Şikâri destanında motif ve tipler
Types and motif in the Shikâri epic
- Tez No: 749106
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ADEM YELOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Turkish epics, Shikari Epic, Motifs, Tips
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 436
Özet
Şikâri Destanı, Dede Korkut geleneğinin devamı niteliğinde olup bünyesinde barındırdığı milli değerler ile Türkoloji çalışmalarına katkı sağlamıştır. Türk dilinin yasak olduğu İran ve Güney Azerbaycan Türklerinin yaşadığı coğrafyalarda zengin sözlü geleneğinin korunması ve geliştirilmesi oldukça önem arz eder. Destan tip ve motifler bakımından Türk kültür hazinelerinin başında gelmektedir. Bu destanda nerdeyse Türk dünyasında bulunan bütün tip ve motifleri bir arada bulmamız mümkündür. Bu çalışmamızda İran Azerbaycan Türklerinin şaheseri olarak adlandırılan Şikâri Destanındaki tip ve motifler üzerinde durulmuştur. Türk dünyasının en uzun manzum ve mensur âşık destanı olarak bilinen Şikari Destanı son zamanlarda Türkoloji alanında çeşitli çalışmalarda yerini almıştır. Destanın sesli kayıtları derleyici tarafından Turuz sitesine yüklenmesi Türkoloji çalışmaları açısından önemlidir. Türk Dil Kurumunun“Türk Dünyası Destanlar”projesi kapsamında kitap haline gelen destan 2000'li yıllarda Nabi AZEROĞLU tarafından Tebriz-Karadağ âşıkları ağzından derlenip yazıya aktarılmıştır. İran, Azerbaycan'da Arap ve Latin alfabesinde basılan eser Türkiye'de 2013 yılında TDK tarafından“İran Azerbaycanı Âşık Destanları I”adıyla yayımlanmıştır. Biz bu eserden yola çıkarak destanın içerisinde bulunan tip ve motifler üzerinde durduk. Bu tez çalışmasında motif ve tip yönüyle en zengin destanlarımızdan olan Şikari Destanı kapsamlı bir şekilde ele alınmıştır. Çalışmamızın birinci bölümünde Destan kavramı üzerinde durulmuştur. Destan mefhumu hakkında bilgiler verimiştir. Ardından çalışmamız olan motif ve tipler hakkında bilgiler verilmiştir. Çalışmamızın ikinci bölümünde Şikâri Destanındaki motifler ve tipler tek tek destan içerisinden filtrelenip seçilerek belli yöntemler çerçevesinde ele alınmıştır. Stith Thompson başta olmak üzere pek çok araştırmacı tarafından ele alınan incelemeler gözden geçirilmiştir. Çalışma özellikle Stith Thompson'un 'Motif Index of Folk Literature'' adlı eserindeki metodlara uygun olarak hazırlanmıştır. Motifler ve tipler ayırt edilerek başlıklar halinde sıralanmıştır. Şikâri Destanında yer alan motifler ile Thompson'un Motif Index of Folk Literature isimli çalışmasındaki aynı var olan motifler belirlenerek taramadaki numaralarıyla belirtilmiştir. Tip ve motif çalışmasında Stith Thompson'un Motif İndeks'i göz önünde bulundurulmuştur. Aynı zamanda çalışmamızda Şikâri Destanı'ndaki bulunan tip ve motiflerin çağrıştırdıkları sembol, ifade ve anlamları açıklamak adına çeşitli kaynaklardan yararlanılarak irdelenmiştir. Çalışmamızın sonuç bölümünde elde edilen bulgularla Şikâri Destanı'nın Azerbaycan Türkleri ve Türk dünyasındaki önemi üzerinde durulmuştur. Böylece zengin bir külliyata sahip olan destanın içerisinde barındığı tip ve motiflerin önemi bir kez daha vurgulanmış oldu.
Özet (Çeviri)
The Epic of Shikari is the continuation of the tradition of Dede Korkut and has contributed to the study of Turkology with the national values it contains. In the regions where the Turkic language is forbidden and where the Iranian and South Azerbaijani Turks live, it is very important to protect and develop the rich oral tradition. In terms of epic types and motifs, it is one of the leading Turkish cultural treasures. In this epic, it is possible to find together almost all the types and motifs found in the Turkic world. In this study, the types and motifs in the Shikari Epic, which is called the masterpiece of the Iranian Azerbaijani Turks, were emphasized. The Epic of Shikari, known as the longest verse and mensur lover epic of the Turkic world, has recently taken its place in various studies in the field of Turkology. The uploading of audio recordings of the epic to the Turuz site by the compiler is important for Turkology studies. The epic, which became a book within the scope of the“Turkic World Epics”project of the Turkish Language Association, was compiled and written down by Nabi AZEROĞLU in the 2000s from the mouth of Tabriz-Karadag lovers. The work, which was published in the Arabic and Latin alphabets in Iran, Azerbaijan, was published in Turkey in 2013 by TDK under the name of“Iranian Azerbaijan Ashiq Epstanları I”. Based on this work, we focused on the types and motifs in the saga. In this thesis study, the Epic of Shikari, which is one of our richest epics in terms of motif and type, is discussed comprehensively. In the first part of our study, the concept of Epic is emphasized. He gave information about the notion of the epic. Then, information about the motifs and types that we study was given. In the second part of our study, the motifs and types in the Shikari Epic were filtered and selected from the epic one by one and discussed within the framework of certain methods. The reviews, which were handled by many researchers, especially Stith Thompson, were reviewed. The study was prepared in accordance with the methods in Stith Thompson's 'Motif Index of Folk Literature' . Motifs and types are distinguished and arranged in headings. The motifs in the Shikari Epic and the motifs in Thompson's Motif Index of Folk Literature are identified and indicated by their numbers in the scan. In the study of type and motif, Stith Thompson's Motif Index was considered. At the same time, in our study, various sources were examined in order to explain the symbols, expressions and meanings evoked by the types and motifs found in the Shikari Epic. With the findings obtained in the conclusion section of our study, the importance of the Shikari Epic in the Azerbaijani Turks and the Turkic world was emphasized. The importance of the types and motifs contained in the epic, which has a rich corpus, was once again emphasized.
Benzer Tezler
- Tebriz aşıklık geleneğinde destan söyleme
Telling story in ashiq tradition in Tabriz
NABİ KOBOTARİAN
Doktora
Türkçe
2015
Halk Bilimi (Folklor)Çukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERMAN ARTUN
- Tebriz âşıklık geleneği ve âşık edebiyatı
Tebriz ashig tradition and ashig literature
NABİ KOBOTARİAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERMAN ARTUN
- Barut ve Tabya: Rönesans mimarisi bağlamında Fatih Sultan Mehmed kaleleri
Başlık çevirisi yok
H. BURCU ÖZGÜVEN
- Eskişehir Tepebaşı ilçesi Cumhuriyet (Sekiören) mahallesi'nde bulunan sakarı dokumaları
Sakari weavings in Eskişehir Tepebaşı district, Cumhuriyet (Sekiören) neighborhood
MELTEM TUNÇER
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
El SanatlarıEskişehir Teknik ÜniversitesiEndüstriyel Sanatlar Ana Bilim Dalı
PROF. YÜKSEL ŞAHİN