Tezhip sanatının uygulanma sahaları
Usage areas of the art of illumination
- Tez No: 748690
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖMER FARUK TAŞKALE
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: El Sanatları, Güzel Sanatlar, Crafts, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Tezhip Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 436
Özet
Tezhip sanatının kullanım sahalarının başında kitaplar gelir. İlk dönemlerde bilgi aktarımı el yazması kitaplar aracılığıyla yapılırdı. Dinî, edebî ve ilmî kitaplar içeriklerine ve önemlerine göre okumayı ve görünüşü daha cazip hale getirmek için bezenmişlerdir. X. yüzyıldan itibaren İslâm kültüründe güzel yazıyla yazılıp bezenmiş kitapların başında Kur'ân- ı Kerîm'ler ve dua kitapları gelir. Kur'ân-ı Kerîm'ler, yazıldıkları dönemlerin tezhip özelliklerine göre özenle tezhiplenip, müzehhep kitap kapları ile koruma altına alınmışlardır. Bu gelenek matbaanın yaygın olarak kullanılmaya başlamasına kadar devam etmiştir. Ferman, berat gibi belgesel niteliği olan eserler de padişahların tuğralarının estetik görünüşü nedeniyle hazırlandıkları dönemlerin tezhip motifleriyle bezenmişlerdir. Asırlar boyunca önemli olayları ve yerleri, tarihte önemli kişileri yansıtan minyatürler, uygun alanları bezenen belgesel niteliği olan önemli eserlerdir. Osmanlı İmparatorluğu'nda matbaanın yoğun olarak kullanılmaya başlanması ile birlikte kitap yazımı işlevini büyük ölçüde kaybetmiştir. Her konuda kitap yazımının matbaa aracılığıyla daha kısa zamanda ve fazla miktarda çoğaltılıp okurlara ulaştırılması el yazması kitap yazımını büyük ölçüde etkilemiştir. Hat sanatkârları sanatlarını daha çok, âyet ve hadisleri, güzel sözleri ve şiirleri ihtiva eden, duvarlara asılacak şekilde tasarlanan levhalar, hilyeler ve kıt'alar yazmak şeklinde icra etmişlerdir. Dolayısıyla tezhip sanatı da bu yönde gelişmiştir. Tezhip sanatı sadece yazı bezemesi ve sanatsal niteliği olan eseler üzerinde icra edilen bir sanat dalı olmayıp aynı zamanda kubur, sandık, giyim eşyaları gibi kullanım eşyalarının bezenmesinde de etkili olmuş bir sanat dalıdır. Değişen beğeni ve ihtiyaçlar doğrultusunda tezhip sanatının uygulama alanlarında gelişmeler olmuştur. Genel olarak yazının bezenmesi olarak kabul edilen tezhip sanatı, günümüzde uygulanabileceği her alan ve malzeme üzerine, farklı disiplinler ve malzemeler ile yazılı veya yazısız olarak çeşitli konular dahilinde karşımıza çıkmaktadır.
Özet (Çeviri)
Books are at the forefront of the usage areas of illumination art. In the early periods, knowledge transfer was done through manuscripts. Religious, literary and scientific books are illuminated according to their content and importance to make reading and appearance more attractive. From the 10th century onwards, the Qur'an and prayer books come first among the books scribed with beautiful hand writing and illuminated in Islamic culture. The Qur'an was meticulously illuminated according to the illumination characteristics of the periods in which they were scribed, and they were taken under protection with illuminated book covers. This tradition continued until the widespread use of the printing press. Documentary works such as ferman and berat were also decorated with illumination motifs of the periods they were prepared due to the aesthetic appearance of the sultan's tughra. Miniatures reflecting important events and places and important people in history for centuries are important works of documentary which appropriate areas are illuminated. With the intensive use of the printing press in the Ottoman Empire, book scribing lost its function to a large extent. The fact that the writing of books on every subject was reproduced in a shorter time and in large quantities by means of the printing press and delivered to the readers greatly affected the scribing of the manuscripts. Calligraphers performed their arts mostly in the form of writing plates, hilyes and stanzas (kıta) containing verses and hadiths, beautiful words and poems, which were designed to be hung on the walls. Therefore, the art of illumination has also developed in this direction. The art of illumination is not only a branch of art that is performed on works on manuscripts, but also is an art branch that has been effective for the decoration of usage items such as pots, chests, and clothing. In line with the changing tastes and needs, there have been developments in the application areas of the art of illumination. The art of illumination, which is generally accepted as the decoration of writing, is encountered in every field and material that it can be applied today, in different disciplines and materials, and in various subjects that have writing or not.
Benzer Tezler
- Tire Necip Paşa Kütüphanesi'nde bulunan elyazması Kur'ân-ı Kerîmler
Illuminated Qur'ans in the Tire Necip Pahsa Library
YEŞİM AKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
El SanatlarıAtatürk ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. OKTAY HATİPOĞLU
- Konya Mevlânâ Müzesi'nde bulunan XIII.-XIV. yüzyıllara ait bazı Kur'an-ı Kerim'lerin tezhip özellikleri
XIII.-XIV. in the Mevlânâ Museum of Konya illumunation manuscript properties of The Quran-i Kerim
HÜMEYRA ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıGazi ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MERAL BÜYÜKYAZICI
- Beyazıt Devlet Kütüphanesi'nde bulunan el yazması Kur'ân-ı Kerîmler
Illuminated Qur'ans in the Beyazit State Library
SERAP AKSU
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
El SanatlarıAtatürk ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. OKTAY HATİPOĞLU
- Ziya Bey Yazma Eserler Kütüphanesinde bulunan tezhipli Kur'an-ı kerimlerin tezhip sanatı yönünden incelenmesi
An investigation of the illuminated Qur'an in the Library of Ziya Bey in terms of the art of illumination
MEHTAP TEMİZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinSivas Cumhuriyet Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ AKSU
- Tezhip sanatının kullanım alanları
Başlık çevirisi yok
FARUK TAŞKALE
Sanatta Yeterlik
Türkçe
1994
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. İLHAMİ TURAN