Dîvânu Lugâti't-Türk'teki bapların söz yapımı bakımından incelenmesi
Examination of the books in Divânu Lugâti't-Türk in terms of word formation
- Tez No: 748228
- Danışmanlar: PROF. DR. SERKAN ŞEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Dîvânu Lugâti't-Türk, Kâşgarlı Mahmud, Söz yapımı, Eski Türkçe, Karahanlı Türkçesi, Dîvânu Lugâti't-Türk, Kâşgarlı Mahmud, Word formation, Old Turkish, Karakhanid Turkish
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 451
Özet
Bu çalışmada, Dîvânu Lugâti't-Türk'teki sözcükler, eserin tertibini oluşturan baplar içerisinde söz yapımı bakımından incelenmiştir. Çalışmanın Giriş bölümü ve devamındaki bölümlerde Kâşgarlı Mahmud ve Dîvânu Lugâti't-Türk hakkında bilgi verilmiş, Dîvânu Lugâti't-Türk'ün yapısına değinilmiş ve Dîvânu Lugâti't-Türk'teki yapım ekleri verilmiştir. Söz yapımının incelendiği İnceleme bölümünün ardından bulguların ele alındığı Değerlendirme bölümü, Sonuç ve Dizin yer almaktadır. Dîvânu Lugâti't-Türk, dönemin şartları, hitap ettiği kitle üzerinde öğreticilik kaygısı gibi nedenlerle Arap sözlükçülük ve gramer kurallarına göre tertip edilmiştir. Bu suretle eser 8 kitaptan oluşturulmuş, her kitap Arapça vezin kalıplarına göre baplara ayrılmıştır. Eklemeli bir dil olan Türkçenin kelimeleri, çekimli dil olan Arapçanın bu vezin kalıplarına uydurularak bu baplardaki başlıklar altında tasnif edilmiştir. Bu tasnif, Arapça açısından kullanışlı olsa da Türkçenin yapısı üzerinde bazı olumsuzluklara yol açmıştır. Bu çalışmada bu olumsuzlukları tespit etmek adına söz yapımı incelemesi baplar üzerinde yapılmıştır. Değerlendirme bölümünde, Kâşgarlı'nın tasnifinde Türkçenin yapısı bakımından olumsuzluk teşkil eden durumlara İnceleme bölümünden örnekler verilmiştir. Kâşgarlı'nın Türkçenin dil unsurları için Arapça terimleri tercih etmesinden ve Türkçeyi Arap gramerine göre izaha girişmesinden doğan sorunlara değinilmiştir. Sonuç bölümünde Dîvânu Lugâti't-Türk'ün Türkçenin yapısına uygun biçimde nasıl tertip edilebileceğine ilişkin öneride bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
In this study, the words in Divani Lugati't-Türk were examined in terms of the construction of words in the baps that make up the structure of the work. It was given information about Mahmud al-Kashgarî and Divanu Lugati't-Türk in the introductory part of the study and the following sections. In addition that the structure of Dîvânu Lugâti't-Türk is mentioned and the derivational morphemes in Dîvânu Lugâti't-Türk are given. After the Review section where the construction of the word is examined, the Evaluation section discussed the findings, Conclusion and Index are included. Divani Lugati't-Türk was organized according to the rules of Arabic lexicography and grammar for reasons such as the conditions of the period, the anxiety of teaching over the audience it addresses. Thus, the work was composed of 8 books, each book was divided into baps according to the patterns of the Arabic meter. The words of Turkish, which is an agglutinative language, have been classified under the titles of these baps by adapting these meter patterns of Arabic, which is an inflected language. Although this classification is useful from the Arabic point of view, it has led to some negatives on the structure of the Turkish language. In this study, in order to identify these negatives, a word formation study was conducted on the baps. In the evaluation section, examples of situations that are negative in terms of the structure of the Turkish language in the classification of Kashgarli are given from the Review section. The problems arising from Kashgarî's preference for Arabic terms for the language elements of Turkish and his attempt to explain Turkish according to Arabic grammar are mentioned. In the conclusion section, a proposal was made on how to organize Divanu Lugati't-Türk in accordance with the structure of the Turkish language.
Benzer Tezler
- Dîvânu Lugâti't-Türk'teki coğrafȋ terimlerin tarihî ve çağdaş Türk lehçeleriyle fonetik ve semantik açıdan karşılaştırması
The phoneti̇c and semanti̇c compari̇son of geographi̇cal terms i̇n Dîvânu Lugâti̇'t-Turk from the poi̇nt of hi̇stori̇cal and contemporary of Turki̇sh di̇alects
NADIRA TURDUBAI KYZY
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimEge ÜniversitesiTürk Dili ve Lehçeleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM ŞAHİN
- Dîvânü Lugati't-Türk'teki atasözlerinin anlambilimsel açıdan değerlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
HATİCE KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ. SALİH DEMİRBİLEK
- Dîvânü Lügati't Türk' teki isimlerle Anadolu ağızlarında ortaklaşan isimler
Common nouns in Dîvânü Lügâti?t Türk and Anatolian accents
GONCA KIZILKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıSakarya ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. ZİKRİ TURAN
- Divanu Lugati't-Türk'teki bitki ve hayvan konuları üzerine bir inceleme
A study about the issues of plants and animals in Divan-i Lügatit-Turk
BERNA KARAARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Halk Bilimi (Folklor)Sakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TÜRKER EROĞLU
- Dîvânu Lugâti't-Türk'teki manzum parçalar üzerine metin dil bilimi incelemesi
Textual linguistics study on the poetic pieces in Dîvânu Lugâti't-Türk
İLKNUR KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AKARTÜRK KARAHAN