Geri Dön

Bursa/Gemlik'te su kültü ve iyeleri

Water cult and proprietors in Bursa/Gemlik

PDF İndir

  1. Tez No: 743354
  2. Yazar: ESEN NUR DAŞ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. PERVİN ERGUN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2022
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Türk Halkbilimi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 121

Özet

Su, yaratılışın özüdür. Mitlerde anlatılan evrenin toprağı su içerisinden çıktığı gibi insanın özünü oluşturan da sudur. Evrenle bütünleşen su kutsallık kazanmıştır. Gemlik ve köylerinde su kültü ve su iyesi üzerine derleme çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalarda su kültünün; yağmur duasına, halk hekimliğine ve geçiş dönemlerine yansıdığı tespit edilmiştir. Yağmur duasındaki ritüellerin kaynağı bilinmese de eski Türklerdeki yağmur çağırma ritüellerinin günümüze yansıması halidir. Halk hekimliğinde ise insanlar deneme – yanılma sayesinde buldukları tedavi yöntemlerinde su kültü ön plana çıkmıştır. Tedavi yöntemlerinde suyun kutsallığından faydalanıldığı tespit edilmiştir. Ek olarak su, eşik görevi görmektedir. Eşik ise evrenin ve insanın geçişini göstermektedir ve bu geçişte yardımcı olan sudur. Geçiş esnasında kötü ruhlara karşı korunmasız olan kişiyi su korumaktadır. Gemlik'te tespit edilen bir diğer konu ise“su iyeleri”dir. Su iyeleri, koruyucusu olduğu bölgeyi korumaktadır ve bu bölgelere yapılan hakaretlere karşı insanları cezalandırmaktadır. Bu yüzden Gemlik halkı kendilerini korumak için sudan izin alma ya da suyu kirletmeme gibi çeşitli uygulamalara gitmişlerdir. Su iyelerinin insanları cezalandırmalarından yöre halkında çeşitli adlandırmalara sebep olmuştur. Bu adlandırmalar genellikle iyi-kötü olarak farklılaşmıştır. Çalışma yapılan köylerde kötü ve insanlara zarar verdiği düşünülenlere“cin, üç harfli, şeytan, çinka”(Çinka, Laz köylerinde verilen Lazca isimdir.) isimleri verilirken; iyi, güzel ve zarar vermeyenlere ise genellikle“su perisi”adı verdikleri gözlemlenmiştir. Köylerde genellikle akan su (dere, nehir vb.) kenarında var olduğuna inanılan iyelerin, isimleri farklılık gösterse de betimlemeleri benzerlik göstermektedir. Ay ışığında beliren sarı saçlı su iyesi (su perisi) hemen hemen her köyde yer almaktadır. Akan sular dışında insan eliyle yapılan yapıları da su iyeleri korumaktadır. Çeşmelerin, hamamların, değirmenlerin ve su kuyularının koruyucu ruhları su iyeleridir. Su iyelerinin bu bölgelerde var olduğu inancı, insanlar üzerinde belli bir kuralları ve uygulamaları ortaya çıkarmıştır. Gemlik köylerinde ise yer alan uygulamalar yine kendilerini korumak ve iyelerin kendisine zarar vermesini engellemek amacıyla yapılmaktadır. Tezin amacı geçmiş dönemlerde özellikle su iyeleri üzerine tez kapsamında çalışmanın yer almamasıdır ve bu çalışma hem Gemlik hem de su kült ve iyeleri üzerine yapılan nadir çalışmalardan biridir. Gemlik ilçesine bağlı köyler ve beldelere gidilerek derleme (saha çalışması) yapılmıştır.

Özet (Çeviri)

Water is the essence of creation. Just as the soil of the universe described in the myths comes out of water, it is water that forms the essence of man. Water that is integrated with the universe has gained sanctity. A compilation study on the cult of water and water science was carried out in Gemlik and its villages. In these studies, the cult of water; it has been found to be reflected in rain prayer, folk medicine and transitional periods. Although the source of the rituals in the rain prayer is unknown, it is the reflection of the rain calling rituals in the ancient Turks to the present day. In folk medicine, the cult of water has come to the fore in the treatment methods that people have found thanks to trial and error. It has been determined that the sanctity of water is utilized in treatment methods. In addition, water acts as a threshold. The threshold indicates the transition of the universe and man, and it is water that helps in this transition. Water protects the person who is vulnerable to evil spirits during the transition. Another issue identified in Gemlik is“water houses”. Water bodies protect the area they are the protector of and punish people against insults to these areas. For this reason, the people of Gemlik have gone to various practices to protect themselves, such as obtaining permission from the water or not polluting the water. The fact that the water houses punished the people caused various names in the local people. These nomenclatures are often differentiated from good to bad. In the villages where the study is carried out, those who are thought to be evil and harmful to people are given the names“jinn, three-letter, devil, çinka”(Çinka is the Laz name given in Laz villages); those who are good, beautiful and do not harm are often called“nymphs”. Although the names of the iyes, which are generally believed to exist by the flowing water (stream, river, etc.) in the villages, vary in their descriptions, their descriptions are similar. The blond-haired water mole (water nymph) that appears in the moonlight is located in almost every village. Apart from the flowing waters, the structures built by human hands are also protected by the water houses. The protective spirits of fountains, baths, mills and water wells are water houses. The belief that water bodies existed in these regions revealed a certain rules and practices on people. In Gemlik villages, the practices are carried out in order to protect themselves and to prevent the iyes from harming themselves. The aim of the thesis is that in the past periods, especially the study on water iyeleri was not included within the scope of the thesis and this study is one of the rare studies on both Gemlik and water cults and iyes. Villages and towns of Gemlik district were visited and compilation (field work) was done.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    427333

    The Ancient South Marmara Harbors

    Antik Güney Marmara Limanları

    SERKAN GÜNDÜZ

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2015

    ArkeolojiUludağ Üniversitesi

    Arkeoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUSTAFA ŞAHİN

    PROF. DR. MARTİNA SEIFERT

  2. Tez No

    252016

    Gemlik bölgesinde kıyı alanlarının yönetim planlaması önerisi

    A proposition for planning coastal management in Gemlik region

    SERKAN CANLI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2008

    Coğrafyaİstanbul Üniversitesi

    Denizel Çevre Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SELMİN BURAK

  3. Tez No

    359677

    Bursa'daki Bizans sonrası Hıristiyan dini mimarisi

    Christian religios architecture after Byzantine in and around Bursa

    EMEL YILDIZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    Sanat TarihiYüzüncü Yıl Üniversitesi

    Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. YALÇIN KARACA

  4. Tez No

    542758

    Experimental investigation of flexibility effects in flapping wing aerodynamics

    Çırpan kanat aerodinamiğinde esneklik etkilerinin deneysel olarak incelenmesi

    ONUR SON

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2018

    Havacılık Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Uçak ve Uzay Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NURİYE LEMAN OKŞAN ÇETİNER YILDIRIM

  5. Tez No

    392949

    Wind speed prediction using linear prediction methods

    Lineer öngörü metodları ile rüzgar hızı öngörüsü

    ZAFER CANAL

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2015

    Enerjiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Enerji Bilim ve Teknoloji Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. BURAK BARUTÇU

Geri Dön