İlk dönem İslâm tarihinde yıkanma kültürü ve hamamlar
Cleaning culture and baths in the early period of Islamic history
- Tez No: 754075
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NİHAL ŞAHİN UTKU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 78
Özet
Temizlik kültürü, çeşitli medeniyetlerin temel yapı taşlarından biridir. Arap Yarımadası'nda doğup geniş coğrafyalara ulaşan İslam kültürü, tarihî süreçte farklı durumlarla karşılaşmış ve bu yeni durumlara üç ana prensiple yaklaşmıştır. İslam'a uygun olan meseleler, olduğu hâl üzere bırakılmış veya alınıp geliştirilmiştir. İslâm'a uyan ve uymayan durumlar söz konusu olduğunda ıslah yoluna gidilerek aykırılıklar tasfiye edilmiştir. Özü itibariyle İslam'a aykırı olan hususlar ortadan kaldırılmıştır. Hz. Peygamber (sav.) Dönemi'nde, Hicaz'da, anlaşılan manada bir hamam yapısından söz etmek güçtür. Hulefâ-yi Râşidîn Dönemi'nde gerçekleşen büyük fetih hareketleriyle birlikte hamamlar, İslam coğrafyasının bir parçası olmuştur. Hamamlar karşısında öncelikle ahlâkî gerekçelerle tedirginlik yaşayan Müslümanlar, fetihlerle birlikte fiilî olarak tanıştıkları hamamları ıslah yolunu seçmiş ve bazı noktaları dönüştürerek hamamları şehirlerinin önemli bir parçası haline getirmişlerdir. İslam tarihinin ilk döneminde hamamların inşasında gayr-ı Arap unsurların etkili olması nedeniyle hamamlar teknik ve sanatsal yönleri farklı medeniyetlerin etkisi ile şekillenmiştir. Emevîler Dönemi'ne gelindiğinde ise halifeler eliyle kurulan gösterişli hamamlar ortaya çıkmıştır. Bu hamamlarda Emevîler Roma, Sâsâni ve Arap şiirlerindeki mevcut temaları; freskler, resimler ve heykellerle işleyerek yansıtmışlardır. Müslümanların bir kısmı bu durumdan memnun olurken bir kısmı özellikle tasvir ve heykel gibi konuların İslam öğretilerine ters düştüğünü dile getirerek hamamlara karşı çıkmıştır. Bu bağlamda özellikle Emevî Dönemi'nden günümüze ulaşmış hamamların, klasik ve modern tarih kitaplarındaki malumatlardan hareketle, Yunan'dan Roma'ya ve oradan İslam coğrafyasına intikal eden mirasının izi sürülmeye çalışılmıştır. Böylelikle Roma kültürünün yanında Sâsâni, Arap ve İslam kaideleriyle mezcedilerek şehirlerde kendisine yer bulan hamamlar; sosyal ve sanatsal açıdan ele alınmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda İslam tarihinin ana kaynakları ile hamamların mimarisi ile ilgili yapılmış arkeolojik ve sanatsal araştırmalar bir arada kullanılmıştır. Konu hakkında Türkçe kaynaklarda derli toplu bir çalışma bulunmamaktadır. Bu noktada tezimiz, ilk dönem İslâm tarihinde yıkanma kültürü ve onun önemli bir yansıması olarak hamamların anlaşılması noktasında katkı sağlamayı amaçlamaktadır.
Özet (Çeviri)
Cleaning culture is one of the basic building blocks of various civilizations. The Islamic culture, which was born in the Arabian Peninsula and reached wide geographies, encountered different situations in the historical process and approached these new situations with three main principles. Issues that are in line with Islam have been left as they are or taken up and developed. When it comes to situations that do or do not comply with Islam, the contradictions were eliminated by means of reform. In essence, the things that are contrary to Islam have been eliminated. Hz. It is difficult to talk about a bath structure in the sense understood in the Hejaz during the time of the Prophet (saas). With the great conquests that took place in the period of Hulefa-yi Raşidin, the baths became a part of the Islamic geography. The Muslims, who were uneasy about the baths, primarily for moral reasons, chose the path of improvement in the face of the baths they actually met with the conquests, and by transforming some points, they made the baths an important part of their cities. Due to the fact that non-Arab elements were effective in the construction of baths in the first period of Islamic history, their technical and artistic aspects were shaped by the influence of different civilizations. By the time of the Umayyads, the flamboyant baths established by the caliphs emerged. In these baths, the current themes in Umayyad Roman, Sassanid and Arabic poetry; frescoes, paintings and sculptures. While some of the Muslims were satisfied with this situation, some of them opposed the baths, saying that the subjects such as depictions and sculptures contradicted the Islamic teachings. In this context, it has been tried to trace the heritage of the baths from Greek to Rome and from there to the Islamic geography, based on the information in the classical-modern history books and especially the baths that have survived from the Umayyad period. Thus, the baths, which found their place in the cities by combining with the Sassanid, Arab and Islamic rules, besides the Roman culture; It has been tried to be discussed in legal, social and artistic terms. In this context, archeological and artistic researches on the main sources of Islamic history and the architecture of the baths were used together. There is no tidy study on the subject in Turkish sources. At this point, our thesis hopes to contribute to the understanding of the cleaning culture in the early Islamic history and the baths as a reflection of it.
Benzer Tezler
- İlk Dönem İslâm Tarihinde haberleşme: Râşid Halîfeler Dönemi sonunu kadar
Communication during its primary phase in the First Period of Islamic History: Until the end of the Rightly-Guided Caliphs
MEHMET ŞİMŞİR
Doktora
Türkçe
2011
TarihSelçuk Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET ÖNKAL
- İlk dönem İslam tarihinde Yemâme
Yamamah in first period history of Islam
ÜMMÜHAN ARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Dinİnönü Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATİH ZENGİN
- İlk dönem İslâm tarihinde denizcilik ve deniz seferleri
Maritime and sea wars in the first period of Islamic history
MUSTAFA ÇAVUŞOĞLU
Doktora
Türkçe
2023
TarihNecmettin Erbakan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL HAKKI ATÇEKEN
- İlk dönem İslâm tarihinde Hristiyanların Müslüman algısı: Sebeos (661) örneği
Christians' perception of Muslim in early İslamic history: The case of Sebeos (661)
TAHSİN ALTUNCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DinDokuz Eylül Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. TAHSİN KOÇYİĞİT
- İlk dönem İslam tarihinde çocuk oyunları ve eğlence araçları
Children's games and entertainment tools in the first period Islamic history
SEMİHA ATMACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinOndokuz Mayıs Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FAHRİ SAKAL