Bozulmuş yeme davranışları: Toplum örnekleminde transdiagnostik modele dayalı bir yaklaşım
Disordered eating behaviors: An approach based on the transdiagnostic model in the community sample
- Tez No: 765503
- Danışmanlar: PROF. DR. HANİFE ÖZLEM SERTEL BERK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Bozulmuş yeme davranışları, transdiagnostik model, yeme kısıtlama, tıkınma, çıkartma, aşırı egzersiz, klinik mükemmeliyetçilik, kişiler arası güçlükler, öz-saygı, duygu düzenleme güçlüğü, sınırlı duygudurum toleransı, Disordered eating behaviors, transdiagnostic model, dietary restriction, binge eating, purging, excessive exercise, clinical perfectionism, self-esteem, interpersonal difficulties and mood intolerance
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 240
Özet
Bu çalışmanın amacı; transdiagnostik modelin (Fairburn, Cooper ve Shafran, 2003) geçerliliğini Türkiye'de geniş yetişkin toplum örnekleminde test etmektir. Bu amaç doğrultusunda, transdiagnostik modelde ele alınan dört sürdürücü faktörün (sınırlı duygudurum toleransı, klinik mükemmeliyetçilik, düşük öz-saygı ve kişiler arası ilişkilerde güçlükler) temel yeme bozukluğu psikopatolojisi ve bozulmuş yeme davranışları (yiyecek kısıtlama, tıkınma, çıkartma ve aşırı egzersiz yapma) üzerindeki yordayıcı etkilerini bütüncül bir model çerçevesinde toplum örnekleminde ele alınmıştır. Çalışmada; Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden yaşları 18-65 aralığında 1521 katılımcıya ulaşılmış; ancak çalışmanın yaş kriteri veya ölçüm bataryasının eksik doldurulması sebebiyle analizler 1341 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, Yeme Bozukluğunu Değerlendirme Ölçeği, Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçeği, Kişiler Arası Problemler Envanteri Kısa Formu, Rosenberg Öz-Saygı Ölçeği, Duygu Düzenleme Güçlüğü Ölçeği ve Sosyodemografik ve Klinik Bilgi Formu kullanılmıştır. Etik onay alındıktan sonra; katılımcılara oluşturulan ölçek bataryası sunulmuş, 733 adet veriye elden ve 608 adet veriye internet üzerinden ulaşılmıştır. Yapısal eşitlik modellemesi ile elde edilen sonuçlar, bozulmuş yeme davranışlarının sürdürülmesinde etken olan değişkenlerin (klinik mükemmeliyetçilik, düşük öz-saygı, kişiler arası güçlükler ve sınırlı duygudurum toleransı) temel yeme bozukluğu psikopatolojisi ile doğrudan pozitif ilişkileri olduğunu göstermektedir. Temel yeme bozukluğu psikopatolojisi (beden, kilo ve yiyecek ile aşırı meşguliyet) bireyleri kısıtlama ve tıkınma davranışlarına götürmektedir. Tıkınma davranışı bireyleri çıkartmaya yönlendirmektedir. Öte yandan, modelde öngörülenin aksine kısıtlama ve tıkınma arasında ters bir ilişki kaydedilmiş ve tıkınma ile aşırı egzersiz davranışı arasında anlamlı bir ilişki kaydedilmemiştir. Bunun yanında, transdiagnostik model ile paralel bir biçimde sınırlı duygudurum toleransı bireyleri çıkartmaya yönlendirmektedir; fakat, modelde belirtilenin aksine sınırlı duygudurum toleransı ile tıkınma arasında anlamlı bir ilişki bulunmamış ve aşırı egzersiz davranışı ile arasında negatif yönlü bir ilişki saptanmıştır. Ayrıca, transdiagnostik modelin hipotezlerine ek olarak, sınırlı duygudurum toleransı ile kısıtlama davranışı arasında negatif bir ilişki de kaydedilmiştir. Sonuç olarak; tüm bu bulgular bir araya getirildiğinde, transdiagnostik modelin Türkiye genelinde toplum örnekleminde kısmen desteklendiği görülmektedir. Bu tez araştırmasının bulgularının yeme bozuklukları literatürüne ve bozulmuş yeme davranışlarının iyileştirilmesi ve önlenmesi ile ilgili yapılan müdahalelere önemli katkılar sunduğu düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to investigate the validity of the transdiagnostic model (Fairburn, Cooper & Shafran, 2003) in a large community adult sample in Turkey. In order to fulfill this aim, the present study examined the predictive effects of the four maintaining factors (clinical perfectionism, low self-esteem, interpersonal difficulties and mood intolerance) in the transdiagnostic model on the core eating disorder psychopathology and disordered eating behaviors (dietary restriction, binge eating, purging and excessive exercise). The study was carried out with 1341 adult participants (aged between 18 and 65) from the seven geographical regions of Turkey. The participants completed the Eating Disorder Examination Questionnaire, Multidimensional Perfectionism Scale, Rosenberg's Self-Esteem Scale, The Inventory of Interpersonal Problems-Circumplex, The Difficulties with Emotion Regulation Scale, Sociodemographic and Clinical Information Form. Structural equation modelling results suggest that each four maintaining factors (clinical perfectionism, low self-esteem, interpersonal difficulties and mood intolerance) have a direct positive relationship with the core eating disorder psychopathology (overevaluation of weight, shape and eating). The core eating disorder psychopathology leads individuals to dietary restriction and binge eating; and binge eating triggers purging. However, contrary to the transdiagnostic model, a negative relationship is found between dietary restriction and binge eating; and no relationship is found between binge eating and excessive exercising. In line with the transdiagnostic model, mood intolerance leads individuals to purging. On the other hand, contrary to the model no association is found between mood intolerance and binge eating; and a negative association is found between mood intolerance and excessive exercising. In addition to the hypotheses of the transdiagnostic model, a negative relationship was also noted between mood intolerance and dietary restriction. All these findings suggest that transdiagnostic model is partially supported in the community adult sample in Turkey. The findings of this study make an important contribution to the literature on eating disorders, as well as interventions for prevention and treatment of disordered eating behaviors.
Benzer Tezler
- Ergenlerde bağlanma stilleri, duygusal yeme davranışı ve diğer problemli yeme davranışlarının ilişkisinin incelenmesi
Examining the relationship between attachment styles, emotional eating behaviors and other problematic eating behaviors in adolescents
HATİCE BÜŞRA ERDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Psikolojiİstanbul Gedik ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAVVA NÜKET İŞİTEN
- Gece yeme davranışının yordayıcıları olarak anksiyete, dürtüsellik ve stres yönetimi becerileri
Anxiety, impulsivity and stress management skills as predictives of night eating behaviour
BELİZ ŞANLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
PsikolojiHaliç ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BAŞAK İNCE ÇAĞLAR
- COVID-19 döneminde yeme bozukluğu yaygınlığı: Yeme bozukluğu semptomlarının yordayıcıları
Eating disorder prevalance in the period of COVID-19: Predictors of eating disorder symptoms
NİLAY ATLIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
PsikolojiHaliç ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATİMA ELİF ERGÜNEY OKUMUŞ
- Sporcuların besin seçimlerinin beden imajı ve yeme davranışına göre değerlendirilmesi
Evaluation of athletes' food choices in scope of their body image and eating behavior
DİLEM TUĞAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Beslenme ve DiyetetikHacettepe ÜniversitesiToplum Beslenmesi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ PELİN BİLGİÇ
- Tutumlar, inançlar ve üst bilişlerin yeme davranışı üzerindeki yordayıcı etkileri
The predictor effects of attitudes, beliefs and metacognitions on eating behavior
FATMA ELİF ERGÜNEY OKUMUŞ
Doktora
Türkçe
2017
Psikolojiİstanbul ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. H. ÖZLEM SERTEL BERK