Geri Dön

Mukaddimetü'l-edeb'in söz varlığının Altay Türkçesinde görünümü

Başlık çevirisi mevcut değil.

  1. Tez No: 894785
  2. Yazar: MURAT KAĞAN ATALAY
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULLAH ELCAN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Mersin Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 159

Özet

Mukaddimetü'l-Edeb, XII. yüzyılın başlarında yazılmış olan, yazıldığı dönemin dili ve söz varlığı hakkında bilgi edinmemize yardımcı olan bir sözlüktür. Eser gerek dil özellikleri ve gerekse söz zenginliği konusunda derin değerler taşır. Eserde yer alan ve o dönemin söz varlığını oluşturan birçok sözcük günümüze kadar gelmiştir. Türk dili, tarih boyunca Türkologlar ve araştırmacılar tarafından çeşitli dönemlere ve lehçelere ayrılmıştır. Çağdaş Türk lehçelerinden bir tanesi olan Altay Türkçesi; dilleri ve kültürleri yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bulunan Altay Türklerinin yazı dildir. Altay Türkleri, Güney Sibirya bölgesinde Altay Dağlarında yaşayan bir Türk topluluğudur. Türkçe geçmişten bugüne değin dünya üzerinde geniş bir coğrafyaya hitap edebilmiş büyük dillerden biridir. Mukaddimetü'l-Edeb ile ilgili çalışmaların az olduğu, özellikle Mukaddimetü'l-Edeb'in diğer dillerdeki görünümüyle, söz varlığıyla ilgili çalışmaların çok daha az sayıda olduğu tespit edilmiştir. Söz konusu eserin yalnızca bir lügat olmadığı, aynı zamanda yazıldığı dönemin diliyle yani Harezm Türkçesinin söz varlığını gözler önüne serdiği de unutulmamalıdır. Çalışmada öncelikle Mukaddimetü'l-Edeb'e ve eser ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Akabinde Altay Türkleri, Altay Türklerinin demografik yapısı, dilleri ve Altay Türklerinin boyları aktarılmıştır. Çalışmanın inceleme kısmında Mukaddimetü'l-Edeb ve Altayca Türkçe Sözlükteki sözcükler karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Karşılaştırma dört bölümden müteşekkildir. Birinci bölümde fonetik ve anlam bakımından aynen devam eden kelimeler; ikinci bölümde fonetiği değişmiş anlamı değişmemiş kelimeler; üçüncü bölümde fonetiği aynı, anlamı değişmiş kelimeler ve dördüncü bölümde hem fonetiği hem anlamı değişmiş kelimeler incelenmiştir. Fonetik değişimlerin yanında sözcüklerdeki anlamsal değişimler de aktarılarak Altay Türkçesi içerisinde Mukaddimetü'l-Edeb'in söz varlığının ne oranda mevcut olduğu gösterilmiştir.

Özet (Çeviri)

Mukaddimetül Edeb is a dictionary written at the beginning of the 19th century that helps us to obtain information about the language and vocabulary of the period in which it was written. The work has deep values in terms of both its linguistic features and its lexical richness. Many words in the work that constitute the vocabulary of that period have survived to the present day. The Turkish language has been divided into various periods and dialects by Turkologists and researchers throughout history. Altai Turkish, one of the modern Turkish dialects; ıt is the language spoken by the Altai Turks, whose language and culture are in danger of extinction. Altai Turks are a Turkish community living in the Altai Mountains in the Southern Siberia region. Turkish is one of the great languages that has been able to appeal to a wide geography in the world from past to present. It has been determined that studies on Mukaddimetül Edeb are few, and especially studies on the appearance of Mukaddimetül Edeb in other languages and its vocabulary are much less numerous. It should not be forgotten that the work in question is not only a dictionary but also reveals the vocabulary of the language of the period in which it was written, that is, Khwarezmian Turkish. In the study, firstly, Mukaddimetül Edeb and information about the work are included. Subsequently, the Altai Turks, the demographic structure of the Altai Turks, their language and the tribes of the Altai Turks are explained. In the analysis part of the study, the words in Mukaddimetül Edeb and Altai- Turkish dictionary were discussed comparatively. The comparison consists of four parts. In the first parts, words that remain the same in terms of phonetics and meaning; in the second part, words whose phonetics have changed but whose meaning has not changed. In the third section, words with the same phonetics but different meanings were examined; and in the fourth section words with both same phonetics and meanings were examined. In addition to phonetics changes, semantic changes in words are also conveyed and it is shown to what extent the vocabulary of Mukaddimetül Edeb exists in Altai Turkish.

Benzer Tezler

  1. Rasulid Hexaglot: The king's dictionary'nin Moğolca söz varlığı

    Mongolian vocabulary of Rasulid Hexglot: The king's dictionary

    UĞUR ŞAHİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    DilbilimHacettepe Üniversitesi

    Türkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BÜLENT GÜL

  2. Mukaddimetü'l-Edeb grameri

    A grammar of Mukaddimetü?l-Edeb

    NURHAN GÜNER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2008

    Türk Dili ve EdebiyatıErciyes Üniversitesi

    Türk Edebiyatı Bölümü

    PROF. DR. MUSTAFA ARGUNŞAH

  3. Ez-Zemaḫşeri'nin hayatı ve Arap edebiyatı alanındaki çalışmaları

    Al-Zamakhshari̇'s li̇fe and hi̇s works i̇n Arabi̇c li̇terature fi̇eld

    HÜSEYİN SAMANCI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Doğu Dilleri ve EdebiyatıSelçuk Üniversitesi

    Doğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. RECEP DİKİCİ

  4. Harezm Türkçesinde birleşik fiiller

    Compound verbs in Harezm Turkish

    ABDULLAH DEMİRAL

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    DilbilimDicle Üniversitesi

    Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SADETTİN ÖZÇELİK

  5. Türkçede kısaltma grupları

    Abbreviation groups in Turkish

    GÜL YILMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2009

    Türk Dili ve EdebiyatıKaradeniz Teknik Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. A. MEVHİBE COŞAR