Son Buzul-Holosen sürecinde Anadolu neolitiğinde iklim değişmeleri ve etkileri
During the last glacial-holocene period climate changes and their effects in the Anatolian neolithic
- Tez No: 766028
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HALUK SAĞLAMTİMUR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 362
Özet
Holosen'in erken dönemlerine kadar soğuk-kuru, ılıman-nemli veya sıcak-kurak gibi faklı özelliklerde iklim özellikleri görülmüştür. Son Buzul Maksimum'da bütün Kuzey yarımkürede etkileri görülen soğuk ve kuru hava koşulları yaklaşık iki bin yıl civarında etkili olmuştur. Bu dönemi hızlı bir ısınma ile buzul erimeleri takip etmiştir. Böylece yükselen deniz seviyesi ile yeni kıyılar oluşmuş, kıyıdaki yerleşimler su altında kalmıştır. MÖ yaklaşık 12.900'lerde başlayan başka bir soğuk iklim olayı, Younger Dryas meydana gelmiştir. Bu dönemde, Son Buzul Maksimum'a benzer koşulların etkili olduğu ancak daha kısa süreli bir iklim değişikliği gerçekleşmiştir. Grönland ve yüksek enlemlerde daha belirgin olsa da Kuzey Yarımküre genelinde etkili olmuştur. Soğuk ve kurak koşullarda yüksek enlemlerde buzul ilerlemeleri ve soğuk iklim şartları görülmüştür. Diğer bölgelerde ise düşen sıcaklıkların yanında kuraklığın artması bitki örtüsü üzerinde etkili olmuştur. Yaprak döken ağaçlar buzullu ve soğuk bölgelerden çekilmiş, onların yerini bozkır tipi bitki örtüsü veya soğuğa dayanıklı sert yapraklı ağaçlar almıştır. Bu şekilde sıcaklıklar düşünce ağaç toplulukları daha sıcak bölgeler olan güneye çekilmiş, sıcaklıklar artınca yeniden kuzeye doğru çıkmışlardır. Bu iklim değişimleri çevresel etkileriyle birlikte canlı yaşamlarını da etkilemiştir. Bu etkiler daha belirgin olarak 8.2 ka olayında ortaya çıkmıştır. Daha çok araştırma yapıldığı için daha çok veriye sahiptir. Yerleşimlerde belirgin değişimler ve boşluklar olduğu bildirilen bu soğuk dönem olayında, iklimin değişiminin etkili olduğu düşünülür. Güneydoğu Avrupa'nın Neolitik döneme girişinin, 8.2 ka olayı nedeniyle Orta ve Batı Anadolu'dan ayrılan topluluklarla eş zamanlı olduğu belirtilir. Güneydoğu Avrupa'da, Yunanistan'daki kültürlerin keramik benzerliğinden yola çıkılarak, bu sürecin Çatalhöyük başta olmak üzere Anadolu kaynaklı göçler nedeniyle başladığı ileri sürülür. Dolayısıyla Orta Anadolu yerleşimlerde görülen boşlukların 8.2 ka olayının etkisi ile insanların yerleşimlerini terk etmeleri sonucu olabileceği düşünülür. Ancak bu tür yorumlar yapabilmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç bulunmaktadır. Türkiye'nin jeomorfolojik ve coğrafik yapısı, birkaç araştırma ile genelleme yapılmasına izin vermez. Üç tarafının denizlere açık olması, kuzey ve güneyinde yüksek dağ sıralarının bulunması, batısı ile doğusu arasında iki bin metrenin üzerinde seviye farkı bulunması, engebeli arazi yapısı gibi özellikleri nedeni ile farklı iklim olayları meydana gelmekte, çok yakın bölgelerde bile farklı iklim tipleri görülebilmektedir. Bu nedenle Türkiye coğrafyası için bir genelleme yapılabilmesi için çok ekipli çalışma grupları tarafından yapılacak araştırma ve çalışmalara ihtiyaç vardır. Araştırmalardan yüksek çözünürlüklü kayıtlar, iyi tarihlendirilmiş materyaller elde edilmesi sağlanmalıdır. Bundan başka arkeolojik kazılarda paleoiklim verileri elde etmeyi sağlayacak teknik ve yöntemlerin uygulanması ile kültür ve iklim arasındaki ilişkinin daha güvenilir sonuçlarla ortaya konulabileceği açıktır.
Özet (Çeviri)
Until the early stages of the Holocene, different climatic features such as cold-dry, temperate-humid or hot-arid were observed. During the Last Glacial Maximum, the cold and dry weather conditions in the entire Northern hemisphere were adequate for about two thousand years. This period was followed by rapid warming and glacial melting. Thus, new coasts were formed with the rising sea level and the settlements on the beach were submerged. Another cold climate event, the Younger Dryas, occurred around 12,900 BC. During this period, there was a climate change similar to the Last Glacial Maximum but of a shorter duration. It has been influential across the Northern Hemisphere, though more pronounced in Greenland and high latitudes. In cold and dry conditions, glacial advances and cold climate conditions were observed at high latitudes. In other regions, the increase in drought as well as falling temperatures affected the vegetation. Deciduous trees were withdrawn from glacial and cold areas, and were replaced by steppe-type vegetation or cold-resistant hard-leaved trees. In this way, when the temperatures fell, the tree communities retreated to the south, the warmer regions, and to the north when the temperatures increased. These climate changes have also affected the lives of living things along with their environmental effects. These effects were more pronounced in the 8.2 ka event. It has more data as more research is done. Climate change is considered effective in this cold period event, which is reported to have marked changes and gaps in settlements. It is stated that the entry of Southeastern Europe into the Neolithic period was simultaneous with the communities leaving Central and Western Anatolia due to the 8.2 ka event. Based on the pottery similarity of cultures in Southeastern Europe and Greece, it is claimed that this process started due to migrations from Anatolia, especially from Çatalhöyük. Therefore, it is thought that the gaps seen in Central Anatolian settlements may result from people leaving their settlements due to the effect of the 8.2 ka event. However, more research is needed to make such comments. Turkey's geomorphological and geographical structure does not allow generalizations with a few studies. Due to its three sides being open to the sea, the presence of high mountain ranges in the north and south, the level difference of more than two thousand meters between the west and the east, different climatic events occur, even in very close regions, different climate types can be seen. For this reason, there is a need for research and studies to be carried out by multi-team working groups to generalize the geography of Turkey. It should be ensured that high-resolution records and well-dated materials are obtained from the studies. In addition, it is clear that the relationship between culture and climate can be revealed with more reliable results by applying techniques and methods that will enable to obtain paleoclimate data in archaeological excavations.
Benzer Tezler
- Kapadokya Bölgesi'nde holosen başlangıcı: Yerleşik yaşam biçimlerinin ortaya çıkma sürecinde iklim, çevre, topluluk
The beginning of the holocene in Cappadocia region: Climate, environment, community at the onset of sedentism
MUHAMMED KAHRAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Arkeolojiİstanbul ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MİHRİBAN ÖZBAŞARAN
- Karadeniz ve Marmara Denizi'nde son 20000 yıl'da meydana gelen paleoşinografik ve paleoiklimsel değişimler
Paleoceanographic and paleoclimatic changes in Black Sea and Marmara Sea in last 20.0000 years
ÜMMÜHAN SANCAR
Doktora
Türkçe
2010
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİklim ve Deniz Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. NAMIK ÇAĞATAY
- Çeşme Ildır körfezi ile Eğriliman boğazının deniz taban yapılarının holosen dönemi sismik stratigrafi, güncel tektonik ve oşinografik özelliklerinin araştırılması
Investigation of seabed features, holocene seismic stratigraphy, recent tectonics and oceanography of Çeşme Ildır bay and Eğriliman strait
TARIK İLHAN
Doktora
Türkçe
2020
Deniz BilimleriDokuz Eylül ÜniversitesiDeniz Bilimleri ve Teknolojisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHAMMET DUMAN
- Akdağ kütlesinde (Batı Toroslar) karstlaşma-buzul ilişkisinin jeomorfolojik analizi
Geomorphological analysis of karstification-glacier relation in Akdağ massif (Western Taurus Mountains)
CİHAN BAYRAKDAR
- Paleoclimatology and glacial geochronology of the Western Taurus (Sw Türkiye) using comparative, relative and numerical methods
Karşılaştırmalı, göreceli ve sayısal yöntemler ışığında Batı Toroslar'ın (Güneybatı Türkiye) paleoklimatolojisi ve buzul jeokronolojisi
ONUR ALTINAY
Doktora
İngilizce
2024
Coğrafyaİstanbul Teknik ÜniversitesiKatı Yer Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AKİF SARIKAYA