Zaloğlu Rüstem hikâyesi üzerinde karşılaştırmalı bir inceleme
A comparative study on the story of Zaloğlu Rüstem
- Tez No: 758193
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖZKAN DAŞDEMİR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Şehnâme, Zâloğlu Rüstem, Motif, Destan, Shahnameh, Zâloğlu Rustem, Motif, Epic
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 260
Özet
Şehname, Türk edebiyatının beslendiği önemli kaynaklar arasında yer alır. Dünya klasikleri arasında muazzam bir yer edinmiş olan Şehnâme bir kahramanlık destanı olarak anılmaktadır. Eserde, İran krallığının kuruluş döneminden Sasani hanedanlığının sona ermesine kadar olan dönem işlenir. Keyümers'ten başlayıp III. Yezdcird'e kadar olan elli hükümdarın hayatları ve savaşları anlatılır. Epik bir anlatıma sahiptir. Dahhâk, Gâve, Feridun, Efrâsiyâb, Keykâvus, Keyhüsrev, İsfendiyar, Zâloğlu Rüstem gibi isimlere yer verilen eser bir kültür hazinesi niteliğindedir. Zâloğlu Rüstem, İran ve Türk edebiyatı için önemli yere sahip olan Fars millî kahramanlarındandır. Hayatı efsanelere konu olan, kahramanlık anlatılarında yer alan Zâloğlu Rüstem'e ait olan hikâyenin müstakil örneği, Fransa Millî Kütüphanesi, Yazma Eserler bölümünden temin edilmiştir. Bu yazma eser tarafımızca Latin asıllı Türk harflerine aktarılmıştır. Eserin Türkçe varyantları tespit edilip nüsha ile benzer ve farklı motifler ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda Stith Thompson'un Halk Edebiyatı Motif İndeksi'nden faydalanılarak karşılaştırmalı yöntem kullanılmıştır. Türk Halk Edebiyatı'nda olağanüstü özelliklere sahip olmasıyla bilinen Zâloğlu Rüstem epizodu ile ilgili herhangi bir müstakil çalışma yapılmaması bizi bu konuda çalışmaya yönlendirmiştir. Çalışma giriş, iki ana bölüm, sözlük, kaynakça ve dizinden oluşmaktadır. Giriş kısmında destan kavramına, Firdevsî'nin hayatına, Şehnâme'nin kaynaklarına, çevirilerine, Şehnâme ve Türk edebiyatında Rüstem'in yerine değinilmiştir. Birinci bölümde yazma eserdeki hikâye ile aynı konuyu işleyen hikâye varyantları tanıtılarak hikâyelerin özetlerine yer verilmiştir. Ayrıca incelemeye tabi tutulan varyantların motif sıraları verilerek motiflerin Motif İndex Of Folk Literature'deki yerleri gösterilmiştir. İkinci bölümde Fransa Millî Kütüphanesi'nden temin ettiğimiz yazma esere ve tespit ettiğimiz Bekir Eşrefligil anlatması olan sözlü varyanta yer verilmiştir. Çalışma sonuç, sözlük, kaynakça ve dizin ile tamamlanmıştır. Son kısımda eserin tıpkı basımına yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT Shahnameh is one of the important sources of Turkish literature. Shahnameh, which has a tremendous place among world classics, is known as a heroic epic. In the work, the period from the establishment of the Iranian kingdom to the end of the Sassanid dynasty is handled. Starting from Keyümers III. The lives and wars of fifty rulers up to Yazdcird are told. It has an epic narrative. The work, which includes names such as Dahhak, Gâve, Feridun, Efrasiyâb, Keykâvus, Keyhüsrev, İsfendiyar, Zâloğlu Rüstem, is a cultural treasure. Zâloğlu Rüstem is one of the Persian national heroes who have an important place for Iranian and Turkish literature. The individual example of the story belonging to Zâloğlu Rüstem, whose life is the subject of legends and included in the heroic narratives, was obtained from the Manuscripts section of the National Library of France. This manuscript has been translated into Latin letters by me. Turkish variants of the work were determined and similar and different motifs were tried to be revealed with the copy. In this direction, the comparative method was used by making use of Stith Thompson's Folk Literature Motif Index. The absence of any independent study on the Zâloğlu Rüstem episode, which is known for having extraordinary features in Turkish Folk Literature, has led us to work on this subject. The study consists of an introduction, two main sections, a dictionary, a bibliography and an index. In the introduction, the concept of epic, the life of Firdevsî, the sources and translations of the Shahnameh, the Shahnameh and the place of Rüstem in Turkish literature are mentioned. In the first part, the story variants that deal with the same subject as the story in the manuscript are introduced and the summaries of the stories are given. In addition, by giving the motif order of the variants examined, the places of the motifs in the Motif Index of Folk Literature are shown. In the second part, the manuscript we obtained from the National Library of France and the oral variant, which is the narrative of Bekir Eşrefligil, which we determined, are included. The study is completed with conclusion, glossary, bibliography and index. In the last part, the facsimile of the work is included.
Benzer Tezler
- Şerîfî'nin 'Tercüme-i Şahnâme'sinde Rüstem karakterinin metin- minyatür ilişkisi açısından incelenmesi
Investigation of Rostam character in 'Tarjumah-i Shahnamah' of Sherifi in terms of text-miniature relation
ZEYNEP AYHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Dinİstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM GÜNEŞ
DR. ÖĞR. ÜYESİ HESNA HARAL
- Âşık Günay Yıldız'ın hikâyelerinin epizot ve motiflerinin incelenmesi
Investigating motifs and episodes of lover Gunay Yildiz's tales
SİBEL KARADENİZ YAĞMUR
Doktora
Türkçe
2016
Halk Bilimi (Folklor)Ahi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ENSAR ASLAN
- Destana Rustemê Zal (Metin-lêkolîn)
Rüstem-i Zal destani (Metin-inceleme )
ROJBİR ÇALIŞIR
Yüksek Lisans
Kürtçe
2019
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SHAHAB VALİ
- Cîhangîrnameya Goranî (Tekst-vekolîn)
Cîhangîrnameya Goranî (Metin-inceleme)
ROJHAT İŞİK
Yüksek Lisans
Kürtçe
2024
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SHAHAB VALI
- Uruguay anlaşmaları ve dünya ticaretine olası etkileri
Başlık çevirisi yok
ARMAĞAN ZALOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
İşletmeİstanbul Teknik Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. LERZAN ÖZKALE