Geri Dön

Çalışan iyi oluşunun iş talepleri ve kaynakları modeli ile araştırılması

Investigation of employee well-being by job demands and resources model

PDF İndir

  1. Tez No: 753552
  2. Yazar: SERDAR ÖZBAYRAK
  3. Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE CİNGÖZ
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: İşletme, Business Administration
  6. Anahtar Kelimeler: İş Talepleri, İş Kaynakları, Çalışan İyi Oluşu, Bireysel Kaynaklar, Bireysel Talepler, Job demands, Job Resources, Employee Well-Being, Personal Demands, Personal Resources
  7. Yıl: 2022
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Erciyes Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 311

Özet

Çalışan iyi oluşu sağlık, mutluluk, tatmin duyma, amaç duygusu veya bütünlük gibi birçok farklı boyuta sahip olabilen genel iyi oluşun, çalışma yaşam alanı içinde yer alan bir parçasıdır. Örgütler, çalışan iyi oluşunu geliştirerek çalışanların daha üretken olmalarını sağlayabilirler. Bu kapsamda bu tez çalışmasının amacı öncelikle çalışan iyi oluşunu teorik olarak açıklayarak, çalışan iyi oluşunun iş özellikleri bağlamında öncülleri olan iş kaynakları ve iş taleplerinden ve bireysel özellikler bağlamında öncülleri olan bireysel kaynaklar ve bireysel taleplerden etkilenme biçimlerini ortaya koymak ve bu öncüllerin çalışan iyi oluşu ile ilişkilerinde ve karşılıklı etkileşimlerindeki olası aracı ve düzenleyici rollerini tespit etmektir. Bu tezin araştırma çalışmasında,“İş Talepleri ve İş Kaynakları Modeli”(IT-K) (Job Demands-Resources Model; Demerouti, Bakker, Nachreiner & Schaufeli, 2001) kavramsal çerçeve olarak kullanılmıştır. Bu çalışmada IT-K modeline bireysel talepler de dahil edilerek IT-K modelinin kapsamı genişletilmiş ve çalışan iyi oluşunun öncülleri arasında yeni ilişkiler önerilerek literatüre katkılar sunulmuştur. Modelde yer alan önermeleri test edebilmek için Türkiye genelinde Telekomünikasyon sektöründe faaliyet gösteren bir şirketin beyaz ve mavi yaka çalışanları üzerinde anket çalışması (N=434) yapılmıştır. Tez araştırmasında iş talepleri ve iş kaynaklarının tükenmişlik ve işe adanma üzerindeki etkilerine ilişkin yapılan analizlerde, iş taleplerinin tükenmişlik ile pozitif ilişkili işe adanma ile negatif ilişkili olduğu, iş kaynakların tükenmişlik ile negatif ilişkili, işe adanma ile pozitif ilişkili olduğu bulunmuştur. İş kaynaklarının iş talepleri ve tükenmişlik arasındaki pozitif ilişkiyi azaltıcı yönde düzenleyeceğine dair ileri sürülen tamponlama hipotezine destek bulunmuştur. İş taleplerinin, iş kaynakları ve işe adanma arasındaki pozitif ilişkiyi kuvvetlendireceğine dair ileri sürülen başa çıkma hipotezi bu tez çalışmasında desteklenmemiştir. Meydan okuyucu ve engelleyici olarak sınıflandırılan iş taleplerinin, tükenmişlik ve işe adanma üzerindeki etkilerine ilişkin araştırma sonuçlarında, engelleyici iş taleplerinin tükenmişlik ile pozitif, işe adanma ile negatif ilişkili olduğu, meydan okuyucu iş taleplerinin ise işe adanma ile pozitif ilişkili, tükenmişlik ile negatif ilişkili olduğu bulunmuştur. Meydan okuyucu iş taleplerinin, iş kaynakları ve işe adanma arasındaki ilişkiye aracılık edebileceği önermesine ilişkin test edilen kısmi aracılık etkisi istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Bireysel kaynakların IT-K modelindeki rollerine yönelik elde edilen sonuçlarda, bireysel kaynakların işe adanma ile pozitif ilişkili olduğu, bireysel kaynakların iş kaynakları ve işe adanma arasındaki ilişkiye aracılık ettiği bulunmuştur. Ayrıca iş kaynakları ve işe adanma arasındaki ilişkide bireysel kaynakların iş kaynaklarının bir öncülü olduğu ve bireysel kaynakların iş talepleri ve tükenmişlik arasındaki pozitif ilişkiyi azaltıcı yönde düzenlediği bulunmuştur. Tez araştırmasında bireysel talepler kapsamında ele alınan kavramlardan pozitif mükemmeliyetçilik, işe adanma ile pozitif ilişkili ve tükenmişlik ile negatif ilişkili olarak, negatif mükemmeliyetçilik ise tükenmişlik ile pozitif ilişkili ve işe adanma ile negatif ilişkili olarak bulunmuştur. Mükemmeliyetçiliğin bireylerin öznel algılamalarını etkileyeceği önermesiyle, mükemmeliyetçiliğin iş kaynakları ve iş taleplerinin birer öncülü olarak konumlandırıldığı aracılık modellerinde, pozitif mükemmeliyetçilik ve işe adanma arasındaki ilişkiye iş kaynaklarının aracılık ettiği, negatif mükemmeliyetçilik ve tükenmişlik arasındaki ilişkiye ise iş taleplerinin aracılık ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Pozitif mükemmeliyetçiliğin bireysel bir kaynak işlevi göreceği, negatif mükemmeliyetçiliğin ise bireysel bir talep işlevi göreceği önermelerinden yola çıkılarak yapılan hipotez testlerinde, pozitif mükemmeliyetçiliğin iş talepleri ve tükenmişlik arasındaki pozitif ilişkiyi azaltacak yönde düzenleyeceğine dair önerilen hipotez için kanıt bulunurken, negatif mükemmeliyetçiliğin iş kaynakları ve işe adanma arasındaki pozitif ilişkiyi azaltacak yönde düzenleyeceğine dair önerilen hipotez için kanıt bulunamamıştır.

Özet (Çeviri)

Employee well-being is a part of general well-being, which can have many different dimensions such as health, happiness, satisfaction, sense of purpose or wholeness. Organizations can make employees more productive by improving employee well-being. In this context, the aim of this thesis study is to explain the employee well-being theoretically, to reveal the ways in which employee well-being is affected by job resources and job demands which are antecedents in the context of job characteristics, and personal resources and personal demands which are antecedents in the context of personal characteristics, and to explain how these antecedents are related to employee well-being and to identify possible mediator and moderator roles in their relations and mutual interactions. In this research thesis, the“Job Demands and Job Resources”model (JD-R Model; Demerouti, Bakker, Nachreiner & Schaufeli, 2001) was used as the conceptual framework. Contributions to the literature have been made by including personal demands in the JD-R model and by suggesting new relationships between the antecedents of employee well-being, thus the scope of the JD-R model has been expanded in this study. In order to test the propositions in this model, a survey study (N=434) was conducted on white and blue collar employees of a company, operating in the telecommunication sector throughout Türkiye. In the analysis of the effects of job demands and job resources on burnout and work engagement in the thesis research, it was found that job demands were positively related to burnout and negatively related to work engagement, and job resources were negatively related to burnout and positively related to work engagement. Support was found for the buffering hypothesis that job resources would moderate the positive relationship between job demands and burnout in a decreasing direction. The coping hypothesis that job demands would strengthen the positive relationship between job resources and work engagement was not supported in this thesis. In the results of the research on the effects of challenging and hindering job demands on burnout and work engagement, it was found that hindering job demands were positively related to burnout and negatively related to work engagement, while challenging job demands were positively related to work engagement and negatively related to burnout. The partial mediation effect tested on the proposition that challenging job demands may mediate the relationship between job resources and work engagement was found to be statistically significant. In the results obtained for the roles of personal resources in the JD-R model, it was found that personal resources were positively associated with work engagement, and personal resources mediated the relationship between job resources and work engagement. In addition, it was found that personal resources are an antecedent of job resources in the relationship between job resources and work engagement, and personal resources moderate the positive relationship between job demands and burnout. In the thesis research, among the concepts discussed within the scope of individual demands, positive perfectionism was found to be positively related to work engagement and negatively related to burnout, while negative perfectionism was found to be positively related to burnout and negatively related to work engagement. With the proposition that perfectionism affects the subjective perceptions of individuals, in mediation models where perfectionism is positioned as an antecedent of job resources and job demands, it has been concluded that the relationship between positive perfectionism and work engagement is mediated by job resources, and the relationship between negative perfectionism and burnout is mediated by job demands. Based on the propositions that positive perfectionism will function as a personal resource and negative perfectionism will function as a personal demand, in the hypothesis tests, evidence was found for the proposed hypothesis that positive perfectionism will moderate the positive relationship between job demands and burnout, but evidence was not found for the proposed hypothesis that negative perfectionism will moderate the positive relationship between job resources and work engagement.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    845356

    Examining the moderating role of the big five personality traits in the relationship between information and communication technology demands and employee well-being

    Beş büyük kişilik özelliğinin bilgi ve iletişim teknolojisi talepleri ile çalışan iyi oluşu arasındaki ilişkide düzenleyici rolünün incelenmesi

    ELİF DEMİREL

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    İşletmeYıldız Teknik Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ALİ EKBER AKGÜN

  2. Tez No

    81759

    Kadın öğretmenler ve sendikal katılım; Eğitim-Sen örneği

    Woman teachers and participation in unions; Example of Eğitim-Sen

    HÜLYA TÜRKOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    Eğitim ve ÖğretimAnkara Üniversitesi

    Yaşam Boyu Öğrenme ve Yetişkin Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SERAP AYHAN

  3. Tez No

    66811

    Küçük ve orta boy işletmeler ve bölgesel kalkınma: Türkiye örneği

    Small and medium size enterprises and regional development: The case of Turkey

    NAZMİYE BALTA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1997

    Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FULİN BÖLEN

  4. Tez No

    12068

    Yüksek tahsilli geri göçmenlerin iş tatmini açısından Türk iş hayatına olan entegrasyonu

    Başlık çevirisi yok

    MEHMET Z. TOKER

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1991

    Sosyolojiİstanbul Üniversitesi

    DOÇ.DR. ERDAL TEKARSLAN

  5. Tez No

    347399

    İktisatta çoğulculuk ve çoğulculuğun Türkiye iktisat düşüncesindeki yeri

    Pluralism in economics and the place of pluralism in Turkish economic thought

    GÖKHAN ÖVENÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    EkonomiGalatasaray Üniversitesi

    İktisat Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. N. EMRAH AYDINONAT

Geri Dön