Evli bireylerde öz eleştirellik seviyesi ile evlilik doyumu arasındaki ilişkide reddedilme duyarlılığının aracı rolü
The mediating role of rejection sensitivity in the relationship between the level of self-criticism and marriage satisfaction in married individuals
- Tez No: 770253
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET ŞAKİROĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Aile Danışmanlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Aile Danışmanlığı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 70
Özet
Kişinin geçirdiği bireysel süreçler sosyal ilişkilerine de etkide bulunabilmektedir. Bireysel süreçlerin ele alınmasının sağlıklı sosyal ilişkiler kurma konusunda önem taşıdığı düşüncesi doğrultusunda bu çalışmanın temel amacı evli bireylerde öz eleştirellik seviyesi ile evlilik doyumu arasındaki ilişkide reddedilme duyarlılığının aracı rolünün incelenmesidir. Aynı zamanda öz eleştirellik seviyesi, evlilik doyumu ve reddedilme duyarlılığı arasındaki ilişkilerin incelenmesi ve bu değişkenlerin belirli demografik özelliklere göre farklılaşıp farklılaşmadığının saptanması da araştırmanın amaçlarındandır. Evlilik, insanoğlunun bir aile oluşturmasını ve neslinin varlığını sürdürmesini sağlayan temel bir ilişkidir (Larson ve Holman, 1994). Aynı zamanda insanın var olduğu her yerde ve kültürde önem verilen bir kurumdur (Brubaker ve Kimberly, 1993). Destekleyici yakın ilişkilerin hayat kalitesini ve yaşam doyumunu etkileme düzeyi alanyazının üzerine önemle eğildiği bir konudur. Bu ilişkilerin en çok araştırılanı ve belki de en önemlilerinden biri; yaşam doyumunun güçlü bir yordayıcısı olan evlilik ilişkisidir (Glenn ve Weaver, 1981). Öz eleştirelliğin psikoloji çalışmalarında kabul gören genel tanımı, kişinin kendisini devamlı olarak; yoğun, olumsuz ve yıkıcı şekilde eleştirmesi, gerçekleştiremeyeceği zor beklentilere sahip olması ve sürekli çevresindekiler tarafından onaylanmama veya reddedilme kaygısı yaşamasıdır (Blatt,1995; Thompson ve Zuroff, 2004). Reddedilmeye duyarlılık, kişilerarası ilişkilerde reddedilmeyle ilgili ipuçlarına yönelik yüksek ölçüde duyarlılık hali ve sonuç olarak yoğun tepki vermek şeklinde tanımlanmıştır. Reddedilme duyarlılığı çevredeki tüm insanlardan ziyade, kişi için anlam ifade eden insanlar tarafından reddedilme algılandığında oluşmaktadır (Downey ve Feldman, 1996). Araştırmanın çalışma grubunu Aydın ilinde ikamet eden en az 5 yıllık evliliği ve en az 1 çocuğu olan 150 kadın 150 erkek 300 kişi oluşturmuştur. Katılımcılara çalışmayı tanıtıcı ve bu çalışmaya gönüllü şekilde katıldıklarını belirtecekleri bir kişisel bilgi formu verilmiş, yetişkin reddedilme duyarlılığı ölçeği, öz eleştirellik ölçeği ve evlilik yaşam ölçeği uygulanmıştır ve veriler yüzyüze toplanmıştır. Verilerin analizinde SPSS programı ve SPPS PROCESS macrosu kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkiler regresyon analizi yöntemi ile test edilirken öz eleştirellik ile evlilik doyumu arasındaki ilişkide reddedilme duyarlılığının aracı rolünün olup olmadığı aracılık analizi ile test edilmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre öz eleştirellik ile evlilik doyumu arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Yine öz eleştirelliğin reddedilme duyarlılığı ile ilişkisine bakıldığında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunduğu görülmüştür. Reddedilme duyarlılığı ile evlilik doyumu arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur ve yapılan regresyon analizi sonucunda reddedilme duyarlılığının evlilik doyumunun anlamlı bir yordayıcısı olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Aynı zamanda öz eleştirellik ile evlilik doyumu ilişkisinde reddedilme duyarlılığının tam aracı rolü olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ulaşılan sonuçlar cinsiyet açısından ele alındığında erkeklerin evlilikten daha fazla doyum aldığı sonucuna ulaşılmıştır. Öz eleştirellik düzeyleri cinsiyet açısından incelendiğinde kadınlar ve erkekler arasında öz eleştirellik düzeyleri açısından anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Erkeklerle kadınlar reddedilme duyarlılığı düzeyleri açısından karşılaştırıldığında ise aralarında anlamlı düzeyde bir farklılaşma olmadığı gözlenmiştir. Reddedilme duyarlılığı seviyesinin yaşanılan yere göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelendiğinde kırsal bölgede yaşayan kişilerle kentsel bölgede yaşayan kişiler arasında reddedilmeye duyarlılık açısından anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Kırsal bölgede yaşayan kişilerle kentsel bölgede yaşayan kişiler arasında öz eleştirellik seviyesi açısından bir karşılaştırma yapıldığında ise kırsal bölgede yaşayan kişilerin kentsel bölgede yaşayan kişilere göre daha öz eleştirel oldukları bulunmuştur. Kırsal bölgede yaşayanlarla kentsel bölgede yaşayanlar arasında evlilik doyumu açısından yapılan karşılaştırma sonucuna göre kentsel bölgede yaşayan kişilerin kırsal bölgede yaşayan kişilere göre evlilikten daha fazla doyum aldıkları sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmayan kişilerin reddedilme duyarlılığı seviyesi ile çalışan kişilerin reddedilme reddedilmeye duyarlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmayan kişilerin öz eleştirellik seviyesi çalışan kişilerin öz eleştirellik seviyesi ile karşılaştırıldığında da öz eleştirellik seviyesinin çalışan ve çalışmayan kişilerde anlamlı düzeyde farklılaşmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Evlilik doyumu seviyesinin çalışma durumuna göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelendiğinde evlilik doyumu düzeyinin de kişilerin çalışma durumuna göre farklılaşmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma bulguları ilgili alanyazın zemininde tartışılmış, araştırmanın sınırlılıkları, güçlü ve zayıf yönleri belirlenmiş, aile danışmanlığı alanında çalışan uygulamacılara ve araştırmacılara yönelik önerilere yer verilmiştir. ANAHTAR SÖZCÜKLER: Evlilik Doyumu, Evlilik İlişkisi, Öz Eleştirellik, Reddedilme Duyarlılığı
Özet (Çeviri)
The individual processes that a person goes through can also affect their social relationships. In line with the idea that addressing individual processes is important in establishing healthy social relationships, the main purpose of this study is to examine the mediating role of rejection sensitivity in the relationship between the level of self-criticism and marital satisfaction in married individuals. At the same time, examining the relationships between the level of self-criticism, marital satisfaction and rejection sensitivity and determining whether these variables differ according to certain demographic characteristics are also among the aims of the research. Marriage is a fundamental relationship that enables human beings to form a family and maintain their lineage (Larson & Holman, 1994). At the same time, it is an institution that is given importance in every place and culture where people exist (Brubaker & Kimberly, 1993). The extent to which supportive close relationships affect quality of life and life satisfaction is a subject that the literature focuses on. One of the most researched and perhaps the most important of these relationships; It is the marital relationship, which is a strong predictor of life satisfaction (Glenn & Weaver, 1981). The general definition of self-criticism accepted in psychology studies is that the person constantly; criticizes intensely, negatively and destructively, has difficult expectations that cannot be fulfilled, and is constantly worried about being disapproved or rejected by those around him (Blatt, 1995; Thompson & Zuroff, 2004). Sensitivity to rejection has been defined as a state of high sensitivity to cues about rejection in interpersonal relationships and as a result, an intense reaction. Rejection sensitivity occurs when rejection is perceived by people who are meaningful to the person rather than all the people around (Downey & Feldman, 1996). The study group of the research consisted of 150 women, 150 men and 300 people, residing in Aydın, with at least 5 years of marriage and at least 1 child. A personal information form was given to the participants to introduce the study and to indicate that they participated in this study voluntarily, the adult rejection sensitivity scale, the self- criticism scale and the marital life scale were applied, and the data were collected face to face. SPSS program and SPPS PROCESS macro were used in the analysis of the data. While the relationships between the variables were tested with the regression analysis method, the mediation role of rejection sensitivity in the relationship between self-criticism and marital satisfaction was tested with mediation analysis. According to the results of the study, a negative significant relationship was found between self-criticism and marital satisfaction. Again, when the relationship between self- criticism and rejection sensitivity was examined, it was seen that there was a significant positive relationship. A negative and significant relationship was found between rejection sensitivity and marital satisfaction, and as a result of the regression analysis, it was found that rejection sensitivity was a significant predictor of marital satisfaction. At the same time, it was concluded that rejection sensitivity has a full mediator role in the relationship between self-criticism and marital satisfaction. When the results are considered in terms of gender, it has been concluded that men get more satisfaction from marriage. When the levels of self-criticism were examined in terms of gender, no significant difference was found between women and men in terms of self-criticism levels. When men and women were compared in terms of rejection sensitivity levels, it was observed that there was no significant difference between them. When the level of rejection sensitivity differs according to the place of residence, there is no significant difference between people living in rural areas and people living in urban areas in terms of sensitivity to rejection. When a comparison is made between people living in rural areas and people living in urban areas in terms of self-criticism, it has been found that people living in rural areas are more self-critical than people living in urban areas. According to the results of the comparison made in terms of marital satisfaction between those living in rural areas and those living in urban areas, it was concluded that people living in urban areas received more satisfaction from marriage than people living in rural areas. When the rejection sensitivity level of unemployed people is compared with the rejection sensitivity level of working people, it is concluded that non-working people are more sensitive to rejection than working people. When the self-criticism level of non- working people is compared with the self-criticism level of working people, it has been concluded that the level of self-criticism does not differ significantly between working and non-working people. When examining whether the level of marital satisfaction differs according to the working status, it was concluded that the level of marital satisfaction did not differ according to the working status of the individuals. The research findings were discussed on the basis of the relevant literature, the limitations, strengths and weaknesses of the research were determined, and suggestions for practitioners and researchers working in the field of family counseling were included. KEY WORDS: Marriage Relationship, Marriage Satisfaction, Rejection Sensitivity, Self- Criticism.
Benzer Tezler
- Evli bireylerde ilişki doyumu, öz eleştirellik ve sosyal sorun çözme becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examination of the relationship between relationship satisfaction, self-criticism, and social problem-solving skills in married individuals
ASLI KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Psikolojiİstanbul Gelişim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MÜJEN İLNEM
- Evli bireylerde öz şefkat ve kök aile ilişkileri
Self compassion and family of origin relationships in married individuals
ELİF BİLGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
PsikolojiDokuz Eylül ÜniversitesiAile Eğitimi ve Danışmanlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HADİYE KÜÇÜKKARAGÖZ
- Evli bireylerde öz şefkat, benlik saygısı ile evlilik doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examination of the relationship between self-compassion, self-esteem and marital satisfaction for married people
SELEN SALEBCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Psikolojiİstanbul Okan ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM FUAT AKGÜL
- Evli bireylerde duygu düzenlemenin evlilik doyumuna etkisinde öz şefkatin aracı rolü
The mediating role of self-compassion in the relationship between emotion regulation and marital satisfaction in married individuals
ŞENAY KURNAZ SÖNMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiKırıkkale ÜniversitesiAile Danışmanlığı ve Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAY TAŞTAN
- Evli bireylerde psikolojik sağlamlık ile öz anlayış ve kişilerarası ilişkilerde bağlanma stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between resilience, self compassion and attachment styles in interpersonel relationships in married individuals
MERVE ÇİMEN KOÇAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
PsikolojiSakarya ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EYÜP ÇELİK