11.-14. yy. kı̇lı̇kya savunma yapılarının koruma sorunları

Conservation problems regardingthe 11th-14th century cilicia defense structures

PDF İndir

Tez No: 752903
Yazar: DERYA SÖKMEN KÖK
Danışmanlar: PROF. DR. YEGAN KAHYA SAYAR
Tez Türü: Doktora
Konular: Mimarlık, Architecture
Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
Yıl: 2022
Dil: Türkçe
Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
Bilim Dalı: Restorasyon Bilim Dalı
Sayfa Sayısı: 323

Özet

Kilikya, kuzeyinde Torosların güneyinde Akdeniz'in coğrafi olarak sınırlarını çizdiği, doğu-batı aksında İskenderun Körfezi ile Alanya arasında kalan, yaşam ve tarım ürünleri için uygun iklime, madencilik, ormancılık, dokumacılık gibi ekonomik getirisi yüksek faaliyetlere sahip bir bölgedir. Anadolu'yu Akdeniz'e ve Mezopotamya'ya bağlayan yollar üzerinde olan konumu stratejik önemini arttırmaktadır. Ayrıca, denize paralel olan Toroslar Anadolu platosu ile arada doğal savunma oluştur ve bu hat üzerinde az sayıdaki geçitlerden bölgeye ulaşımın sağlanması ile kontrol edilebilirliği, hakimiyeti kolay bir bölgedir. Güvenliğin ve ekonomik zenginliğin sağlanabilmesinde sunduğu imkanlar ile yerleşimler için son derece avantajlı olan bölgenin sahip olduğu bu ayırt edici özellikler tarih boyunca Kilikya'nın çok sayıda hakimiyet mücadelesine ev sahipliği yapmasına neden olmuştur. Sahip olunan topraklarda hakimiyetin devamlılığını sağlama veya hakimiyet elde etme isteği ile 'savunma ve saldırı' tarih boyunca gündemde olmuştur. Çalışmada konu alınan 11-14.yüzyıl aralığı savunma yapılarının sayısı, bölgedeki dağılımı ve mimarileri ile savunmanın bölgede son derece önemli olduğu bir dönem olarak ön plana çıkmaktadır. Nitekim, çalışma kapsamında bu döneme ait 90 yapı tespit edilmiştir. Savunmanın antik dönemlerden itibaren ihtiyaç olması, başlangıçta sivil yerleşimlerin saldırılar karşısında güçlendirilmesine, daha sonra ise savunmanın kendine has çözümleri ile sivil yapılardan ayrılan bir mimarinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Yüzyıllar içinde doğal veriler, stratejik noktalar, yapım süresi, mali kaynaklar gibi çeşitli değişkenler ile birlikte savunmaya olan katkılarının deneyimlenmesiyle bazı biçimsel ve yapısal özellikler yüzyıllar boyunca tüm bölgede geliştirilerek kullanılırken, bir kısmının kullanımı son derece seyrekleşmiş veya terk edilmiştir. Bu nedenle, bölgenin coğrafyası, tarihi, stratejik noktaları öncelikle tanımlanmıştır. Ayrıca, çalışma kapsamında ele alınan yapıların mimari özelliklerini geniş bir bakış açısı ile değerlendirebilmek için eski çağdan itibaren çeşitli dönemlere ait tarih katmanları tespit edilmiş savunma yapıları da incelenmiştir. 11-14.yy.'da tüm Anadolu'da olduğu gibi Kilikya'da da savaşların yoğunlaşması ve hakimiyet sağlamanın, savunma yapıları ve idari merkezlerin ele geçirilmesi ile bağlantılı olması, savunma yapılarına olan ihtiyacı arttırmıştır. Bölgenin önemli merkezlerinin (idari, üretim, ticari), haç, askeri veya ticari amaçlarla kullanılan geçitlerin, yolların, yerleşimlerin, tarım alanlarının güvenliği için mevcut yapılar güçlendirilmiş veya yenileri inşa edilmiştir. Ayrıca, birbirlerinin menzil alanı ile kesişim noktaları oluşturarak kontrol edilen sınırın genişlemesine imkân verecek şekilde konumlandırılmışlardır. Yüzyıllar içinde bölgedeki siyasi ve ekonomik gelişmelere bağlı olarak sayıları çoğalırken bir araya geldiklerinde günümüz siluetinde de takip edebildiğimiz yoğun bir savunma sistemi oluşmuştur. Bu sistemin bölge haritası çıkarıldığında, yapıların bölgedeki yerleşiminin detaylı olarak incelenmesi ile homojen bir dağılımın olmadığı, belirli yol, akarsu ve yerleşimlerde yoğunlaşıldığı, buna karşı bazı alanların savunma yapısı ile desteklenmediği görülmüştür. Yapıların bölge içindeki konumlarında olduğu gibi mimari biçimleri de stratejik bir yaklaşımın sonucunda meydana gelmiştir. Dolayısı ile bölge içinde savunulması gereken stratejik noktanın belirlenmesinin ardından yapının inşa edileceği yerleşim yerinin kararı son derece önemlidir. Çalışmada bu nedenle yapıların yerleşim alanı yerinde incelenerek, yüzey şekli ve sahip olduğu çevre elemanları gözlenmiş, buna göre akarsu, ticari yollar, yerleşim yerleri ve stratejik noktaların yapının yerleşim kararlarındaki etkisi araştırılmıştır. Savunma mimarisinin temel elemanları olan beden duvarı, burç ve girişlerin yerleşim planındaki konumu savunma stratejisi için son derce kritiktir. Yapılar peyzaj verileri (bulunduğu arazinin biçimi, akarsular, zemin yapısı vb.), finansal güç (merkezi veya feodal yönetimin katkısı), işin bitim süresi (saldırılar devam ederken hasar gören yerin acilen tamamlanması veya gelecek saldırılar için önlem olarak inşa edilmesi), dönemin askeri ve inşa tekniği, kültür etkisi gibi çok sayıda parametrenin farklı kombinasyonlarla bir araya gelmesi ile inşa edilmiştir. Bu değişkenler, yapıların birbirinden farklı olmasına neden olmakla birlikte bölgesel bir savunma stratejisinin parçaları olarak her yapı için uygulanan kararlarda ve etkili değişkenlerdeki ortaklıkların artması ile benzerliklerin de oluşmasına neden olmuşlardır. Buna yönelik tespitler için burç, beden duvarı, giriş, sivil kütleler olan sarnıç ve şapeller mimari yönden incelenmiş, böylece 11-14.yy. Kilikya savunma yapılarının mimari özellikleri tanımlanmıştır. Çalışma konusunun bölgeselden, yerleşim alanına ve yapısal elemanlara doğru farklı ölçeklerde ele alınması ile yapıların sahip olduğu koruma değerleri tanımlanabilmiştir. İşlevden kaynaklanan ortaklıklar nedeniyle savunma yapılarının sahip olduğu değerler ile çakışma gösterdiği tanımlamalar kaçınılmaz olarak mevcuttur. Ancak, çalışma konusunun farklı bölgelerdeki yapılardan tamamen veya kısmen farklılaşan değerlerinin olduğu tespit edilmiştir. Bu, koruma sorunlarının doğru tespitine imkân verirken korunması gereken değerler olarak çözüm önerilerini de yönlendirecek olması nedeniyle önemlidir. İşlevlerinin sona ermesi ile terk edilen ya da özgün işlevinde kullanılmayan yapılar bozulma sürecine girmiştir. Bu sürecin çalışmaya konu olan her yapı için aynı seyretmediği alan çalışmaları sonunda tespit edilmiştir. Sorunların nedenleri tanımlanmadan önce koruma durumları değerlendirilmiştir. Yapıların bölge içindeki konumu, yerleşim kararları ve mimari özelliklerinin mevcut durumları üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Yapıların kentsel, kırsal, izole alanlarda yer almaları, tarım, orman veya kıyı ile ilişkileri, erişilebilirlik ve görünürlüğün ve yapısal özelliklerin yapıların bozulma durumları ile ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Koruma sorunlarının arka planı ise bu tespitler ışığında, Kilikya savunma yapıları özelinde aynı parametreler üzerinden ele alınmıştır. Tüm kültür varlıklarında etkisinden söz edilebilecek doğal nedenler, yapıların bölge içindeki konumu, çevre verileri ve yapısal özellikleri ile ilişki kurularak değerlendirilmiştir. Alan çalışmalarında elde edilen birikimin yanında yasal ve yönetsel sorunların tespit edilebilmesi için ilgili kurumlarda tüm yapılar için arşiv araştırılması yapılmıştır. Elde edilen tüm veriler her yapı için bölgesel ve yapıların yakın çevresi ile ilişkilendirilmiştir. Böylece, farklı boyutları ile yapıların koruma durumlarının arka planı çözümlenirken, korumaya sorun teşkil eden noktalar alana özel olarak saptanmıştır. İçinde bulunduğumuz yüzyılın henüz ilk çeyreği tamamlanmamışken Türkiye'de geçmişle kıyaslandığında hiç olmadığı kadar savunma yapısı koruma çalışmasına alınmış ve alınmaya devam edilmektedir. Bu ilginin artması yüzyıllardır doğanın ve insanın tahribi karşısında 'savunmasız' kalan yapılar için olumlu bir süreç olarak değerlendirmek mümkündür. Ancak, çalışma kapsamında, onarım gören yapıların onarım sonrası durumları ve koruma çalışmalarındaki süreç incelendiğinde, her yapı bağlamsal olarak ilişkide olduğu çevresinden ve sistemin geri kalan yapılarından bağımsız olarak ele alınmıştır. Nitekim, çalışmada tanımlanan Kilikya savunma yapılarının koruma değerlerinin tanımlanmamış olduğu görülmektedir. Bu değerlerin korunması için önerilecek koruma çalışmalarının, eksik veya yanlış koruma yaklaşımları ile tespit, tescil, belgeleme, planlama, projelendirme ve uygulama süreçlerinde belirlenen sorunların gölgesinde ilerlemesi Kilikya savunma sisteminin özgünlüğü ve bütünlüğü için önemli bir risk oluşturmaktadır. Her yapının günümüze ulaşan bu bütünlüğün parçası olması ve birinin kaybının bu bütünselliği olumsuz yönde etkileyeceği nedeniyle sorunların çözümü önem ve aciliyet içermektedir. Çalışmada bu bakış açısı ile, sistemi oluşturan her yapının ve dolayısı ile sistemin korunabilmesi için önerilerde bulunulmuştur. Merkezi yönetimin koruma yaklaşımından uygulamaya giden koruma sürecinin bütün adımları için savunma yapılarına yönelik öneriler sunulmuştur. Ayırt edici özellik olarak tanımlayabileceğimiz yüzyıllardır ayakta kalmayı başarmış olan savunma sisteminin sürekliliği için ise bölgeye özgü bütüncül bir koruma yaklaşımı geliştirilmiş, ortak sorunlar ve temalar üzerinden yönetim alanları oluşturulmuştur.

Özet (Çeviri)

The region Cilicia is geographically bordered by the Mediterranean Sea in the south and the Taurus Mountains in the North. It extends between the Iskenderun Bay and Alanya on the east-west axis, with a suitable climate for life and agricultural products, and activities with high economic returns such as mining, forestry and weaving. Cilicia's location on the routes that connect Anatolia to the Mediterranean and Mesopotamia enhances the strategic importance of the region. Besides, being parallel to the sea, the Taurus Mountains constitute a natural defense between the Anatolian plateau, thus it is easy to control and dominate the region as it provides access through few passages on this line. Such distinctive features of the region, which is highly advantageous for settlements with security and economic wealth provided, have caused Cilicia to host many struggles for domination throughout history. 'Defense and attack' concept has always been on the agenda with the desire to maintain or gain dominance in the lands owned. The research topic of this study, defense structures between the 11th and 14th centuries are remarkable in terms of the number of these structures, their distribution in the region and their architecture along with the historical period when the defense was extremely important in the region. This research identified 90 structures belonging to this period. The need for defense since ancient times initially led to the strengthening of civilian settlements against attacks, and then to the emergence of an architecture that differs from civilian structures with its unique solutions for defense. Some of the formal and structural features have been developed and used in the whole region for centuries, while others have been extremely rare or abandoned, with various variables such as natural data, strategic points, construction time, financial resources, and their contributions to defense. Therefore, the geography, history and strategic points of the region were primarily defined. In addition, in order to evaluate the architectural features of the structures covered in the study from a broad perspective, historical layers belonging to various periods from the ancient times were determined and defense structures were also examined. The need for defense structures increased in the 11th and14th centuries due to the intensification of wars in Cilicia, as in all Anatolia, and the fact that domination was associated with the seizure of defense structures and administrative centers. Existing structures were strengthened or new ones were built for the security of important centers of the region (administrative, manufacturing, commercial), pilgrimage, military or commercial passages, roads, settlements, agricultural areas. Furthermore, they were positioned to ensure the controlled border to expand by creating intersections with each other's range area. Their numbers increased over the centuries depending on the political and economic developments in the region, when they came together, an intense defense system, the traces of what can be followed even today,was formed. According to the regional map of this system, upon detailed examination of the settlement of the structures in the region, it can be seen that there was no homogeneous distribution, instead it was concentrated on certain roads, streams and settlements, and some areas were not even supported by a defensive structure. The architectural forms of the buildings, as well as their locations in the region, emerged out of a strategic approach. In this sense, the decision of where to build the settlement is of key importance following the detection of the strategic point to be protected. Therefore, this study examined the settlement area of the buildings, the surface shape and the environmental elements, and accordingly investigated the effects of rivers, commercial roads, settlements and strategic points on the settlement decisions. The position of main outer wall, bastions and entrances, the main elements of defense architecture, are critical for the defense strategy. These structures were built through various combinations of many parameters such as landscape data (form of the land, rivers, ground structure, etc.), financial strength (contribution of central or feudal administration), time to finish the work (immediate completion of the damaged area while the attacks continue or construction as a precaution for future attacks), military and construction technique of the period, and cultural influence. Although these variables cause different structure forms r, they also cause similarities with the increase of commonality in the decisions applied for each structure and effective variables as parts of a regional defense strategy. Therefore, bastions, main outer walls, entrances, civil masses such as cisterns and chapels were examined in terms of architecture. The architectural features of the Cilician defense structures were described in this sense. By considering the study subject at different scales from the regional to the residential area and the structural elements, the protection values of the buildings were defined. There are inevitably definitions that conflict with the values of defense structures due to the commonalities arising from the function. However, it was determined that there are completely or partially different values of the structures in the region. This is important as it ensures the accurate identification of conservation problems, while also guiding solution proposals as values that need to be protected. The structures that were abandoned or not used in their original functions enter the process of deterioration. The field studies identified that this process is not the same for every building within the scope of this study. Before the causes of the problems were identified, their conservation status was evaluated. The effects of the location of the buildings in the region, the settlement decisions and architectural features on the current status of the buildings were investigated. It was determined that the buildings were located in urban, rural, isolated areas, their relations with agriculture, forest or the coast, accessibility and visibility and structural features were related to the deterioration of the structures. The background of the conservation problems was discussed in the light of these findings, with the same parameters in specific to the Cilician defense structures. Natural causes, which have impacts on all cultural properties, were evaluated by establishing a relationship with the location of the buildings in the region, environmental data and structural features. In addition to the knowledge gained in the field studies, archive research was carried out for all structures in the relevant institutions in order to determine the legal and administrative problems. All the data obtained were associated with the regional and close environment of the buildings for each building. Thus, while analyzing the background of the conservation status of the structures with their different dimensions, the problematic points for the conservation were determined specifically for the region. In this young century, unprecedented number of defense structures in Turkey have been and are still being taken into conservation work. This increasing interest can be seen as a positive process for structures that have been 'vulnerable' to the destruction of nature and humans for centuries. On the other hand, within the scope of the study, when the post-repair conditions of the buildings and the process in the conservation work were examined, each building was dealt with contextually independent of its environment and the rest of the system. It was identified that the protection values of the Cilician defense structures described in the study were not defined. The progress of the conservation works to be proposed for the conservation of these values accompanied with the problems identified in the detection, registration, documentation, planning, project design and implementation processes with incomplete or wrong protection approaches poses a significant risk for the originality and integrity of the Cilician defense system. As every building is a part of this integrity that still stands tall today and the loss of one building will adversely affect this integrity, the solution of the problems necessitates importance and urgency. From this point of view, this study offers some suggestions for the conservation of every structure that makes up the system, and thus of the system itself. Suggestions for defense structures are put forth for all steps of the conservation process from the central government's protection approach to implementation. For the continuity of the defense system, which has been surviving for centuries as a distinctive feature, a holistic protection approach has been developed in specific to the region, and management areas have been formed regarding the common problems and themes.

Benzer Tezler

Tez No
98681
Geç Antik Dönem sonrasında ve Ortaçağda (M.S.4.-14. yy.) Andriake kenti
The Town of Adriace (Lycia) after the Late Antique Period to the Medieval Period (4 th cent. AD-14 th cent. AD)
VAHİT MACİT TEKİNALP
Doktora
Türkçe
2000
Sanat Tarihi Hacettepe Üniversitesi
Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YILDIZ ÖTKÜKEN
Tez No
546810
Akkoyunlu-Türkmen Yakub Bey albümlerindeki Kalem-i Siyahî resimlerinde Çin etkisi
The chinese influence on The Qalam-siyâhi paintings of Aqqoyunlu-Turkmen Yakub Bey albums
CHUANYI LEI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Güzel Sanatlar Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi
Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. MEHMET HÜSREV SUBAŞI
Tez No
530405
A comparative study on the place of coding education in secondary school curriculum and textbooks of Turkey, the UK and Russia
Türkiye, İngiltere ve Rusya ortaokul müfredat ve ders kitaplarında kodlama eğitimi konusunun yeri üzerine karşılaştırmalı bir çalışma
ÖZDEMİR TİFLİS
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Eğitim ve Öğretim Bursa Uludağ Üniversitesi
İlköğretim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BAHTİYAR BAYRAKTAR
DR. ÖĞR. ÜYESİ MENEKŞE SEDEN TAPAN BROUTIN
Tez No
345737
Buddhist çevre eski Uygur Türkçesi metinlerinde asli söz varlığı incelemesi
The Buddhist environment of the old Uighur Turkish texts of the original promise of the presence of the review
DİDEM YÜNCÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Dilbilim Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. CEVDET ERALP ALIŞIK
Tez No
39613
Hücresel yapay sinir ağları için iki öğrenme algoritması ve görüntü işleme uygulamaları
Two learning algorithms for cellular neural networks and their image processing applications
SİNAN KARAMAHMUT
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Elektrik ve Elektronik Mühendisliği İstanbul Teknik Üniversitesi
DOÇ.DR. CÜNEYT GÜZELİŞ

Geri Dön