Sağlık çalışanlarının psikolojik sağlık düzeylerinin profesyonel yaşam kalitesi üzerindeki etkisi: COVID-19 pandemisi
The effect of psychological health levels of healthcare professionals on professional quality of life: COVID-19 pandemic
- Tez No: 755376
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ECE UĞURLUOĞLU ALDOĞAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sağlık Kurumları Yönetimi, Health Care Management
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sağlık Kurumları Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 211
Özet
Dünya'da küresel ısınmanın da etkisiyle sayıları ve toplumlar üzerinde oluşturduğu olumsuz etkileri artmakta olan afetler, toplumdaki insanların sağlık hizmeti ihtiyacını karşılamak için uğraşan ve özellikle afet zamanlarında yoğun emek veren sağlık çalışanlarının psikolojik sağlığı üzerinde olumsuz sonuçlara yol açmaktadır. Bu çalışmada, olağanüstü durumlardan biri olarak tüm dünyayı etkisi altına alan COVID-19 pandemi sürecinde sağlık çalışanlarının psikolojik sağlık durumunu gösteren depresyon, anksiyete ve stres düzeylerinin, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) düzeyine olan etkisini incelemek; ayrıca depresyon, anksiyete, stres ve TSSB düzeylerinin profesyonel yaşam kalitesi (mesleki tatmin, tükenmişlik, ikincil travmatik stres (İTS)) üzerine etkisini ortaya koymak amaçlanmaktadır. Çalışmada sağlık çalışanların depresyon, anksiyete, stres, TSSB, mesleki tatmin, tükenmişlik ve İTS seviyelerinin sosyo-demografik özelliklerine ve COVID-19 ile ilgili değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığının ortaya koyulması da çalışmanın bir diğer amacıdır. Bu kapsamda Giresun ilinde pandemi hastanesi olarak ilan edilen Giresun Üniversitesi Prof. Dr. A. İlhan Özdemir Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde çalışan sağlık çalışanlarından tabakalı örnekleme yöntemi kullanılarak 450 doktor, hemşire/ebe, sağlık teknikeri/teknisyeni/tıbbi sekreter/memuru, diğer tıbbi sağlık çalışanlarına 1 Haziran – 31 Ağustos 2021 tarihleri arasında araştırmacı tarafından yüz yüze anket yoluyla ulaşılmıştır. Ankette sırasıyla Depresyon, Anksiyete ve Stres (DASS-21) Kısa Formu Ölçeği, DSM-5 için Travma Sonrası Stres Bozukluğu Kontrol Listesi (PCL-5) ve Profesyonel Yaşam Kalitesi Ölçeği (ProQOL-V)kullanılmıştır. Araştırmada ProQOL-V ölçeğinin Türkçe'ye uyarlanmasında faktör analizleri ve Cronbach alfa katsayısı; tanımlayıcı analizlerde frekans, yüzde, ortalama ve standart sapma; araştırma değişkenlerinin sosyo-demografik değişkenlere ve COVID-19 değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığının tespiti için t-testi ve ANOVA; depresyon, anksiyete, stres, TSSB'nin mesleki tatmin, tükenmişlik, İTS üzerindeki etkilerini belirlemek için çoklu doğrusal regresyon analizi yapılmıştır. Tüm bu analizler için SPSS 26.0 ve AMOS 21.0 programlarından faydalanılmıştır. Analiz sonucunda, ProQOL-V ölçeğinin Türkçe versiyonunun geçerli ve güvenilir olduğu; sağlık çalışanlarının %64'ünde depresyon, %59'unda anksiyete, %48'inde stresin hafif ve üstü seviyede olduğu, yaklaşık yarısında (%49) TSSB'nin var olduğu, %96'sında mesleki tatmin, %83'ünde tükenmişlik ve %44'ünde İTS orta ve üstü seviyede olduğu görülmüştür. Kadınlarda anksiyete ve TSSB seviyesinin erkeklere göre daha yüksek; 18-25 yaş aralığında depresyon ve anksiyete seviyesinin 26-30 yaşa göre daha yüksek; hemşirelerin, özellikle de genç hemşirelerin psikolojik sağlık durumlarının diğer meslek gruplarından daha kötü seviyede; 2-5 yıl arası çalışanların tükenmişlik düzeylerinin 10 yıl üstü tecrübelilere göre daha yüksek; laboratuvar çalışanlarının diğer bölümlere göre psikolojik sağlık durumunun daha iyi ve yoğun bakım ile acil servislerde çalışanların tükenmişlik seviyelerinin daha fazla; COVID-19 sebebiyle bir yakınını ya da hastasını kaybeden, bu süreçte istifa etmeyi düşünen ve COVID-19'u ailesine, arkadaşlarına veya yakınlarına bulaştırmaktan korkan sağlık çalışanlarının depresyon, anksiyete, stres ve TSSB seviyeleri diğerlerine göre daha yüksek; COVID-19 temaslısı olarak sağlık hizmetine devam eden sağlık çalışanlarının depresyon, anksiyete, stres, TSSB, tükenmişlik ve İTS seviyelerinin daha yüksek; COVID-19'lu hastalara bire bir hizmet vererek ön saflarda çalışan sağlık çalışanlarının mesleki tatmin, tükenmişlik ve İTS seviyelerinin daha yüksek; pandemi sürecinde istifa etmeyi düşünen sağlık çalışanlarında mesleki tatmin seviyesi daha düşük, tükenmişlik ve İTS seviyeleri daha yüksek; COVID-19 döneminde ailesine, arkadaşlarına veya yakınlarına virüs bulaştırmaktan korkan sağlık çalışanlarının mesleki tatmin seviyesi daha yüksek; bu dönemde psikolojik destek alan sağlık çalışanlarının mesleki tatmin ve TSSB seviyeleri destek almayanlara göre daha yüksek çıkmıştır. Araştırmada ayrıca, depresyon arttıkça TSSB'nin ve tükenmişliğin arttığı, mesleki tatminin azaldığı; anksiyete arttıkça beklenenin aksine TSSB'nin azaldığı ve mesleki tatminin arttığı; stres arttıkça TSSB'nin arttığı, TSSB seviyesi arttıkça ise İTS'nin arttığı görülmüştür. Araştırma bulguları doğrultusunda sağlık yöneticilerine ve sağlık politikası yapıcılarına önerilerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Disasters, whose numbers and negative effects on societies are increasing with the effect of global warming in the world, cause negative consequences on the psychological health of health professionals who work hard to meet the health service needs of people in the society and who work hard especially during disasters. In this study, it is aimed to examine the effects of depression, anxiety and stress levels, which indicate the psychological health status of healthcare professionals, on the level of post-traumatic stress disorder (PTSD) during the COVID-19 pandemic, which has affected the whole world as one of the extraordinary situations; also to reveal the effects of depression, anxiety, stress and PTSD levels on the professional quality of life (compassion satisfaction, burnout, secondary traumatic stress(STS)). Another aim of the study is to reveal whether the depression, anxiety, stress, PTSD, compassion satisfaction, burnout and STS levels of healthcare workers differ according to their socio-demographic characteristics and variables related to COVID-19. In this context, using the stratified sampling method, 450 doctors, nurses, health technicians/technicians/medical secretaries/officers, other medical health professionals working at Prof.Dr. A. İlhan Özdemir Training and Research Hospital, which was declared as a pandemic hospital in Giresun, were contacted by the researcher through a face-to-face survey between 1 June and 31 August 2021. Depression, Anxiety and Stress (DASS-21) Short Form Scale, Post Traumatic Stress Disorder Checklist for DSM-5 (PCL-5) and Professional Quality of Life Scale (ProQOL-V) were used in the questionnaire, respectively. In the study factor analysis and Cronbach's alpha coefficient in adapting the ProQOL-V scale to Turkish; frequency, percentage, mean and standard deviation in descriptive analyses; t-test and ANOVA to determine whether research variables differ according to socio-demographic variables and COVID-19 variables; multiple linear regression analysis to determine the effects of depression, anxiety, stress, PTSD on compassion satisfaction, burnout, STS. SPSS 26.0 and AMOS 21.0 programs were used for all these analyses. As a result of the analysis, the Turkish version of the ProQOL-V scale was valid and reliable; 64% of healthcare professionals had mild or higher level depression, 59% of them had mild or higher level anxiety, 48% of them had mild or higher level stress, nearly half (49%) of them had PTSD symptoms, 96% of them had moderate or higher level compassion satisfaction, 83% of them had moderate or higher level burnout and 44% of them had moderate or higher level STS. Anxiety and PTSD levels are higher in women than in men; the level of depression and anxiety in the 18-25 age group is higher than the 26-30 age group; psychological health status of nurses, especially in young nurses, is worse than that of other occupational groups; burnout levels of employees who have 2-5 years experience are higher than those more than 10 years of experience; compared to other departments, the psychological health status of laboratory workers is better, and also burnout and PTSD levels of those working in intensive care and emergency services are higher than those working in other departments; the levels of depression, anxiety, stress and PTSD are higher in healthcare workers who have lost a relative or patient due to COVID-19, who are considering resigning in this process, and who are afraid of infecting their family, friends or relatives with COVID-19; the levels of depression, anxiety, stress, PTSD, burnout and ITS are higher for healthcare professionals who have COVID-19 contingence; frontline healthcare professionals have higher compassion satisfaction, burnout and STS; healthcare professionals who are considering resigning have lower compassion satisfaction, higher burnout and higher STS; who are afraid of infecting their family, friends or relatives with the virus during the COVID-19 period have higher level of compassion satisfaction; who received psychological support have higher compassion satisfaction and PTSD. In addition, as the depression level of healthcare professionals increases, PTSD and burnout levels of them increase and compassion satisfaction level decreases; contrary to expectations, as anxiety increases, PTSD decreases and compassion satisfaction increases; as stress increases, PTSD increases, and as PTSD level increases, ITS level of healthcare professionals increases. In line with the research findings, suggestions were made to health managers and health policy makers.
Benzer Tezler
- Hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve iş yaşam kalitesinin iş doyumu düzeyine etkileri üzerine bir araştırma
The effect of healthy life-style behaviors and quality of work life on their level of job satisfaction
DEMET AVCI ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
HastanelerBeykent Üniversitesiİşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HALUK TANRIVERDİ
- Görevdeki sağlık profesyonellerinin temel empati düzeylerinin araştırılması
The measure of basic empathy levels in health professionals
ESRA BİRKENT
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
PsikolojiCelal Bayar ÜniversitesiSağlık Hizmetleri İletişim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİN ORYAL TAŞKIN
- Evde bakım hizmeti alan özürlü bireye sahip ailelerin sosyo-ekonomik durumlarının incelenerek,umutsuzluk ve yaşam doyum düzeylerinin belirlenmesi
Home care service area families with disabled individual by examining the socio-economic conditions, determine the levels of hopelessness and life satisfaction
BİLAL ERDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Sosyal HizmetlerSelçuk ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSA ÖZATA
- Sivas il merkezindeki aile sağlığı merkezlerinde çalışan aile hekimlerinin COVİD-19 pandemisi aktif dönemi sonrası kaygı düzeyleri ve COVİD-19'dan kaçınma tutumlarının değerlendirilmesi
Evaluation of anxiety levels and COVİD-19 avoidance attitudes of family physicians working in family HEALTH centers in the city center of Sivas after the active period of the COVİD-19 pandemic
ŞERİFE ÖZYURT ÇAMLIBEL
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Aile HekimliğiSivas Cumhuriyet ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YELTEKİN DEMİREL
- Afetlerde yardım çalışanlarının travma sonrası stres bozukluğu, benlik saygısı, algıladıkları sosyal destek ve yardım arama davranışları açısından değerlendirilmesi
Evaluation of disaster workers in terms of post traumatic stress disorder, self-esteem, perceived social support and help seeking
YEŞİM ÜNAL KILIÇ