Mukaddimetü'l-Edeb'in Çağatayca ve Moğolca sözvarlığı
The Chagatay and Mongolian vocabulary of Muqaddimat al-Adab
- Tez No: 765596
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ÖLMEZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 853
Özet
Harezm Türkçesi eserleri arasında dil ile ilgili tek eser, 1127-1144 yılları arasında Abu'l-Ḳāsım Maḥmūd ez-Zemaḫşerī tarafından yazılan Mukkadimetü'l-Edeb sözlüğüdür. Sözlük dönemin Harezmşah'ı Atsız'a sunulmuştur. Arapça pratik bir sözlük mahiyetinde olan Mukaddimetü'l-Edeb İsimler, fiiller, harfler (edat), isim çekimi ve fiil çekimi olarak 5 bölüme ayrılmıştır. Bugün Harezm Türkçesi, Farsça, Çağatayca, Moğolca, Osmanlıca ile satır altı tercümeleri yapılmış bir çok nüshası bulunmaktadır. Muḳaddimetü'l-Edeb'in önemli nüshalarından biri de bugün Taşkent'te Alisher Navoiy Nomidagi Davlat Adabiyat Muzeyi'nde kayıtlı olan dört dilli (Arapça-Farsça-Çağatayca-Moğolca) nüshasıdır. Bizim çalışmamız bu nüshaya dayanmaktadır. Çalışmamız Giriş, Metin, Notlar ve Dizin bölümlerinden oluşmaktadır. Metin kısmında nüshanın 111a sayfasından 533b sayfasına kadar mevcüt olan Farsça, Çağatayca, Moğolca kısımlarının yazıçevrimi ve Türkçe çevirisi tablo halinde gösterilmektedir. Notlar kısmında da çalıştığımız nüshanın 027a sayfasından 032a sayfasına kadar Çağatayca kısmında geçen bitki isimleri değerlendirilmiştir. Dizin kısmında ise Türkçe abece sırasına göre Çağatayca metninin dizini, Türkçe çevirisi ve metindeki Moğolca karşılıkları yer almaktadır. Bu çalışma hazırlanırken kullanılan kaynak kitap, sözlük ve makaleler Kaynakça kısmında gösterilmiştir.
Özet (Çeviri)
The Muqaddimat al-Adab is the only work about language in Khwarazm Turkish which is written by Abu'l Qasim Mahmud az-Zamakhshari between 1127-1144 years. The dictionary was presented to Khwarezmshah of that time Atsiz. The Muqaddimat al-Adab is a practical Arabic dictionary which is divided into 5 parts as nouns, verbs, letters (prepositions), noun conjugation and verb conjugation. Today there are many copies of this manuscript which has been translated in Khwarezm Turkish, Persian, Chagatay, Mongolian and Ottoman languages. Today a quadrilingual (Arabic-Persian-Chagatay-Mongolian) manuscript of this dictionary is in Tashkent in Alisher Navoiy Nomidagi Davlat Adabiyat Muzeyi. We choose this manuscript in our study. Our study consists four main parts; Entry, Text, Notes and Index. In Text part we transcript the Persian, Chagatay and Mongolian parts of 111a-533b pages with their Turkish translation in a table. In Notes part, we evaluated the names of herbs and plants which are listed in Chagatay part of manuscript between 027a-032a pages. In the part of index there is the index of Chagatay text of the manuscript with their Turkish meanings and Mongolian equivalent of them from text in Turkish alphabetical order. The source books, dictionaries and articles which we used during this study are shown as reference in the reference part.
Benzer Tezler
- Mukaddimetü'l-Edeb'in Moğolca - Çağatayca kısmının dil incelemesi
A language study on Mongolian and Chagatai parts of Muqaddimat al-Adab
AHMAD SHAFİQ SHAFI
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZÜHAL ÖLMEZ
- Yabancılara Türkçe öğretiminde ders materyalleri çok dilli bir sözlük örneği
Course materials in Turkish teaching to foreigners a multilingual dictionary sample
TALHA GÖKTENTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİNAN KAÇALİN
- Harezm Türkçesinde birleşik fiiller
Compound verbs in Harezm Turkish
ABDULLAH DEMİRAL
Doktora
Türkçe
2012
DilbilimDicle ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SADETTİN ÖZÇELİK
- Mukaddimetü'l-Edeb'in Yozgat nüshasında isimler giriş-metin-dizin (1a-60a)
The Nouns in the Yozgat Edition of Mukaddimetü'l-Edeb introduction-text-index (1a-60a)
SEZEN ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. AYSU ATA
- Mukaddimetü'l-edeb'in söz varlığının Altay Türkçesinde görünümü
Başlık çevirisi yok
MURAT KAĞAN ATALAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıMersin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULLAH ELCAN