Türkçede öznelliğin biçimbirimsel kodlanışı ve yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde öznelliğin yeri
The coding of subjectivity in Turkish and the importance of subjectivity in teaching Turkish as a foreign language
- Tez No: 753147
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE KIRAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 484
Özet
Çalışmanın temel amacı bireyin dilde kendini ortaya koyduğu, var olduğu alan olarak öznelliğin incelenmesidir. Bu çalışmada öncelikle öznelliğin dilde nasıl işaretlendiği ve öznelliğin katmanları kuramsal olarak tartışılarak belirlenmiştir. Öznelliğin üç katmanda dilde var olduğu saptanarak bu katmanların ulamları ve birbirileriyle ilişkileri incelenmiştir. Öznelliğin tutumsallıkla ilgili olduğu kabul edilerek tutumsallık üst ulamı ve bu ulama bağlı kiplik türleri, tutumsallık göstericileri belirlenmiştir. Bu göstericiler arasında en belirgin tutumsallık işaretleyicisi olan biçimbirimler seçilerek meta sentez yöntemiyle incelenmiştir. Konuşucuların önermeye ilişkin kesinlik ve önermedeki kanıta ilişkin güvenlerini derecelendirebildiği yaklaşımı temel alınarak öznelliğin de derecelendirilebileceği varsayılmıştır. Öncelikle Türkçede kiplik ve öznellik işaretleyen biçimbirimlerin ulamları çeşitli deneme, mektup, gezi yazısı, vb. türlerindeki eserlerden derlenen örnekler üzerinden söylem çözümlemesi ile saptanmıştır. Biçimbirimlerin işaretlediği ulamların öznellik ile ilişkileri, hangi kiplik türlerini işaretledikleri ve öznellik dereceleri belirlenmiştir. Öznellik derecelendirmeleri bu çalışma kapsamında geliştirilen derecelendirme ölçütü çerçevesinde her bir biçimbirim için şekiller üzerinden gösterilmiştir. Biçimbirimler dil öğretiminde dilbilgisi öğretimi ile ilişkili olduğu için dil öğretiminde ve yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde dilbilgisi öğretiminin önemi tartışılmıştır. Dilbilgisi öğretimi çerçevesinde yabancı dil olarak Türkçe öğretimi kaynaklarında biçimbirimlerin öğretildiği bağlamlar, bu biçimbirimlere ilişkin tanımlamalar ve açıklamalar incelenerek eleştiriler ve değerlendirilmeler yapılmıştır. Her bir biçimbirimin işaretlediği ulamların hangi düzeylerde ve nasıl öğretilmesi gerektiğine ilişkin önerilerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
The study's main purpose is to examine subjectivity as the field in which the individual manifests himself via language. First, subjectivity's marking mechanisms in language and its layers are theoretically defined, identified and discussed. It was determined that subjectivity exists in language in three layers. Accordingly, the relations of these layers with their domains and each other were examined. Since subjectivity is related to the superordinate attitudinal domain, and the types of modes connected to it and its markers were identified. Among these deictics, the morphemes, the most prominent markers of attitudinality were selected and examined using the metasyntheses method. Based on the approach that speakers can indicate the degree of their confidence in the certainty of the proposition and the quality of the evidence in the proposition, it is assumed that subjectivity can also be graded. In this framework, the morphemes to be closely examined were selected by the respective mark modality and subjectivity in Turkish. The domains of these morphemes were determined by discourse analysis through examples compiled from works in various types of essays, letters, and travel writings. The relations of these domains were identified to be marked by the morphemes via subjectivity. The types of modes they marked and the degree of subjectivity were determined. Subjectivity degrees are shown through schemas for each morpheme within the framework of the rating criterion developed within the scope of this study. Since the morphemes are related to the teaching of grammar in language teaching, the importance of grammar teaching in language teaching and in teaching Turkish as a foreign language were discussed. Within the framework of grammar teaching, and the contexts in which the formalities are taught, the definitions and explanations related to these morphemes in the books of teaching Turkish as a foreign language were examined critically. Suggestions were made on how and on which level the domains marked by each morpheme should be taught.
Benzer Tezler
- Improving self-attention based transformer performance for morphologically rich languages
Morfolojik açıdan zengin diller için öz dikkat tabanlı dönüştürücü performansının iyileştirilmesi
YİĞİT BEKİR KAYA
Doktora
İngilizce
2024
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET CÜNEYD TANTUĞ
- Morphological processing of inflection and derivation in L1 and L2 Turkish
D1 ve D2 Türkçede çekimlenmiş ve türetilmiş yapıların biçimbirimsel işlemlenmesi
REFİKA ÇİMEN
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Dilbilimİstanbul Aydın Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FİLİZ ÇELE
- Genitive case in Turkish
Türkçede tamlayan durumu
ASLI KUZGUN
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
DilbilimBoğaziçi ÜniversitesiDilbilim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÜMİT ATLAMAZ
- A split model for category specification: Lexical categories in Turkish
Ayrık bir ulam belirleme model: Türkçe'de sözlüksel ulamlar
DİLEK UYGUN
- Derin öğrenme yöntemleri ile Türkçede bağlılık ayrıştırma
Dependency parsing with deep learning methods in Turkish
MÜCAHİT ALTINTAŞ
Doktora
Türkçe
2023
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET CÜNEYD TANTUĞ