Fāzılbek and information as to Mukammal Tārīh-i Fergāna and copies thereof are provided in the Introduction part. Defining the language characteristics of the text, sound and morphology are examined in the part entitled Analysis. The transcription of the text from Arabic script has been made in the Transcription of The Text part. In the Translation to Turkey Turkish part, the text has been translated into Turkey Turkish. An analytical index showing the suffixes of the words listed alphabetically has been prepared in the part named Glossary. We added the version of the words in Old Turkic next to the Turkish words. If these words have also derived forms within text, in these case we just showed the morphological shape of the words through separating the roots and suffix. For loanwords, we wrote the word in version of its original language next to them. If it has an Uzbek word, only its meaning has stated and its source has been shown. The results obtained and opinions as regards the study are mentioned in the part titled Conclusion.
Benzer Tezler
- Alaşehirli Kadı Muhammed Divanı (İnceleme-tenkidli metin-dizin)
The Divan of Alasehirli Kadı Muhammed (examination-critical-edition-index)
HALUK AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk Dili ve EdebiyatıBalıkesir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ABDÜLKERİM GÜLHAN
- حاشية ابن حمدون على شرح بحرق على لامية ابن مالك
Hâşiyatü İbni Hamdün alâ Şarhi Bahrak alâ Lâmiyyeti İbni Mâlik
İSLOM SABATHANOV
Yüksek Lisans
Arapça
2023
Doğu Dilleri ve EdebiyatıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RAGB RAMADAN ELSAYED ABDELWHAB
- Muhammed Sürûrî'nin Ahkâmu't-Talâk adlı eseriyle Hukûk-ı Aile Kararnamesi'nin mukayesesi
A comparison of Muhammed Sürûrî's Ahkâmu't-Talak and family decree law
MEHMET EMİN ERTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ORHAN CANPOLAT
- جواهرُ الكَلامِ لمحمد بن محمد بن شرف الدّين الزّرعيّ ت779 ه (من أول الباب الثّالث في التّهاني إلى نهاية الباب الخامس في الشفاعات ) دراسةً وتحقيقاً
Muhammed b. Şerafüddin ez-Zerî'nin Cevâhiru'l-Kelam İsimli Mahdut eserinin tahkiki (Üçüncü bölümden beşinci bölümün sonuna kadar) / Editing of Muhammad b. Sharaf al-Dīn al-Zarī's limited work entitled Jawāhir al-Kalām (From the third chapter to the end of the fifth chapter)
MOHAMMED RASHID KHALAF KHALAF
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BEKİR YILDIRIM
- Türkiye Selçuklu Devleti'nin dönüm noktası Sultan Hanı Savaşı ve Kadı İzzeddin
The Milestone of Turkey Seljuks Empire Sultan Han War and Kadı Izzeddin
BESİME ÇAKIR