Teke yöresi yörük Türkmenlerinin sosyokültürel hayatındaki yaylı çalgıların incelenmesi
Examination of string instruments in the sociocultural life of yoruk Turkmen living in the region of Teke
- Tez No: 743924
- Danışmanlar: PROF. DR. TURAN SAĞER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Müzik ve Sahne Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 199
Özet
Araştırmada, Teke yöresinde yaşayan Yörük Türkmen zümrelerinin yaşam pratikleri içerisinde çaldıkları yaylı çalgıların sosyokültürel açıdan taşıdığı anlamlar ve icra pratikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Burdur, Antalya illerinin bazı ilçe ve köylerinde yapılan alan araştırmasıyla, Teke yöresinde yaylı çalgı çalan Yörük Türkmen icracılar tespit edilip, icracıların çalgı öğrenme süreçlerinin, performans pratikleri bağlamında toplumdaki statülerinin, çaldıkları yaylı çalgıların üretim süreçlerinin, yapısal özelliklerinin, akortlarının, tel yapılarının, frekans değerlerinin, icra repertuvarı ve icra tekniklerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Elde edilecek verileri, icracıların doğal ortamlarında ''içeriden (insider)'' bir bakış açısı ile tespit edip, ortaya koymak için nitel araştırma yöntemlerinden yararlanılmıştır. Bu etnografik alan çalışmasında, ilk olarak Yörük Türkmen zümrelerinin Orta Asya coğrafyasındaki tarihsel süreci, Anadolu'daki varlıkları, Teke yöresine uzanan göç yollarının tespitiyle yaşam pratiklerinin ortaya çıkarılmasında nitel araştırma desenlerinden kültür analizi (etnografya/ethnography) yöntemi kullanılmıştır. Yörede tespit ettiğimiz yaylı çalgı çalan 16 yerel icracının performans kayıtları sürecinde, etnografik alan araştırmalarında kullanılan karşılıklı görüşme ve katılımcı gözlem tekniklerine başvurulmuştur. Yaylı çalgı icracılarına 40 sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu uygulanmıştır. Görüşlerin değerlendirme aşamasında nitel araştırma desenlerinden betimsel analiz yöntemine başvurulmuştur. Bu bağlamda icracılardan elde edilen görüşler, konulara dair kodlar ve temalar oluşturularak tablolaştırılmıştır. Araştırmanın sonucunda, Yörük Türkmenlerinin günümüzde Iklık, Kabak kemane ve Keman gibi yaylı çalgıları çaldıkları, çalgı seçimini çok küçük yaşlarda yaptıkları, çalgı seçim süreçlerinde aile ve sosyal çevrelerinden etkilendikleri, yörede özellikle erkeklerin yaylı çalgı çaldığı, konar-göçer yaşamdan yerleşik yaşama geçişiyle birlikte performans pratiklerinin zaman ve mekân bağlamında değiştiği, icracıların performans ortamlarında toplum tarafından özel bir ilgi ve saygı gördüğü, icracıların çoğunun müzikten maddi kazanç elde etmediği ortaya çıkmıştır. İcracıların çaldığı yaylı çalgıların üretim süreçleri, yapısal özellikleri, akordu, tel yapısı, frekans değerleri, icra repertuvarı ve icra tekniklerinin değerlendirilmesi sonucunda önemli veriler tespit edilmiştir. İcracılardan kayıt altına aldığımız yerel ezgilerin transkripsiyon analizi sonucunda, icracıların, yaylı çalgılar çalım tekniklerinde kullanılan önemli artikülasyonları uyguladıkları saptanmıştır.
Özet (Çeviri)
The research sought to determine the socio-cultural meaning and practice of the string instruments in their life practices for the Yoruk Turkmens living in Teke region. With the field research carried out in some districts and villages of Burdur and Antalya province, it was aimed at identifying Yoruk Turkmen performers playing string instrument in Teke district and revealing the status of performers in society in the context of their instrument learning processes, performance practices, production processes of the string instruments, structural features, chords, wire structures, frequency values, executive repertoire and execution techniques. Qualitative research methods were used to determine and reveal the data to be obtained from an 'insider' perspective in the natural environments of the performers. This ethnographic field study used the cultural analysis (ethnography) method from the qualitative research patterns to identify life practices by the historical process of the Yoruk Turkmens in Central Asia, their presence in Anatolia and their migration paths to Teke district. During the performance recordings of 16 local musicians playing the string instruments we applied interviews and participatory observation techniques that were used in ethnographic field research. String instruments' performers were applied a semi-structured interview form consisting of 40 questions. During the evaluation phase of the feedbacks, the quantitative analysis method from the qualitative research patterns was applied. In this context, opinions from performers have been tabulated, by generating codes and themes for issues. The result of the research revealed that the Yoruk Turkmens played stringed instruments such as Iklık, Kabak kemane and Violin, made instrument selection at a very young age, influenced by family and social circles during the instrument selection process, particularly men playing string instruments in the local area, and the practice of performance varied in time and space, with the transition from onward-migration to established life, with the performers receiving special attention and respect from the community in performance environments and the fact that most of the performers did not make financial profit from music. Significant data were detected from the assessment of the production processes, structural characteristics, chord, wire structure, frequency values, repertoire and execution techniques of the string instruments the musicians played. Transcription analysis of the local tunes that we recorded shown that the performers apply important articulations used in string instrument techniques.
Benzer Tezler
- Teke yöresi Yörük Türkmen müzik kültüründe yerel çok seslilik özellikleri
Autentic polyphonic properties of Yoruk Turkman music culture in Teke region (Southwest Anatolia)
SİNAN AYYILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Halk Bilimi (Folklor)İstanbul Teknik ÜniversitesiTürk Müziği Ana Bilim Dalı
DOÇ. EROL PARLAK
- Antalya yöresi yörük fıkraları üzerine bir araştırma
Chestnuts of yoruks antalya district
NURDAN KILINÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıSüleyman Demirel ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
YRD. DOÇ. DR. MEHMET ÖZÇELİK
- Teke yöresi müzik kültüründe İki telli Kozağaç curası
The Two-stringed Kozağaç cura in the musical culture of the Teke region
ERDAL ULUDAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
MüzikHaliç ÜniversitesiTürk Müziği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. ÇETİN KÖRÜKÇÜ
ÖĞR. GÖR. YÜCEL PAŞMAKÇI
- Teke Yöresi'nde yerel bir müzik yapma tarzı olarak boğaz çalma
Throat singing of Teke region as a style of musical performance
ERDAL ULUDAĞ
- 19. yüzyılda Teke Yöresi Yörüklerinin sosyo-ekonomik durumu
Socio-economic conditions of teke district yoruks in the nineteenth century
MEHMET AK