Samsun şehrinde (Mert Irmağı-Kürtün Çayı arası) arazi örtüsü değişimi (2000-2020) ve taşkın duyarlılık analizi
Land cover change (2000-2020) and flood susceptibility analysis in Samsun (between Mert River and Kürtün Stream)
- Tez No: 765213
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ UZUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Şehir Taşkınları, Arazi Örtüsü Değişimi, Doğal Afet, Samsun, City Floods, Land Cover Changes, Natural Disasters, Samsun
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 91
Özet
Taşkınlar sık yaşanan meteorolojik kökenli doğal afetlerden biridir. Doğal afetlerin oluşmasını durdurmak mümkün olmasa da, bazı önlemler alınarak olumsuz etkilerini azaltmak mümkün olabilmektedir. Son yıllarda, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de taşkın olayları giderek artmaktadır. Taşkınların artmasında küresel iklim değişikliği yanında, arazi örtüsündeki/kullanımındaki değişikliklerin de etkili olduğu bilinmektedir. Bu çalışma arazi örtüsündeki değişikliklerin Samsun şehir taşkınlarına etkilerini incelemek amacıyla hazırlanmıştır. Çalışma alanı, Samsun şehrinin Kürtün Çayı ile Mert Irmağı arasındaki bölümünü kapsamaktadır. Çalışma zaman yönünden, son yirmi yıl (2000-2020) ile sınırlandırılmıştır. Çalışmada, doğrudan arazi gözlemleri ve Uzaktan Algılama (UA) yöntemleri birlikte kullanılmış; elde edilen bulgular Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ortamında ve Arc-GIS 10.5 yazılımı ile değerlendirilmiştir. Çalışmada Landsat-8 uydusunun 4. ve 5. band kombinasyonları kullanılmıştır. Arazi örtüsündeki değişim beşer yıllık aralıklarla ve kontrollü sınıflandırma yöntemi ile incelenmiştir. Çalışmada bitki örtüsü değişimini incelemek amacıyla Normalize Edilmiş Fark Bitki Örtüsü İndeksi (NDVI) kullanılmıştır. Ayrıca, Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yöntemi ile sahanın taşkın duyarlılığı analizi yapılmıştır. Araştırma sahası yaklaşık 33,4 km2'lik bir alan kaplamaktadır. Yapılan analizlere göre, 2000 yılında yerleşim alanları 8,9 km2 alan kaplamaktaydı. Son 20 yılda yerleşim alanları hızla genişlemiş ve 2020 yılında 15,9 km2'ye ulaşmıştır. Buna karşılık, yerleşim alanı dışındaki araziler 24,5 km2'den 17,5 km2'ye gerilemiştir. Çalışma alanının güney kısımlarına doğru gidildikçe yükselti artmakta ve yerleşim alanları seyrekleşmektedir. Bu nedenle araştırma sahasının güney kesimlerinde taşkın riski orta ve düşük çıkmıştır. Buna karşılık, kıyıya yakın bölgelerde ve vadi tabanlarında taşkın duyarlılığı yüksek çıkmıştır. Araştırma sahası son yirmi yılda, hızlı ve kontrolsüz bir şehirleşmeye maruz kalmıştır. Bu süreçte, toprak zeminler beton ve asfaltla kaplanmış, sızma azalmış ve yüzeysel akışa geçen su miktarı artmıştır. Bu da taşkın riskini artırmıştır. Öte yandan, şehirsel alan genişlerken, tarım alanları azalmıştır. Bu süreç, Samsun şehrinin Atakum ve Tekkeköy gibi çalışma alanı dışındaki bölümlerinde de gözlenmektedir. Taşkın duyarlılığı yüksek olan bölgelerde, giriş seviyesi altındaki katlara oturum izni verilmemelidir. Ayrıca, olası bir afet durumunda ulaşımın aksamaması için önlem alınmalı ve şehrin belirli bölgelerinde afet toplanma bölgeleri oluşturulmalıdır.
Özet (Çeviri)
Floods are one of the most common meteorological disasters. Although it is not possible to stop the occurrence of natural disasters, it is possible to reduce their negative effects by taking some precautions. Flood events have been increasing in recent years. It is known that besides global climate change, changes in land cover/use are also effective in the increase of floods. This study was prepared to examine the effects of land cover changes on Samsun city floods. The study area covers the part of Samsun city between the Kürtün Creek and the Mert River. The study is limited to the last twenty years (2000-2020) in terms of time. In the study, field observations and Remote Sensing (UA) methods were used together. The findings were evaluated in the Geographic Information System (GIS) environment and with Arc-GIS 10.5 software. The 4th and 5th band combinations of the Landsat-8 satellite were used in the study. The change in the land cover was examined at five-year intervals and with the controlled classification method. In the study, Normalized Difference Vegetation Index (NDVI) was used to examine vegetation change. In addition, flood risk analysis was performed with the Analytical Hierarchy Process (AHP) method. The research area covers an area of approximately 33.4 km2. According to the results of the analysis, residential areas covered an area of 8.9 km2 in 2000. In the last 20 years, residential areas have expanded rapidly and reached 15.9 km2 in 2020. On the other hand, the lands outside the residential area decreased from 24.5 km2 to 17.5 km2. As you move towards the southern parts of the study area, the altitude increases and the residential areas become sparse. For this reason, flood risk in the southern parts of the research area was found to be medium and low. On the other hand, flood risk was found to be high in the coastal areas and valley floors. The research area has been exposed to rapid and uncontrolled urbanization in the last two decades. In this process, soil floors were covered with concrete and asphalt, seepage decreased and the amount of water entering the surface flow increased. This increased the risk of flooding. On the other hand, while the urban area has expanded, agricultural areas have decreased. This process is also observed in parts of Samsun city outside the study area such as Atakum and Tekkeköy. In areas with high flood risk, residence permits should not be granted to floors below the entrance level. In addition, in the event of a possible disaster, measures should be taken to prevent disruption of transportation and disaster assembly zones should be established in certain parts of the city.
Benzer Tezler
- Samsun şehir nüfusu
Samsun city population
ERTUĞRUL SİYAMBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
CoğrafyaOndokuz Mayıs ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ YILMAZ
- Hava durumlarına bağlılıkları içerisinde Samsun şehri'nin yağış koşullarının incelenmesi
A study into the precipitation conditions of the city of Samsun in terms of its weather patterns
YASEMİN BALKA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
CoğrafyaOndokuz Mayıs ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMALETTİN ŞAHİN
- Sağlığın sosyal belirleyicileri: Samsun ili üzerine nitel bir çalışma
Social determinants of health: A Qualitative study on Samsun province
BÜŞRA ŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
SosyolojiKütahya Dumlupınar ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEYNEP HİÇDURMAZ
- Coğrafi yapısı, potansiyeli ve sorunlarıyla Samsun'da sanayi
Industry in Samsun with its geographical structure, potential and problems
MUHAMMED AKİF ÖZÇELEBİ
- Çoklu spor oyunlarının farklı etkilerinin incelenmesi
Examining the different effects of multi sport games
SAVAŞ EREL
Doktora
Türkçe
2024
SporBayburt ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUTLU TÜRKMEN