Teke Yöresi'nde yerel bir müzik yapma tarzı olarak boğaz çalma
Throat singing of Teke region as a style of musical performance
- Tez No: 649344
- Danışmanlar: PROF. DR. SEVİLAY ÇINAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Müziği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 242
Özet
Teke Yöresi olarak adlandırılan bölgeyi yüzlerce yıldır kendilerine yurt edinmiş olan Yörükler, Teke Yöresi'ne özgü geleneksel müzik kültürünün ana hatlarını da oluşturmuştur. Temelde hayvancılıkla yaşamını sürdüren Yörüklerin müzik geleneklerinde yer alan çalgılar ve müzik türleri ise göçebe yaşamın özelliklerini taşımaktadır. Özellikle vokal bir müzik yapma geleneği olan boğaz çalma ve bu geleneğin çıktısı olan boğaz havaları, Yörük çobanların yaşamlarının önemli bir parçası olarak karşımıza çıkan müzik türüdür. Genellikle 12-17 yaş aralığındaki kız çobanlar tarafından vokal yolla üretilen ezgiler, zamanla çalgılarla icra edilmeye başlanmış, sonrasında ise“Boğaz havaları”adı ile müzik kültüründeki yerini almıştır. Boğaz çalma; meskûn mahal dışında, çobanlık sırasında kendini ifade etme, karşıdaki çobana duygularını anlatma ve müziksel bir haberleşme aracı olarak uygulanmakla birlikte, herhangi bir topluluk önünde sergilenmeyen ve gizliden gizliye aktarılan bir müzik yapma tarzı olarak da karşımıza çıkmaktadır. Çalışma nitel araştırma desenlerinden kültür analizi (etnografya) deseninde tasarlanmıştır. Bu bağlamda boğaz çalma geleneği ile bu geleneğin müziksel çıktıları olan boğaz havalarını yerinde incelemek amacıyla Teke Yöresi sınırları içerisinde yer alan; Antalya-Manavgat-Zerk Köyü'nde, Isparta-Sütçüler-Kesme Kasabası'nda, Burdur-Aziziye Köyü'nde, Burdur-Çeltikçi-Aşağı Sülemiş Köyü'nde ve Burdur'un merkezinde alan çalışması yapılmıştır. Alan çalışması esnasında 11 kaynak kişiyle yarı yapılandırılmış görüşme yapılarak, boğaz çalma geleneği hakkında sözlü ve müziksel veriler elde edilmiştir. Boğaz havaları repertuarında vokal üretilen ezgiler, çalgısal üretilen ezgiler ve bunun yanı sıra vokal-çalgısal üretilen ezgilerin de yer aldığı tespit edilmiştir. Çalışmada alan araştırması ve çeşitli kişisel arşivlerden elde edilen 30 boğaz havası icra örneği; ses genişliği, karar sesi, makamsal ve ritmik yapı, ezgi kalıpları ve icra teknikleri açısından incelenmiştir. Yapılan müziksel analizlerde icra örneklerinde Hüseyni makamının ağırlıklı olarak kullanıldığı, ritmik açıdan ezgilerin çoğunluğunda 9/16'lık ritmik yapıların görüldüğü tespit edilmiştir. Boğaz havalarının söz açısından incelendiğinde sesli vokal harfler ve hecelerle icra edilmesinin yanı sıra mâni veya türkü formunda genellikle 7'li hece ölçüsü kullanıldığı ve sevgi temasının işlendiği görülmüştür. Boğaz havalarının ezgi yapılarında çoğunlukla tek ezgi kalıbının kullanıldığı ve bu ezgilerin etnik kimliği yansıttığı tespit edilmiştir. Vokal icralarda parmak vurma ve kaydırma tekniklerinin kullanıldığı ve bu yolla üretilen seslerde süsleme yapıldığı, çalgı icralarında ise trill, glissando, çarpma, mordan vb. süsleme tekniklerinin kullanıldığı tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Yoruks, who have called the portion of Anatolia that is labeled as the Teke Region home for hundreds of years, have also formed the main frame of the traditional musical culture peculiar to the region. The Yoruk life style is heavily dependent on keeping animals, and their instruments and musical genres contain references to nomadic life. Especially the tradition of throat singing, which is a method of making vocal music, and throat songs as its products, which have been created as an extension of this tradition, form a musical style that has an important role in the lives of Yoruk herders. Generally produced vocally mainly by herder girls between the ages of 12-17, these melodies were later adapted for instrumental performance, and took their place in the musical culture with the name“throat songs”in time. This musical style is used for self-expression during the practice of herding animals and as a means of musical communication to convey feelings to another herder in sight. It is also observed as a style not performed before the public, but transferred secretly. The study has been designed as a cultural analysis (ethnography), which is a qualitative research type. In this context, a field study has been carried out in the village of Zerk in Antalya-Manavgat, the town of Kesme in Isparta-Sutculer, the village of Aziziye in Burdur, the village of Asagi Sulemis in Burdur-Celtikci, and in the center of Burdur, all of which are located within the Teke region, with the objective of studying the throat singing tradition and its products -throat songs- on site. Verbal and musical data about the throat singing tradition have been gathered through semi-structured interviews with 11 source persons during the field study. Melodies that were produced separately by vocal means and instruments as well as vocal-instrumental melodies have been detected in the repertoire. 30 throat song sample performances gathered either though field study or from several personal archives have been examined in terms of sound range, final note, thematic and rhythmic structure, melodic patterns and performance techniques. The musical analysis has revealed that the prevalent maqam was Huseyni and that most of the melodies were formed in the 9/16 rhythmic pattern. When studied in terms of lyrics, the songs mainly use vowel sounds, are structured in the form of chansonettes and traditional folk songs, generally use the syllabic verse with 7 syllables in each line, and usually talk about the theme of love. It has been determined that throat songs usually employ a single melodic structure and these melodies reflect the ethnic identity. Vocal performances were found to utilize the techniques of tapping and sliding the finger on the throat, thereby vibrating the sounds produced. Techniques like trill, glissando, finger tap, and mordent were used in instrumental performances.
Benzer Tezler
- Teke yöresi'nde kullanılan telli çalgıların müzikal ve teknik analizi
The musical and technical analysis of the stringed instruments in Teke region
ÇETİN KORUK
- Burdur ili Tefenni ilçesindeki 1970'li yıllara ait düğün gelenek-görenekleri ve müzik pratikleri
Wedding traditions and music practices in Tefenni county of Burdur province in 1970s
CEM SAVAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Halk Bilimi (Folklor)Akdeniz ÜniversitesiMüzik Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. SEVİLAY GÖK
- Teke yöresi yörük Türkmenlerinin sosyokültürel hayatındaki yaylı çalgıların incelenmesi
Examination of string instruments in the sociocultural life of yoruk Turkmen living in the region of Teke
MEHMET ŞİMŞEK
Doktora
Türkçe
2022
MüzikYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
PROF. DR. TURAN SAĞER
- Kabak kemane eğitiminde açış çalışmalarının kullanım durumlarının incelenmesi
Investigation of use cases of unmetered spesific intro studies in kabak kemane education
MEHMET ONUR ERDEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MüzikNecmettin Erbakan ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SONER ALGI
- Fethiye Ovası ve yakın çevresinde doğal ortam-insan ilişkileri
Natural environment and human relations Fethiye plain and its vicinity
RAMAZAN CAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
CoğrafyaFırat ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. M. TANER ŞENGÜN