Bilimin sınırını belirleme tartışmaları -Popper, Kuhn, Lakatos ve Feyerabend üzerinden bir inceleme-
Discussions of determining the boundaries of science -A study on Popper, Kuhn, Lakatos and Feyerabend-
- Tez No: 770832
- Danışmanlar: PROF. DR. EMİN ÇELEBİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Bilim, bilim-olmayan, sözde-bilim, sınır belirleme problemi, bilimsel yöntem, bilimsel rasyonalite, Science, non-science, pseudo-science, problem of demarcation, scientific method, scientific rationality
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İnönü Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 217
Özet
Bu tezin amacı, yirminci yüzyılda bilimin sınırları üzerinde yapılan tartışmaların analizini yaparak bilim ve bilim olmayan ayırımı üzerinden epistemolojik yeni imkânların varlığına ışık tutabilmektir. Bu temel amaç doğrultusunda bilimin sınırlarına odaklanan bu çalışmanın Giriş bölümünde problemin kavramsal çerçevesi verildi. Bu meyanda“bilim”,“bilim-olmayan”ve“sözde-bilim”terimlerinin analizi yapıldı ve bunların kullanımında karşılaşılan güçlüklere işaret edildi. Birinci bölümün girişinde Viyana Çevresi düşünürlerinin bilim görüşü ele alındı. Onların, bilimi önerme mantığında temellendirip doğrulamacılığı esas alarak geliştirdikleri ölçütün yetersizliğine değinildi. Aynı bölümde Karl Popper'ın yanlışlamacılık teorisi ele alındı. Bir sınır belirleme ölçütü olarak bu teorinin de pozitivist ölçütle benzer sorunlar barındırdığı savunuldu. İkinci bölümde Thomas Kuhn'un paradigmal bilim yaklaşımı ve bir sınır belirleme ölçütü olarak 'olağan bilim' savunusu ele alındı. T. Kuhn'un görüşleriyle birlikte, sınır belirleme probleminin psiko-sosyal bağlamın da dikkate alınmasını gerektiren daha geniş bir zeminde değerlendirilmesinin kaçınılmaz bir hal aldığı vurgulandı. Ayrıca Kuhn'un sınır çizme çabalarının da sonuçsuz kaldığı öne sürüldü. Üçüncü bölümde Imre Lakatos'un sofistike yanlışlamacılığı değerlendirildi. Popper-Kuhn sentezi olarak değerlendirdiğimiz onun bilimsel araştırma programları metodolojisinin de Popper'ın yanlışlamacılığıyla aynı (yöntem ve rasyonalite) sabitelere yaslandığı ve dolayısıyla çözüm sunmakta başarısız olduğu ileri sürüldü. Son bölümde Paul Feyerabend'in görüşleri, Popper, Kuhn, Lakatos ve mantıkçı pozitivistlerin sınır çizme kriterlerine yönelik eleştirileri ile birlikte verildi. Onun kendinden önceki sınır belirleme girişimlerini kabul etmediği, bu çabayı boş bir uğraş olarak değerlendirdiği ve bilimin değerler zemininde ele alınması gerektiğini savunduğu aktarıldı. Bu bölümün sonunda ayrıca onun antropolojik yaklaşımına yer verildi. Çalışmanın sonuç bölümünde ise çalışmada yer verilen düşünürlerin görüşlerine yönelik genel bazı çıkarımlar ve değerlendirmeler yapıldı.
Özet (Çeviri)
The aim of this assertion is to investigate the existence of new epistemological possibilities in the context of the separation between science and non-science by analyzing the discussions on the demarcation of science in the twentieth century. Focusing on this main purpose, the problem's conceptual framework was given in the introduction of this study. In this context, the terms“science”,“non-science”and“pseudo-science”were analyzed and the difficulties encountered in their use were highlighted. The scientific view of the thinkers of the Vienna Circle was discussed at the beginning of the first chapter. The inadequacy of the criterion they developed on the basis of propositional logic and verificationism was mentioned. In the same chapter, Karl Popper's theory of falsificationism was discussed. It has been argued that this theory, as a criterion for demarcation, has similar problems with the positivist criterion. In the second chapter, Thomas Kuhn's approach to paradigmatic science and his defence of 'normal science' as a criterion for demarcation were examined. It was emphasized that, together with the views of T. Kuhn, it became inevitable to evaluate the demarcation problem on a broader basis, which also required the psycho-social context to be taken into account. It was also claimed that Kuhn's efforts for demarcation were inconclusive. In the third chapter, the sophisticated falsificationism of Imre Lakatos was evaluated. It has been argued that his methodology of scientific research programs, which we consider as the Popper-Kuhn synthesis, also rests on the same (method and rationality) constants as Popper's falsificationism, and therefore it fails to offer a solution. In the last chapter, Paul Feyerabend's view of science was given with his critiques on Popper, Kuhn, Lakatos and positivists. It was endorsed that he did not accept the attempts to establish boundaries before him, considered this effort as a futile endeavor, and argued that science should be considered on the basis of values. This section concludes with an assessment of his anthropological approach. In the conclusion section, some general inferences and evaluations regarding the views of the thinkers included in the study were made.
Benzer Tezler
- Bilinmezin ifade aracı olarak kıssa
Parable as the medium of the articulation of the unknown
HANİFE KUTGİ
Doktora
Türkçe
2024
Felsefeİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET AYHAN ÇİTİL
- Aspect verbal en grec Istanbouliote: modele de description fonctionnaliste
Başlık çevirisi yok
EMİNE YAVAŞGEL
Yüksek Lisans
Fransızca
1993
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NÜKHET GÜZ
- La perception du secteur privé par la bureaucratie Turque (1923-1946)
1923-1946 yılları arasında Türk bürokrasisinin özel sektör algılaması
SİMAY KOCAOĞLAN
Yüksek Lisans
Fransızca
2008
TarihGalatasaray ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü
YRD. DOÇ. DR. AHMET KUYAŞ
- Border issues in the Western Balkans: The demarcation process between Kosovo and neighboring countries
Batı Balkanlar'daki sınır sorunları: Kosova ve komşu ülkeler arasındaki sınır belirleme süreci
MUHAREM SHTAVICA
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Uluslararası İlişkilerMarmara ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAY BOZBORA
- Kant'ta saf aklın sınırı
The boundary of pure reason in Kant
TUBA ÜNAL
Doktora
Türkçe
2022
FelsefeHitit ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞABAN HAKLI
- Hükümet sistemlerinin ekonomik performansa etkisi: 1950–2022 dönemi Türkiye örneği
The effect of government systems on economic performance: The example of Türkiye for the period 1950–2022
MERVE ÇİÇEK