İmam Mâtürîdî'de akıl teorisi
The theory of reason in Imam al-Maturidi
- Tez No: 764373
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET EVKURAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hitit Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 116
Özet
Kelâm ilmi içerisinde akıl çeşitli yönleriyle ele alınmış, bilhassa tanımı, niteliği, türleri ve akıl-nakil münasebeti açısından inceleme ve araştırmaya tabi tutulmuştur. Bunun en önemli nedeni, aklın dini sorumlulukta başat rol oynamasının yanı sıra, çeşitli bilgi vasıtaları ile edinilen bilgilerin sağlamlığını kontrol eden bir ölçüt konumunda bulunması ve onlara hâkim durumda olmasıdır. Akıl olmaksızın herhangi bir ilmi ilerlemeden söz edilemeyeceği gibi, akla ters düşen din de muhatapları nazarında herhangi bir anlam ifade etmeyecektir. Bu nedenle aklın, dinin inanç esaslarının anlaşılması noktasında çok önemli bir görevi vardır ve vahiy kaynaklı delilleri anlamlandırmada da çok önemli bir fonksiyona sahiptir. İmam Mâtürîdî İslam düşünce tarihinde, önemli fikirleri ve eserleriyle kendisinden sonraki nesillere öncülük etmiş önemli bir mütefekkir ve mütekellimdir. Dini ilimlerin metodolojik bir hüviyet kazandığı, her bir görüşün kendi sistemini oluşturduğu bir çağda yaşayan Mâtürîdî, geliştirdiği çözümlerle İslam dünyasında özgün bir yer edinmiştir. Çalışmamızda onun düşünce sisteminin bel kemiğini oluşturan akıl teorisi incelenmiştir. Bu bağlamda öncelikle büyük mütefekkir Ebû Mansûr el-Mâtürîdî'nin hayatı, eserleri ve onun İslam düşüncesine damga vuran fikirleri ele alınmıştır. Bu bölümde bilhassa onun kendine özgü geliştirdiği ve kendisinden sonra kelâm kitaplarında müstakil olarak yer verilen bilgi kuramı ile tevhid anlayışı, iman anlayışı ve siyaset anlayışına yer verilmiştir. İkinci bölüm olan islam düşüncesinde akıl teorileri başlığında akıl konusu, kavramsal olarak ele alınmış, aklın mahiyeti, tasnifi, verdiği hükümler ve aklın yeri konusundaki tartışmalara değinilmiştir. İslam düşünce tarihinde akla filozoflar, tasavvufçular, selefiler ve kelâmcılar nazarından bakılarak, modern çağda akıl teorileri ile aklın tarihsel serüveni gözler önüne serilmiştir. Çalışmamızın son bölümünde İmam Mâtürîdî'nin bilgi teorisinde aklın yeri ve işlevi onun Kitâbu't-Tevhîd ve Te'vîlâtu'l-Kur'ân isimli eserlerinden hareketle öncelikle akıl sahibi olan insanın yapısına değinilmiş, aklın bilgisel değeri, dini değeri, bilginin tarifi ve hakikati İmam Mâtürîdî'nin perspektifinden işlenmiştir. Yine Mâtürîdî açısından bilginin kaynakları; duyular, haber ve istidlâl olarak aktarılmış, bilginin çeşitleri ortaya konulduktan sonra bilgi aracı olarak akıl, aklın yetkinlik alanı, aklın dine olan ihtiyacı ve aklın sınırlarına değinilmiştir. Son olarak akıl-nakil ilişkisi ile Ebû Mansûr el-Mâtürîdî'nin dini anlamada işlevsel akla verdiği değer ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
In the science of kalam, the reason has been discussed with its various aspects. The most important reason for this is that in addition to the fact that the reason plays a dominant role in religious responsibility, it is a crucial a criterion that testifies the information obtained through various means. There can be no possible scientific progress without the reason and a religion that conflicts with the reason will not make any sense in the eyes of its interlocutors. For this reason, the reason has a very important function. Imam al-Maturidi is an important mutakallim who pioneered the next generations with his ideas and works. Living in an age where religious sciences gained a methodological identity and each sect created its own system, al-Mâturîdî gained a unique place in the Islamic world with the solutions he offered. In our study, the theory of reason, which forms the backbone of his thought system, has been studied. In this context, firstly, the life and works of the great thinker al-Maturidi and his ideas that marked Islamic thought were discussed. In this section, his peculiar epistemologic approach tawhid idea, faith idea and political reasonset were considered. In the second part, the subject of reason is conceptually discussed, and discussions on the nature of the reason, its classification, the judgments it makes, and the place of the reason are included. The perspectives on the reason have been presented from the aspects of philosophers, Sufis, Salafis and theologians throughout the Islamic thought history, and the historical adventure of the reason has been revealed with theories of reason in modern age in actual world. In the last part of our study, the place and function of the reason in Imam al-Maturidi's epistemology were discussed with reference to his works called Kitab at-Tawhid and Tawilat al-Quran. Therefore, the nature of the human with intellectual abilities, the epistemic and religious values of the reason, the definition and essence of knowledge were discussed regarding Imam al-Maturidi's viewpoint. Henceforth, the sources of knowledge were determined from the view of al-Maturidi. Several issues such as the reason as a means of knowledge, the competence area of the reason, the need of the reason for religion and the limitations of the reason were assessed according to al-Maturidi. Lastly, the relationship between the reason and taqlid were revealed as well as the value that al-Maturidi gave to functional reason in understanding religion.
Benzer Tezler
- Mâtürîdîlerin naklî delille istidlal yöntemleriمنهج الماتردية في الاستدلال بالدليل النقلي
Inferential methods of Maturidis based on narrative evidence
ZAHRA MHD HASSAN RAHİMA
Yüksek Lisans
Arapça
2019
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN YILDIRIM
- İmam Mâtürîdî'de iman ve ahlak ilişkisi
The relationship between faith and morality in Imam Maturîdî
MUHAMMET OSMAN AY
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN TEVFİK MARULCU
- İmam Mâtürîdî'de küfür ve inkâr
Profanity and denial in Imam Māturīdī
EMİN EMRE SARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSA KOCAR
- İmam-ı Maturidi'de nübüvvet anlayışı
The Comprehension of being a prophet of Imam Maturidi
ABDURRAHİM TABAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
DinSelçuk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ŞERAFEDDİN GÖLCÜK
- İmam Mâturidî'nin Te'vîlâtu'l-Kur'ân'da gaybî konulara yaklaşımı
Mâturîdî's approach to unseen (al-ghayb) issues in Te'vîlâtu'l-Quran
ELİF ERDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAŞAR DÜZENLİ