Dijital etik: Değer temelli bir model önerisi
Digital ethics: A value- based model proposal
- Tez No: 751050
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ŞEVKİ IŞIKLI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Gazetecilik, İletişim Bilimleri, Philosophy, Journalism, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gazetecilik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bilişim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 261
Özet
Bu çalışmada etik, dijitalleşme kavramı çerçevesinde değerlendirilmektedir. Bunun için öncelikle dijitalleşme kavramının teknik ve toplumsal yönleri irdelenmekte ve dijitalleşmenin göstergeleri ele alınmaktadır. Bilişim teknolojilerindeki ilerlemenin bir dönüşüme yol açtığı ve bu dönüşümün en çok dijital iletişim, siber uzay ve yapay zekâ-akıllı sistemler üzerinden gerçekleştiği anlaşılmaktadır. Ortaya çıkan bu dönüşüm bir taraftan da toplumsal dönüşümü oluşturmakta ve dijital toplumun ortaya çıkmasına kaynaklık etmektedir. Günümüz toplumunu ifade etmek için kullanılacak yeni kavramlardan biri dijital toplum olacaktır. Dijital toplumun geleceğinde ise bir toplum tasavvuru olarak toplum 5.0, metaverse, transhümanizm, tekillik ve hesaplamalı düşünce-davranış bulunmaktadır. Dijitalleşmenin ortaya çıkardığı toplumsal yapılar gündelik hayat ilişkilerinde birçok sorunu da beraberinde getirmektedir. Bu sorunların dijital iletişimde dezenformasyon, siber uzayda güvenlik, yapay zekâ-akıllı sistemlerde ise insan müdahalesinin etkisizliği gibi ortaya çıkması etik düşünce içerisinde doğru eylemin ne olması gerektiği probleminin sorulmasına neden olmaktadır. Etik düşünce içinde bulunan teorik ve uygulamalı yaklaşımlardan dijitalleşme için uygulamalı bir etik alanın eksikliği çalışmanın sorunsalını oluşturmaktadır. Dijital etik olarak önerilen uygulamalı etik yaklaşımın etkinlik alanı olarak dijital iletişim, siber uzay ve yapay zekâ- akıllı sistemler olduğu ve kapsamının ise tasarım, kullanım ve toplumsal etki alanlarında olduğu anlaşılmaktadır. Bu etik yaklaşımın bir değer-tutum-davranış sürecine dönüşmesi amaçlanmakta ve dijitalleşmenin değerleri belirlenmeye çalışılmaktadır. Dijitalleşmenin değerlerini belirlemek ve dijitalleşme ile birlikte karşılaşılan sorunların neden kaynaklandığını belirleyebilecek bir model ortaya koymak bu çalışmanın temel önerisidir. Literatürde bulunan yirmi dört dijital değer beş ana değer altında birleştirilerek bir model ortaya konmaktadır. Beş ana değer ise faydalılık, zararsızlık, özerklik, adalet ve açıklık olarak belirlenmiştir. Dijital etik modelin etkin bir model olup olamadığı ise yirmi örnek olay üzerinden yapılan analiz sayesinde değerlendirilmiş ve etkinliği ortaya konulmuştur. İnceleme sonucunda en çok zararsızlık değerinin ihlale uğradığı daha sonra ise faydalılık değerinin geldiği anlaşılmaktadır. En az ihlale uğrayan değerin ise açıklık olduğu anlaşılmaktadır.
Özet (Çeviri)
In this study, ethics is evaluated within the framework of the concept of digitalization. For this, first of all, the technical and social aspects of the concept of digitalization are examined and the indicators of digitalization are discussed. It is understood that the progress in information technologies has led to a transformation and this transformation is mostly realized through digital communication, cyberspace, and artificial intelligence-smart systems. This transformation, on the one hand, creates social transformation and is the source of the emergence of a digital society. One of the new concepts to be used to define today's society will be digital society. In the future of the digital society, there are society 5.0, metaverse, transhumanism, singularity, and computational thought-behavior as a social vision. The social structures created by digitalization bring along many problems in daily relations. The emergence of these problems, such as disinformation in digital communication, security in cyberspace, and the ineffectiveness of human intervention in artificial intelligence-smart systems, raises the question of what the right action should be in ethical thinking. The lack of an applied ethical field for digitalization, which is one of the theoretical and applied approaches in ethical thinking, constitutes the problematic of the study. The field of activity of the applied ethical approach proposed as digital ethics is digital communication, cyberspace, and artificial intelligence-smart systems. Its scope is design, usage, and social impact. It is aimed to transform this ethical approach into a value-attitude-behavior process and the values of digitalization are tried to be determined. Determining the values of digitalization and putting forward a model that can identify the causes of the problems encountered with digitalization are the main suggestions of this study. Twenty-four digital values in the literature are combined under five main values and a model is presented. The five core values are beneficence, non-maleficence, autonomy, justice, and explicability. Whether the digital ethical model is effective has been evaluated through the analysis made on twenty case studies and its effectiveness is demonstrated. As a result of the study, it is understood that the non-maleficence value is violated the most, followed by the beneficence value. It is understood that the least violated value is explicability.
Benzer Tezler
- Mimarlıkta çok boyutluluğun bütünlük içerisinde ele alınmasını sağlama amaçlı bir bilişim yönetim sistemi
An Architecture information management system for consideration of multi-dimensionality within wholeness
YÜKSEL DEMİR
- Empowering Muslim women through sharia-compliant finance: The mahr bank model for ethical wealth creation
Şeriata uygun finans yoluyla Müslüman kadınları güçlendirmek: Etik servet oluşumu için mahr bank modeli
MOHAMMED NAFA'A
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
BankacılıkMarmara Üniversitesiİktisat (İngilizce) Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ARİF ORÇUN SÖYLEMEZ
- Gemi adamlarının işe alım süreci için ölçme değerlendirme sisteminin geliştirilmesi
Developing a measurement and evaluation system for seafarers' recruitment process
İPEK GÖLBOL PEKDAŞ
Doktora
Türkçe
2025
Denizcilikİstanbul Teknik ÜniversitesiDeniz Ulaştırma Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZCAN ARSLAN
- Value-based urban data governance: The strategic role of urban observatories
Değer-temelli kentsel veri yönetişimi: Kentsel gözlemevlerinin stratejik rolü
EDA GÖRÜN
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Şehircilik ve Bölge PlanlamaYıldız Teknik ÜniversitesiUygulamalı Kent Bilimi ve Kentsel İnovasyon Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERHAN KURTARIR
- 2005, 2023 ve 2024 Maarif Modeli hayat bilgisi programlarının öğretmen görüşlerine dayalı olarak karşılaştırmalı analizi
A comparative analysis of the 2005, 2023, and the 2024 Maarif Model life sciences curricula based on teacher opinions
MELİKE SEVİNÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimKocaeli ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMET ŞAHİN