Hikāyet-i Cemel üzerine bir dil incelemesi (İnceleme- metin-dizin)
A language examination on the Hikāyet-i Cemel (examination- text-index)
- Tez No: 763802
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA UĞURLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Türklük Bilimi, Dil Bilimi, Osmanlı Türkçesi, Dinî Hikâye, Turcology, Linguistics, Ottoman Turkish, Religious Story
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 296
Özet
11. yüzyıldan itibaren Anadolu'ya Oğuzların yoğun bir şekilde yerleşmesiyle başlayan süreçte pek çok eser yazılmıştır. Bu eserlerin Türklük bilimi açısından incelenmesi, birçok çalışma yapılmasına rağmen, bütünüyle tamamlanamamıştır. Anadolu'da Türkçenin gelişimini anlamak için bu eserlerin incelenmesi gereklidir. Özellikle konusu itibariyle pek sık rastlanmayan eserler bu bağlamda büyük önem arz etmektedir. Bu tez çalışmasında 42 sayfası (21 varak) incelenen Hikâyet-i Cemel“Deve Hikâyesi”adlı mensur hikâye bunlardan biridir. Bu eserin yazma nüshası, Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih koleksiyonunun 05334-003 numarasında kayıtlıdır. Yazmada birbiriyle bağlantılı olmak üzere farklı üç hikâye yer almaktadır. Bu çalışma“Giriş”,“İnceleme”,“Çeviri Yazılı Metin”,“Gramatikal Dizin”olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır.“Giriş”bölümünde Hikâyet-i Cemel adlı metin ve konu itibariyle benzer metinler hakkında bilgi verilmiştir.“İnceleme”bölümü metnin yazım özellikleri, ses ve yapı bilgisinden oluşmaktadır.“Metin”bölümü, eserin çeviri yazı alfabesine aktarımından oluşmaktadır.“Dizin”bölümünde, metinde geçen kelimeler,“gramatikal dizin”ilkelerine göre alfabetik olarak dizilmiş ve bağlama uygun anlamları verilmiştir. Özel adlar ayrıca dizinlenmiştir. Hikâyet-i Cemel'de, sahibi tarafından eziyet edilen bir devenin Hz. Muhammed'e gelerek derdini anlatması mucizesi anlatılmaktadır. Hikâyet-i Cemel yazım özellikleri ve dil özellikleri bakımından genel olarak Osmanlı Türkçesi özellikleri göstermektedir. Ancak eserin, gerek kelime hazinesi gerek yapı birimleri bakımından Eski Anadolu Türkçesi özellikleri de barındırması, daha eski bir nüshadan istinsah edildiğini düşündürmektedir. Örnek: aṣṣı, birle, dükeli, ḳırnaḳ, keleci vs. gibi kelimelerin yanı sıra az da olsa -IcAK, -UbAn ve -mAdIn zarf-fiil eklerini, -vUz 1. çokluk şahıs ekini barındırmaktadır. Eserin kelime hazinesi, 513'ü Türkçe, 315'i Arapça, 82'si Farsça, 2'si Soğdca kökenli olmak üzere toplam 912 madde başından oluşmaktadır. Arapça asıllı kelimelere Türkçe yapım eki getirilen kelimelerin sayısı 8, Farsça asıllı kelimelere Türkçe yapım eki getirilen kelimelerin sayısı 12'dir. 110 birleşik fiil bulunmaktadır. Bunların isim kısımlarının 74'ü Arapça, 17'si Farsça, 20'si ise Türkçe kökenlidir.
Özet (Çeviri)
Many works were written in the process that started with the intense settlement of the Oghuzs in Anatolia from the 11th century. The examination of these works in terms of Turkology, although many studies have been done, has not been fully completed. It is necessary to examine these works to understand the development of Turkish in Anatolia. In this context, works that are not frequently encountered in terms of their subject matter are of great importance. The prose story called Hikâyet-i Cemel,“The Story of the Camel”, whose 42 pages (21 leaves) were analyzed in this thesis, is one of them. The manuscript of this work is registered the number 05334-003 of the Fatih Collection of the Süleymaniye Library. It is a work in which there are three different stories that are connected with each other. This study consist of four sections: Entry, Examination, Transcription, Grammatical Index. In the ''Entry'' Section, information is given about the text named Hikâyet-i Cemel and other texts with similar subject. The ''Examination'' Section includes the properties of the text related to spelling, phonetics, and morphology. ''Text'' section consists of the translation of the work into the transcription alphabet. In the ''Index'' Section, the words in the text were arranged alphabetically according to grammatical index principles and their meanings appropriate to the context were given. Private names were also indexed. The story of Hikâyet-i Cemel is about a camel that was tortured by its owner and the miracle of it coming to Prophet Muhammad and telling its troubles. Hikâyet-i Cemel shows properties of Ottoman Turkish in general in terms of spelling properties and language properties. However, the fact that the work also contains Old Anatolian Turkish properties in terms of vocabulary and structural units suggests that it was copied from an older manuscript. It contains such words as aṣṣı, birle, dükeli, ḳırnaḳ, keleci etc. in addition -IcAK, -UbAn and -mAdIn gerundiums, -vUz 1st person plural suffix. The vocabulary of the work consists of a total of 912 headwords, of which 513 are Turkish, 315 are Arabic, 82 are Persian, and 2 are Sogdian. The number of words with Turkish derivational affixes for words of Arabic origin is 8, and the number of words with Turkish derivational affixes for words of Persian origin is 12. There are 110 compound verbs. Their noun parts are 74 of them are of Arabic origin; 17 of them are Persian origin, and 20 of them are of Turkish origin.
Benzer Tezler
- САБАХАТТИН АЛИНИН ӨМҮРҮ, ЧЫГАРМАЧЫЛЫГЫ ЖАНА ӨРНӨКТҮҮ АҢГЕМЕЛЕРИНИН КЫРГЫЗЧА КОТОРМОСУ
Başlık çevirisi yok
ALİMAN BUZURMANOVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2005
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİCAN CİGİTOV
- Cemil Süleyman Alyanakoğlu'nun Timsal-i Aşk adlı hikaye kitabı üzerine bir inceleme
Cemi̇l Süleyman Alyanakoğlu and his storytelling
DİLARA ERDEM YAZAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Kültür ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HACER GÜLŞEN
- 19. yüzyıl sonu Osmanlı toplumunda 'Tercüme' eserlerin tanıtımı üzerine betimleyici bir inceleme: Kitapçı Arakel katalogları
A descriptive study on the promotion of translated (Tercüme) works in the Ottoman society of the late 19th century: Kitapçı Arakel's catalogues
EZGİ YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mütercim-Tercümanlıkİstanbul Okan ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEMAL DEMİRCİOĞLU
- The interface between the oral and the written in Ottoman literature: The reader notes on the manuscript of The Story of Fîrûzşâh
Osmanlı edebiyatında sözlü ve yazılı olanın ilişkisi: Hikâye-i Fîrûzşâh yazmasının üzerindeki okuyucu notları
ELİF SEZER
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Şehir ÜniversitesiKültürel Çalışmalar Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CEMİL İRVİN SCHİCK
- Bireysel ve toplu etkinlikler ders programının uygulanmasında karşılaşılan sorunlar
The problem faced in the practising of curriculum of lesson of individual and collective activities
CEMAL SEVİM
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiSınıf Öğretmenliği Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. SONGÜL TÜMKAYA